10. Sınıf Meb Yayınları Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 34, 35, 36 1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları Soruları ve Cevaplarını yazımızın devamından okuyabilirsiniz.
1. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
1-4. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
Edebiyat, tarih, felsefe ve sosyoloji gibi bilimsel sahalar, kendi özel alanlarında bağımsız birer disiplindir. Başlangıçta tarih, edebiyatın bir biçimi olarak yer almaktayken 19. yüzyıl başlarında tarihçilerin kendi bilimsel yöntemlerini kullanarak tarih-edebiyat arasındaki ayrımı inşa ettikleri görülür. Böylece edebiyat, insanın duygu ve düşüncelerinin, felsefi yaklaşımlarının ifadesi; tarih ise insanoğlunun zaman içinde yaşadığı vakaların kaydı olarak ayrışır. Ancak bu iki disiplin arasındaki ilişki, her zaman aktif kalmaya devam eder. Zira bunlardan biri olmadan diğerinin anlaşılması güçtür. Kemal Erol, Tarih-Edebiyat İlişkisi ve Tarihî Romanların Tarih Öğretimine Katkısı
1. Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurunuz.
Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında ilişki kurunuz. Metnin konusu, tarih ile edebiyat arasındaki ilişki ve bu ilişkinin tarihî romanlara etkisi üzerinedir. Amacı, bu ilişkiyi açıklamak ve tarihî romanların tarih öğretimine katkısını vurgulamaktır. Hedef kitlesi ise bu konuyla ilgilenen tarih ve edebiyat öğrencileri ve araştırmacılarıdır.
2. Metinden hareketle tarih ile edebiyat arasındaki farkı açıklayınız.
Metinden hareketle tarih ile edebiyat arasındaki farkı açıklayınız. Metinde, tarih ile edebiyatın başlangıçta birbirine karıştığı ve tarihçilerin kendi bilimsel yöntemlerini kullanarak bu ayrımı inşa ettikleri belirtiliyor. Edebiyat, insanın duygu ve düşüncelerinin ifadesi iken, tarih insanoğlunun zaman içinde yaşadığı vakaların kaydı olarak ayrışır. Yani tarih gerçek olayları kaydedip incelemeye odaklanırken, edebiyat duygusal ve düşünsel ifadeleri vurgular. Ancak bu iki disiplin arasındaki ilişki her zaman aktif kalmış ve biri olmadan diğerinin anlaşılması güç olmuştur.
3. Metindeki düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirleyiniz.
Metindeki düşünceyi geliştirme yollarını ve bunların işlevlerini belirleyiniz. Metinde düşünceyi geliştirmek için öncelikle tarih ile edebiyat arasındaki ilişkinin tarihini anlatarak başlanmış. Ardından bu ilişkinin nasıl ayrıştığı ve farklılaştığına dair açıklamalar yapılmış. Bu sayede okuyucuya tarih ile edebiyat arasındaki farkın neden önemli olduğu anlatılmış ve tarihî romanların bu ilişkiye nasıl katkı sağladığına dair bir bağlama oturtulmuş.
4. Metinde virgülün kullanılma amaçlarını belirleyiniz.
Metinde virgülün kullanılma amaçlarını belirleyiniz. Metinde virgül, cümlenin içindeki bağlaçları ayrım yapmak ve ifadeleri ayırmak için kullanılmıştır. Örneğin, “Edebiyat, tarih, felsefe ve sosyoloji gibi bilimsel sahalar,” cümlenin birinci bölümünü diğerlerinden ayırmak için virgülle ayrılmıştır. Ayrıca, “Ancak bu iki disiplin arasındaki ilişki, her zaman aktif kalmaya devam eder.” cümlesinde de virgül, iki farklı ifadeyi ayırmak için kullanılmıştır.
5. I. Dönemlere ayrılmasında din, dil, siyaset ve kültür gibi unsurlar etkili olmuştur.
II. İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatı ve İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatı olmak üzere iki ana dönemde incelenir.
III. Halk ve divan edebiyatı, İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatının kollarıdır. Türk edebiyatı ile ilgili yukarıdaki yargılardan hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III E) Yalnız II
Cevap B
6. Dünya tarihinin büyük olayları arasında ön planda kendilerine önemli görevler düşmüş milletlerden biri olan Türkler, İslamiyet’in yayılmasında, daha da güçlenmesinde ve İslam düşünce ve kültürünün gelişip olgunlaşmasında geniş payı olan topluluklardan birini temsil eder. Bilindiği gibi Türkler -İslamiyet’i kabul etmeden önceleri- Şamanlık, Mani ve Budha gibi kültür çevrelerinin etkisinde kalmışlar, belli bir ölçüde, bu kültürlerle beslenmiş şiir ve sanat eserleri de meydana getirmişlerdir. Ancak bu çağlardan bize yetişebilen hiç bir verim, İslam kültürü ile gelişen Türk düşünce, duygu, sanat mahsullerinin sahip olduğu güzelliğe, zevke ve işlenmişliğe malik değildir. Ama bunlarda da Türk milletinin heyecanlarını, arzularını, ruhundan doğan duygularını -bir dereceye kadar- sezmek, bulmak mümkündür. Abdülkadir Karahan, İslâm Kültürüyle Gelişen Türk Edebiyatı
Yukarıdaki parçada Türk edebiyatının dönemlere ayrılmasında etkili olan unsurlardan hangisi üzerinde durulmuştur?
A) Dinî hayattaki değişimler
B) Kültürel hayattaki değişimler
C) Şive farklılıkları
D) Sanat anlayışındaki değişimler
E) Coğrafya değişiklikleri
Cevap A
7. Türkçe bugün dünya dilleri arasında nerededir? Cevaplaması çok kolay bir soru. Bunu tespit etmek için yüzlerce tarihî ve bilimsel kaynağımız var. Hemen dilimizin geçmişine göz atalım. Bugünkü büyük dillerin birçoğu yokken Türkçe bir dünya diliydi. İlk yazılı kaynaklarına 5-6. yüzyıllarda rastladığımız dilimizin eminiz ki en az miladın ilk yıllarına tarihlenebilecek yazılı kaynakları vardır. Fakat tabiat şartları bunların bize ulaşmasına imkân vermemiş. Kim bilir, belki bir gün karşımıza ceylan derisine yazılmış bir kitap, mağarada bulunmuş bir kaynak, sarp kayaların doruklarında düz bir kayanın yüzeyine yazılmış ve iki bin yıl önceye tarihlenmiş bir yazıtla karşılaşacağız. Bunu bilmek veya tahmin etmek zordur. Fakat dünyanın en ünlü bilim adamları bile Türkçenin en az beş bin yıllık bir geçmişi olduğu görüşünde birleşirler. Buradan şöyle bir sonuç çıkarabiliriz: Türkçe dünyanın en eski dillerinden biridir. Çince gibi, Arapça gibi, Farsça gibi. Miladi 730’larda atalarımız Orhun Yazıtları’nı diktiği zaman ne İngilizce ne Almanca ne Fransızca vardı. O gün yaşayan dillerden birçoğu bugün dil mezarlığında yerlerini aldılar. Mustafa Argunşah, Tarihin Derinliklerinden Gelen Türkçe
Buna göre Türkçe ile ilgili olarak;
I. Türkçenin bir dünya dili olduğu,
II. Miladın ilk yıllarına dayanan yazılı kaynağının olduğu,
III. Orhun Yazıtları’nın 730’larda dikildiği ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
Cevap E
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Yine başağrısı bir durumla karşı karşıyayız.
B) Baş altı güreşleri daha tamamlanmadı.
C) Baş örtüsünü bağlayıp odaya girdi.
D) Başhekime dosyadaki raporu gösterdi.
E) Küçük çocuk başköşeye geçip oturdu.
Cevap C
9. Dinî ayini idare eden şaman , bu görevinin yanında, şifacı , büyücü , musikişinas , rakkas ve şairdir. Toplumun en önemli aktörü olan şaman, söylediği şiirlerle sözlü kültüre , sanata ve edebiyata hayat vermiştir. Bu parçadaki numaralanmış virgüllerden (,) hangisi, diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap A
10. Türkçenin tarihî gelişimi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Yazılı belgelerle takip edilemeyen dönem “Türkçenin karanlık dönemi” olarak adlandırılır. B) Türkçenin yazılı belgelerle takip edilebilen ilk dönemi “Eski Türkçe” dönemidir.
C) Özbek Türkçesi, Doğu Türkçesi kolunda gelişmiştir.
D) Osmanlı Türkçesi, Kuzey-doğu Türkçesi kolunda gelişmiştir.
E) Türkiye Türkçesi, Batı Türkçesi kolunda gelişmiştir.
Cevap D
11. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.
11. 8. Çıkış
