Başlık: ABD Seçimleri 2024: Sonuçlar Ne Zaman Açıklanacak?
Amerikan vatandaşları, bugün gerçekleştirilecek seçimlerde bir sonraki başkanlarını seçmek üzere oy vermeye başlayacaklar. Sonuçların açıklanma süresi, yarışın ne derece yakın olacağına bağlı olarak birkaç saat, birkaç gün ve hatta haftalar sürebilir. Bu süreçle ilgili merak edilenleri derledik. Sonuçlar ne zaman bekleniyor? Mevcut başkan yardımcısı ve Demokrat Parti adayı Kamala Harris ile eski başkan ve Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump arasındaki mücadele haftalardır başa baş devam ediyor. Anketler, hem ulusal düzeyde hem de kritik eyaletlerde adayların birbirlerine oldukça yakın olduğunu gösteriyor. Trump: Kaybedersem, 2028’de yeniden aday olmayacağım. ABD başkan adaylarının Türkiye’ye bakışı nasıldır? Washington Post’un seçimlerle ilgili aday desteklememe kararı neden tartışmalara yol açtı? ABD başkanlık seçimleri dünya üzerindeki dengeleri nasıl etkileyebilir? Bu yakınlık, bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılmasını gerektirebilir. Kararsız seçmenlerin sonucu belirleyeceği 7 kritik eyalet de dahil olmak üzere birçok bölgede, 2020 seçimlerinin ardından oy sayım sisteminde değişiklikler yapıldı. Bu nedenle, bu bölgelerden gelen sonuçların açıklanmasının daha uzun sürebileceği belirtiliyor. ABD başkan adayları Türkiye’ye nasıl bakıyor?
Öte yandan, Michigan gibi bazı eyaletlerde oy sayımı hızlandırıldı. Covid-19 pandemisi sırasındaki önceki seçimle karşılaştırıldığında, bu kez posta yoluyla verilen oy sayısının az olacağı tahmin ediliyor. Tüm bu faktörler göz önüne alındığında, sonuçlar seçimden sonraki saatlerde belli olabileceği gibi, ertesi sabah, sonraki günler veya olası yeniden sayımlarla haftalar sonra netleşebilir. 2020 seçimlerinde kazananın açıklanması ne kadar sürdü? 2020 seçimleri 3 Kasım Salı günü yapıldı. Ancak Amerikan televizyonları, Joe Biden’ın kazandığını 7 Kasım Cumartesi sabahı duyurdu. Trump destekçileri, seçim gecesi zaferin yakın olduğu duygusuyla uykuya dalmış olsalar da, aslında iki aday da başkan olmak için gerekli olan 270 delegeye çok yakındı. Eyaletlerin büyük bir kısmı kesin sonuçları 24 saat içinde açıkladı. Ancak Pennsylvania ve Nevada gibi bazı kritik eyaletlerde süreç uzadı. Seçim gününden yaklaşık dört gün sonra, Pennsylvania’daki son sayım neticesinde, 19 delegesi olan eyaletin sonuçlarına göre televizyonlar Biden’ın ABD’nin yeni başkanı olacağını öngördü. Bu durumu ilk olarak CNN kanalı açıkladı. Diğer televizyonlar, CNN’den hemen sonra Biden’ın başkanlığını duyurdu.
American seçmeni, seçim günü ya da ertesi günün sabahında yeni başkanın kim olacağını öğrenmeye alışkındır. Örneğin, 2016’da Trump başkanlığı kazandığında, sonuçlar New York saatine göre sabaha karşı 03:00’de duyuruldu. 2012’de Barack Obama’nın ikinci dönem başkanlığına seçildiği seçimde ise sonuçlar tercih gününde gece yarısından önce açıklanmaya başladı. Ancak yakın tarihte önemli bir istisna olarak, 2000 yılındaki George W. Bush ve Al Gore arasındaki seçim öne çıkmaktadır. Florida eyaletinde gerçekleşen oldukça yakın geçen seçimde, yeniden sayım süreci 12 Aralık’ta Yüksek Mahkeme kararı ile sonlandırıldı ve George Bush’un başkanlığı ilan edildi. Aradaki oy farkı sadece 537 idi. ABD seçimleri bağlamında, bu seçimlerin sonuçları hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için 7 soruda ABD Başkanlık Seçimleri rehberine göz atabilirsiniz.
Sonuçlar genelde ne zaman açıklanıyor? Seçim gününde oy verme işlemleri, doğu saati ile 5 Kasım Salı akşamı 18.00’da (TSİ 6 Kasım 02.00) başlamaktadır. Batı eyaletlerinde oy verme süreci ise daha uzun sürmektedir. Sandıkların tamamı TSİ 6 Kasım sabahı 08.00 civarında kapanacaktır. Ancak yeni başkanın belirlenmesi açısından, bu yedi eyaletin (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, Kuzey Karolina, Pennsylvania ve Wisconsin) oylarının kritik olduğu düşünülmektedir. Seçim gecesinin kilit anları şu şekilde sıralanabilir: TSİ 02.00’da Georgia dahil toplam sekiz eyalette sandıklar kapanmaya başlayacak. Normalde, bu saat itibarıyla Kentucky gibi daha az rekabetin olduğu eyaletlerde sonuçlar açıklanmaya başlanacaktır. TSİ 02.30 sıralarında, Demokratların adayı Kamala Harris’in umut bağladığı Kuzey Karolina da dahil olmak üzere üç eyalette oy verme işlemi sona erecektir. TSİ 03.00’te, geçen seçimde sonucu belirleyen Pennsylvania dahil 15 eyalette sandıklar kapanacak. TSİ 04.00’de ise Michigan, Arizona ve Wisconsin gibi kritik eyaletlerin de bulunduğu 12 eyalette oylama tamamlanacaktır.
Oy sayımı genellikle hangi sıraya göre yapılıyor? Eyaletlerde seçim günü verilen oylar ilk olarak sayılmaktadır. Bu oyları takiben, erken kullanılan oylar, posta yoluyla gönderilen oylar, itiraz sonuçları, yurtdışında yaşayan ve ordu mensupları için kullanılan oylar sayılmaktadır. Atanmış veya seçilmiş olan yerel seçim görevlileri, sayım işleminin tüm aşamalarını yönetmektedir. Bu doğrulama süreci, verilen oy sayısını aktif seçmen sayısıyla karşılaştırmayı ve her bir oy pusulasının hasar durumunu incelemeyi kapsamaktadır. Tutarsızlıklar belgelenmekte ve izlenmektedir. Amerikalarda oy pusulaları, bir elektronik tarayıcıda işlenip, sonuçlar bu okuma işlemi sonrasında kaydedilmektedir. Bazı durumlarda, atılan oyların sağlaması seçmen görevlileri tarafından yapılabilmektedir. Her eyaletin seçim sonuçlarının izlenmesi konusunda katı kuralları bulunmaktadır. Hangi tür bilgilerin halka açık olacağı, partilerin temsilcilerinin oy sayımını nasıl izleyebileceği ve müdahalede bulunabileceği kurallarla belirlenmiştir.
Sonuçların açıklanmasını geciktirebilecek etkenler neler? Oyların birbirine çok yakın olması, medya kuruluşlarını öngörülerini açıklamada dikkatli davranmaya zorlayacaktır. Ancak yeniden sayım ve hukuki itirazlar, geçmişte sonuçların belirmesini geciktiren unsurlar arasında yer almıştır. Örneğin Pennsylvania’da, kazanan ve kaybeden aday arasındaki oy farkı yarım puanı geçtiğinde, eyalet genelinde otomatik yeniden sayım süreci başlatılmaktadır. 2020’de burada fark yüzde 1’in biraz üzerinde kalmıştı. Şu anda birçok seçim bölgesinde bu konu üzerine hukuk mücadeleleri devam etmektedir. Seçmen yeterliliği ve seçmen kayıtları konusunda itirazlar yapılmıştır ve bu davaların sonuçları bazı yerlerde yarışın seyrini etkilemiştir. Gecikmelere sebep olabilecek başka senaryolar da bulunmaktadır. Örneğin, 2020’de Georgia’daki bir oy sayım merkezinde bir su borusunun patladığı durum, durumu geciktiren sebeplerden biri olmuştur.
Sonuçlara itiraz edilirse, ne tür gelişmeler yaşanır? 2020 seçimlerinde, yenilgiyi kabullenmeyen Donald Trump, destekçilerini Joe Biden’ın zaferini onaylamak için toplanan ABD Kongre Binası’na doğru yürümeye çağırmıştı. Trump, kendi başkan yardımcısı Mike Pence’e sonuçları onaylamamasını önerdi. Ancak Pence bu talebi geri çevirdi. ABD tarihine geçecek bu kongre baskınından sonra bile, 147 Cumhuriyetçi, Trump’ın yenilgisini kabul etmeden oy kullanmaya devam etti. Seçim sürecindeki değişiklikler, eyaletlerden gelen onaylı sonuçlara itiraz edilmesini zorlaştırmıştır. Ayrıca, başkan yardımcısının sonuçları tek taraflı olarak reddetme yetkisinin olmadığı da anayasal olarak netleşmiştir. Bunun yanı sıra, seçim gözlemcileri, sonuçların onaylanma sürecinin yerel ve eyalet düzeyinde engellenebileceğini öngörmektedir. Trump ve başkan yardımcısı adayı JD Vance ile bazı üst düzey Kongre üyeleri, Trump’ın mağlubiyetinin açıklanması halinde sonuçları kabul etme konusundaki tutumlarını defalarca gözden geçirmemiştir.
Başkanlık yemin töreni ne zaman gerçekleşecek? Seçilen başkan, 20 Ocak 2025 Pazartesi günü ABD Kongre Binası önünde düzenlenecek olan alanda yemin edecek. Bu, ABD tarihindeki 60. başkanlık yemin töreni olacak. Etkinlikte yeni başkan, Anayasa’ya bağlı kalacağına dair yemin ederek göreve başlayacaktır.
