BBC Türkçe, 20 Kasım 1939 tarihinde kurulmuş olup bugün 85 yaşını dolduruyor. İkinci Dünya Savaşı’nın zorlu dönemlerinde yayın hayatına başlayan bu radyo, uzun yıllar boyunca dünya genelindeki gelişmeleri Türkiye’deki dinleyicilerine radyo dalgaları aracılığıyla iletti. Türkiye’de haber almanın zorlaştığı darbe dönemlerinde, sansürsüz haber almak isteyen birçok dinleyici frekanslarını Londra’dan yayın yapan BBC Türkçe’ye ayarladı. BBC Türkçe, yıllar içinde kısa dalgadan televizyona, internetten sosyal medyaya kadar pek çok yayın platformunda aktif oldu. Bu süreçte birçok siyasetçi, deneyimli gazeteci ve yayıncı, BBC Türkçe üzerinden kariyerlerine yön verdi. İngiltere’de 13 yaşındaki bir kız çocuğu aşırı sağcı şiddet eylemlerine katılmaktan mahkum oldu. Türkiye, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 158. sıraya yükselmesine rağmen durumu hâlâ ‘çok vahim’ olarak değerlendiriliyor. Eski BBC spikeri Huw Edwards, ‘çocuk istismarı’ içerikleri bulundurmaktan 6 ay ertelenmiş hapis cezasına çarptırıldı. 85 yıllık bu serüvenin belgeselini oluştururken, müttefiklerin Avrupa’daki zafer gününde, Londra’daki St. Paul Katedrali yakınında kayıt arabalarını durduran BBC Türkçe Servisi’nden A.S. Emre (ortada) ile Farsça Servisi’nden S.A. Tahiri’nin fotoğraflarını paylaşmak istiyoruz. (08/05/1945) Soldan sağa: BBC Farsça Servisi’nden S.A. Tahiri, Arapça Servisi’nden I.K. Sabbah ve Türkçe Servisi’nden A.S. Emre, müttefiklerin zafer günü etkinlikleri için kayıt yapmaya hazırlanmaktadır. (08/05/1945) İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın teslim olmasından sadece 11 gün sonra yapılan bir radyo yayınıyla, BBC Türkçe’nin bağlı olduğu Britanya Radyosu Yakın Şark Servisi Direktörü S. Hillelson, Türkçe bir mesajla kurumda çalışan Türk meslektaşlarını kutluyor. BBC arşivlerindeki en eski Türkçe kayıtlarından birisi olan bu yayında Hillelson, “Hep birlikte zor günler geçirdik ve ben hava akınları, uçan bombalar ve roketlerle yapılan saldırılar sırasında tehlikelere rağmen, İngiliz meslektaşlarının yanında görevini sürdüren Türk çalışanların varlığıyla gurur duyuyorum” sözlerini sarf etti. BBC Türkçe sunucusu Emel Gazimihal, 1998’de 86 yaşında hayatını kaybetmişti ve Türkiye’nin ilk kadın spikeri olarak biliniyordu. Gazimihal, 1937 yılında Ankara Radyosu’nda görev yapmaya başlamış ve daha sonra BBC Türkçe ekibine katılmıştı. (01/10/1937) BBC Türkçe’nin ilk kadın sunucusu Güzin Özbekkan, 19. yüzyılın önemli edebiyatçılarından Ziya Paşa’nın torunuydu. (01/10/1941) BBC Türkçe’den Mehmet Refiğ, öğle tatili esnasında bir çikolata fabrikasının yemekhanesinde. Two Cities adlı programda Giresun ve Birmingham yakınlarındaki Bourneville kentleri ele alınıyor. O dönemde, İngiltere bu çikolata üretim merkezi sayesinde Giresun’da yetişen fındıkların en büyük alıcılarından biriydi. (07/01/1955) BBC Türkçe’nin yapımcılarından Özcan Ergüder, Piccadilly’deki bir seyahat acentasının camında İstanbul fotoğraflarını hayranlıkla inceleyen iki İngiliz hanımla röportaj yapıyor. İki Şehir programının o ayki bölümü, Londra’nın batısını İstanbul’un Avrupa yakasıyla birleştiriyordu. (14/06/1956) Ergüder, Londra’nın merkezi Trafalgar Meydanı’ndaki gündüz trafik akışını Türk dinleyicilere anlatıyor. (14/06/1956) BBC Türkçe’den Yavuz Karaözbek, Demokrat Parti milletvekili Emin Kalafat ile mülakat yapıyor; sağda dönemin Türk basın ateşesi İlhan Çevik yer alıyor. O günlerde BBC Türkçe, kısa süre önce İngiltere’de meydana gelen bir Türk uçağı kazasıyla ilgili mülakatlar gerçekleştirmekteydi. 17 Şubat 1959’da, dönemin Başbakanı Adnan Menderes’in de bulunduğu THY uçağı Londra’da düşmüştü. Türk delegasyonu Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kurmak üzere Londra Antlaşması için yola çıkıyordu. (04/04/1959) Bu yazıda Google YouTube içeriği yer alabilir; çerez ve diğer teknolojileri kullanabilir. Bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce rıza alırız. İzin vermeden önce çerez politikasını gözden geçirmek isteyebilirsiniz. Bu tür içeriğe erişmek için “kabul et ve devam et” seçeneğini tıklamanız gerekecek. YouTube paylaşımının sonu. BBC Türkçe Servisi’nden İzgan Baz, aylık yayınladığı İki Şehir programı için Edinburgh’da kayıt alıyor. Bu bölümde Edinburgh ve Konya’yı bir araya getiriyor. (25/02/1954) Bisiklet şampiyonu Reg Harris ve BBC Türkçe’den Mehmet Refiğ. Yanlarında Harris’in Monte Carlo Rallisi’ne katıldığı ancak motor arızası nedeniyle yarışı tamamlayamadığı aracın bulunması dikkat çekiyor. (03/02/1956) BBC Türkçe çalışanları, yemekhanede sohbet ediyor. Soldan sağa: M.Refik Refiğ, Fatma Mansur, Sabih Aykoler, Mübeccel Argun ve Feyyaz Fergar. (1951) BBC Türkçe’nin Çocuk Bayramı kutlamasına katılan, aileleriyle Londra’da yaşayan Türk çocukları. Kutlamanın zirve noktası ise gösterişli bir düğün töreni. (23/04/1959) İzmir’deki Ege Koleji’nden gelen ve İngiltere’deki okullarda misafir olarak kalan 12-14 yaş arası on üç Türk öğrenci. (06/07/1954) Halit Kıvanç, 1963 yılında BBC Türkçe’de çalıştı. Kendisine beş yıllık sözleşme teklifi yapılmasına rağmen, “Ben öğrendiklerimi ülkemde uygulamak için dönmek istiyorum” diyerek Türkiye’ye geri döndüğünü belirtiyor. Halit Kıvanç burada program yaptı, haber okudu ve hatta radyo tiyatrosunda rol aldı. Bu görüntüde, Yıldız Kenter ve Müşfik Kenter ile birlikte London’daki BBC Türkçe stüdyosunda bir mülakata hazırlanıyor. (1963) BBC Türkçe’den Hilmi Yavuz, İngiltere’de incelemelerde bulunan İstanbul emniyet müdürü Muzaffer Çağlar (solda oturuyor) ve Yabancılar Şubesi Müdürü Alaattin Sarp ile röportaj yapmaya hazırlanıyor. (8/05/1968) İngiltere government’ine bağlı nükleer fizikçilerden oluşan bir grup, BBC Türkçe’ye mülakat veriyor. Türkiye o yıllarda ilk nükleer santralini açmayı tartışmakta, fizikçiler de İngiltere’deki nükleer santralleri incelemektedir. Soldan sağa: Prof. Nejat Aybars, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Genel Sekreteri İbrahim Derinler, BBC Türkçe’den Ülkü İmset (Giray) ve Ankara Nükleer Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Uğur Büget. (1969) Londra’da koreografi eğitimi alan balerin Suna Eden (Şenel), Mübeccel Argun’a mülakat veriyor. Eden, Londra’ya 1962’de Türk balesinin kurucusu Ninette de Valois’nın davetiyle gelmişti. (18/12/1962) Galler’deki Llangollen Eisteddfod Festivali’nde 1960 yılında birincilik ve üçüncülük ödüllerini kazanmış Türk ulusal folklor ekibi sahne alıyor. Ekibe Ankara Radyosu’nun Londra muhabiri Hande Sürmelioğlu (en sağda) eşlik etmekteydi. (10/07/1960) BBC Türkçe, Kasım 1967’de İngiltere’yi ziyaret eden Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’ın tüm ses kayıtlarını kendisine hediye etmişti. Bu fotoğraf daha sonra BBC Türkçe’nin yeni yıl kartpostalında kullanılacaktı. Resimde Sunay, Londra’daki Türk Büyükelçiliği’nde BBC Türkçe ekibiyle birlikte yer almakta. Soldan sağa: Cevdet Sunay, Mübeccel Argun, Reşit Aşçıoğlu, Şadan Karadeniz ve Mehmet Refiğ. (2/11/1967) Gazeteciler Mete Akyol (Milliyet) ve Hikmet Bil (Yeni Gazete), BBC Türkçe’den Hilmi Yavuz’a (resimde görünmüyor) mülakat vermekte. (11/07/1969) Yazar Mahmut Makal, 1960’lı yıllarda BBC Türkçe için “Köye Mektup” adlı bir program hazırlamıştır. 1970 Türkiye Güzeli Asuman Tuğberk (Yolaç), Dünya Güzellik Yarışması için Londra’ya geldiğinde, BBC Türkçe’den Sabih Aykoler’e röportaj vermişti. Tuğberk, sunucu Erkan Yolaç ile evlenmiştir. (1970) Dönemin Bayındırlık Bakanı Turgut Yaşar Gülez, İstanbul Radyosu’ndan değişim programı ile BBC Türkçe’ye gelen Başak Doğru’ya mülakat veriyor. Bakan Gülez, bu seyahatinde İngiltere’deki inşa yöntemleri hakkında incelemelerde bulunmuştu. (1970) Adalet Partisi Senatörü Fethi Tevetoğlu, Londra ziyareti sırasında BBC Türkçe’den Mustafa Gerçeker’e mülakat veriyor. Fethi Tevetoğlu, pop müziğin ünlü ismi Tarkan’ın dedesinin kardeşidir. (1971) Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Hasan Polat (sağda), 27 Eylül 1972’de Kupa Galipleri Kupası maçında karşılaşan Leeds United ve Ankaragücü takımlarının mücadelesini Londra’da BBC Türkçe’den Mustafa Gerçeker’e değerlendiriyor. (1972) İngiltere’ye incelemelerde bulunmak amacıyla gelen Türk hükümetinden oluşan dört kişilik bir heyet, BBC Türkçe’yi de ziyaret etmişti. Fotoğrafta, heyet Londra’daki Bush House yayın binası önünde görüntülenmiştir. Soldan sağa: Milli Eğitim Bakanlığı proje direktörü Eyüp Yaşar, sanayi yönetimi kurumu projesinin koordinatörü Sadi Gencer, BBC Türkçe’den Mustafa Gerçeker, mimar profesörü Gündüz Özdeş ve Milli Eğitim Bakanlığı inşaat bölüm başkanı Selim Umul. (1973) Türk gazeteciler, BBC Türkçe’den Yurdakul Fincancıoğlu’nun sorularını yanıtlıyor. Soldan sağa: Ümit Gürtuna (Cumhuriyet), Metin Çatan (Pan Haber Ajansı), Cüneyt Arcayürek (Hürriyet), BBC Türkçe’den Yurdakul Fincancıoğlu, Osman Kibar (Tercüman) ve Prof. İsmet Giritli. (9/04/1976) Bu yazıda Google YouTube içeriği yer alabilir; çerez ve diğer teknolojileri kullanabilir. Bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce rıza alırız. İzin vermeden önce çerez politikasını gözden geçirmek isteyebilirsiniz. YouTube paylaşımının sonu. 1976’da Zeki Müren de Londra’da BBC Türkçe’ye konuşmuştu. Dönemin TRT Genel Müdürü İsmail Cem İpekçi, BBC Türkçe’den Nevsal Baylas ve Sabih Aykoler’e mülakat veriyor. (26/06/1974) BBC Dünya Servisi’nin yayın binası olan Bush House’un yakınında bulunan Thames Nehri üzerindeki Waterloo Köprüsü’nde dönemin BBC Türkçe bölüm başkanı Michael Large ve yapımcılar, ‘Yılın Dinleyicisi’ yarışmasının kazananı olan İstanbul mühendis Erol Özhan ile yer alıyor. (14/08/1975) Bir grup Türk milletvekili, BBC Türkçe’nin Bush House binasındaki stüdyosunda bir araya geliyor. Meclis başkan vekilleri CHP Ordu Milletvekili Memduh Ekşi, CGP Van Milletvekili Müslih Görentaş ve MHP Yozgat Milletvekili Ali Fuat Eyüboğlu’nun yanı sıra Senatör Haydar Tunçkanat (Milli Birlik Grubu), Senatör Adnan Başer Kafaoğlu, AP Bursa Milletvekili Halil Karaatlı ve Ankara’daki İngiltere elçiliğinden T.N. Young da bu grupta yer alıyor. BBC Türkçe çalışanları arasında ise: Serpil Erdemgil (soldan ikinci), Sabih Aykoler (soldan üçüncü), BBC Güneydoğu Avrupa Bölüm Başkanı ve Türkçe Servisi Müdürü Andrew Mango (soldan beşinci) gözüküyor. Başlık: BBC Türkçe 85 Yaşında: Geçmişten Bugüne Fotoğraflar ve Yayınlar
BBC Türkçe’nin 40. yıl dönümü için 1979 yılında özel bir radyo programı hazırlandığını hatırlatmak önemlidir. 50. yıldönümünde dinleyicileri için hazırlanan bir kartpostal da bulunmaktadır. Kartpostalda soldan sağa doğru, ön sırada yer alanlar: Feride Feran, Meral Dalman, Zeki Okar ve Kumru Başer; orta sırada: Ayça Abakan, Turan Erdemgil, Nevsal Baylas ve Ferhat Boratav; arka sırada ise: Sinan Öğün, Janet Bell, Temuçin Tüzecan, Hülya Noseda, Ali Erginsoy, Hüseyin Sükan, Ahmet Sevindik, Yüksel İbrahim ve Mari Mutafyan yer almaktadır. 1989 yılında UEFA Kupası elemelerinde, Galatasaray ekibi Birmingham’daki West Bromwich Albion karşılaşmasına hazırlık yaparken BBC Türkçe’den Hüseyin Sükan ve Sabih Aykoler ile görüşülüyordu; bu görüntüde Fatih Terim de yer alıyor.
YouTube’da bulunan bu makalede çerez ve diğer teknolojilerin kullanılabileceği belirtiliyor; bilgisayarınıza bir şey yüklenmeden önce rızanız isteniyor. İçeriklere ulaşmak için ‘kabul et ve devam et’ seçeneğine tıklamanız gerekiyor. BBC Türkçe 50. yaş günü için hazırlanan videoda, Türkiye’yi gezen BBC Dünya Servisi otobüsünün bir meydanda park etmeye hazırlandığı görülmektedir. Britanya’nın Avrupa halkla ilişkiler bölümünden Hugh Closs, otobüsün sabitleyicilerini kurmaya çalışmaktadır.
1989 yılında Türkiye’yi dolaşan BBC Dünya Servisi otobüsünün önünde uzun bir kuyruk oluşmuştu. Bu otobüs, gittiği her şehirde büyük ilgiyle karşılanıyordu; kapıların açılmasını sabırsızlıkla bekleyen Kayserilileri arasında öğrenciler de bulunuyordu. BBC Türkçe otobüsü, Güneydoğu Anadolu’ya da gitmişti. Diyarbakır’da yoğun bir trafik görünüyordu. Yıl 1997, BBC Türkçe ekibi Londra’daki Türkiye Başkonsolosluğu’nun düzenlediği bir davette yer alıyordu. Soldan sağa, ayaktakiler: Nevsal Baylas, Tahsin Aktı, Hüseyin Sükan, Kadri Özen, Edip Emil Öymen, Aygen Aytaç ve Yüksel İbrahim; oturanlar: Memduha Tee, Firdevs Robinson, Gökhan Kavasoğlu, Elif İçbilen, Nilgün Acar ve Hülya Noseda.
BBC Türkçe’nin eski bölüm başkanlarından Zeki Okar, Kumru Başer ile beraber dinleyicilerden gelen fotoğrafları panoya asıyor. 1991-1992 yılı yayın dönemine dair broşürde BBC Türkçe ekibi, işe yeni başlayan Ebru Doğan ile poz veriyor: Soldan sağa Gökhan Kavasoğlu, Işın Eliçin, Ebru Doğan, Tahsin Aktı, Firdevs Robinson ve Hüseyin Sükan. 27 Kasım 1997’de BBC Türkçe’den Ayça Abakan, ünlü yazar Orhan Pamuk ile bir araya gelmiştir. Aralık 2006’daki Nobel Edebiyat Ödülü töreni öncesinde Stokholm’deki Türkiye Büyükelçiliği’nin verdiği davette bulundular.
2007 yılında, Andrew Mango’nun BBC Türkçe’yi ziyaretinde çekilmiş bir fotoğraf var. Ayakta olanlar: Cenk Erdil, Hüseyin Sükan, Emre Temel, Nevsal Baylas, Dr. Andrew Mango, Hüseyin Alkan, ve Ayça Abakan; oturanlar: Faik Uyanık, Murat Nişancıoğlu ve Güney Yıldız.
Bu makalede yer alan YouTube içeriği, kullanıcıların bilgisayarlarına yüklemeden önce izinlerini alabilir. BBC Türkçe, 70. yaş dönümü için özel bir program hazırladı. 2009 yılında, Andrew Mango’dan ve Hüseyin Sükan’dan gelen 70. yıl mesajları da kaydedildi. BBC Türkçe son radyo yayınını 27 Mayıs 2011’de gerçekleştirdi.
2013 yılındaki grevde, BBC Türkçe çalışanları ile BBC’deki sendika üyeleri birlikte hareket etti. Soldan sağa, oturanlar: Mahmut Hamsici, Çağıl Kasapoğlu ve Onur Burçak Belli; ayaktakiler arasında ise Emre Bal, Şeref İşler, Alper Ballı, Kumru Başer, Selin Girit ve Aynur Toraman yer alıyor.
