Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Daire Başkanlığı bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Türkiye Tohum Gen Bankalarından biri İzmir, diğeri Ankara'da faaliyet göstermektedir. Bitkilerin genetik kaynakları belirlendikten sonra bu kaynakların sürdürülebilir hale getirilmesi için çalışmalar yapılmakta ve bu çalışmalarla Türk tarımının geleceği güvence altına alınmaya çalışılmaktadır.
Tohumlar soğuk bir ortamda saklanır
Türkiye Tohum Gen Bankası Başkanı Şenay Boyraz Topaloğlu, “Buradaki amacımız genetik kaynak olarak tanımlanan tüm türleri korumak ama önceliğimiz ıslahta kullanılan gen kaynakları. Yerel çeşitler, endemik bitkiler ve kültür bitkilerinin yabani akrabaları dahil tüm kaynakları biyolojik ömürleri elverdiği sürece korumak için çalışırız. Bunu doğal alanlarının dışında yapıyoruz. Öncelikle canlılık testleri uygulanır. Tohum canlılığı yüzde 85 ve üzeri olan tohumlar uzun süre soğuk ortamda saklanır. Canlılık testleri, tohum tipine bağlı olarak eksi 18 santigrat derecede 5 ila 10 yılda bir tekrarlanır. Periyodik canlılık testi düşük olduğunda veya tohum miktarı azaldığında üretim yenilenir.
Üretilen tohumlar birçok aşamadan geçer.
Üretilen ve yenilenen tohumların temizleme, hazırlama, kurutma ve paketleme işlemlerinden geçirilerek yeniden muhafaza edildiğini vurgulayan Topaloğlu, tohumların gen kaynağını kaybetmeden genlerin aşınması engellenerek sürekli bir muhafazanın sağlandığını kaydetti.
Gen bankalarının temel amaçlarından birinin araştırma çalışmalarına malzeme sağlamak olduğuna da değinen Topaloğlu, “Uzun süreli depolamada olan tohumun yeterince çoğaltılmış bir örneği orta vadede tutulur. Dağıtıma açık koleksiyon dediğimiz, ıslah ve araştırma çalışmalarında sağlanan materyal buna dahildir.
Tohumun nasıl saklanacağı çok önemlidir
Tohumların öğrenilen yanlış depolama yöntemleriyle korunamayacağına dikkat çeken tarım yazarı Mine Ataman, “Ülkelerin gen kaynaklarının ne kadar çeşitli ve ne kadar karakteristik olduğu son zamanlarda daha fazla önem kazandı. Tohum gen bankaları dışında dünyanın farklı yerlerinde tohum depoları kurulmaya başlanmıştır. Tohumun nasıl saklanacağı çok önemlidir. Bir sandıkta, ev ortamında saklayamayız. Bu iş için özel olarak planlanmış gen bankalarında belirli bir ısı, nem ve sıcaklık ile korunmalıdır. O yüzden böyle bir kaynağınız varsa mutlaka gen bankalarına gidip buradaki ilgili kişilerle görüşmelisiniz” dedi.
.
