İsrail ordusunun 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’nde gerçekleştirdiği ve on binlerce sivilin ölümüne, yaralanmasına ve yerinden edilmesine yol açan hukuk dışı saldırıları devam ederken, bu saldırılarda kullanılan silahların önemli bir kısmının ABD menşeli olduğu ortaya çıktı. Uluslararası Af Örgütü ve diğer insan hakları kuruluşları, İsrail’in savaş suçu olarak nitelendirilebilecek eylemlerini belgeleyerek ABD’ye acilen silah satışını durdurma çağrısı yaptı[1][8].
İsrail’in Gazze’de İşlediği Savaş Suçları
Uluslararası Af Örgütü’nün saha araştırmaları, uydu görüntüleri ve tanık ifadeleri ışığında derlediği kanıtlar, İsrail ordusunun Gazze’de uluslararası insancıl hukuku açıkça ihlal eden saldırılar düzenlediğini gösteriyor[1]:
- Sivilleri askeri hedeflerden ayırmak için gerekli önlemleri almamak
- Sivillere ve sivil altyapıya gelişigüzel saldırılar düzenlemek
- Doğrudan sivilleri ve sivil yapıları hedef almak
- Sivil nüfusu toplu şekilde cezalandırmak
Bu ihlaller savaş suçu kapsamına girmektedir ve İsrail’in uluslararası hukuk önünde hesap vermesi gerekiyor. Saldırılarda bugüne kadar, çoğunluğu kadın ve çocuk olmak üzere 38 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti, 1,9 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı[8].
ABD Yapımı Silahların Rolü
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü verilerine göre İsrail, 2019-2023 döneminde silah ithalatının %69’unu ABD’den gerçekleştirdi[8]. Savaş uçakları, zırhlı araçlar, güdümlü bombalar ve hafif silahlar bu kapsamda yer alıyor. İsrail ordusunun son Gazze saldırılarında da ağırlıklı olarak Amerikan yapımı silah ve mühimmat kullandığı belgelendi:
-
Ekim 2023’te sivillerin bulunduğu evlere düzenlenen ve 43 kişinin ölümüyle sonuçlanan hava saldırılarında ABD yapımı JDAM güdümlü bombaları kullanıldı[8].
-
Aralık 2023 ve Ocak 2024’te Gazze’nin Refah kentinde gerçekleştirilen ve aralarında 42 çocuğun da bulunduğu 95 sivilin yaşamını yitirdiği saldırılarda ise Boeing üretimi GBU-39 tipi hassas güdümlü bombalar tespit edildi[8].
-
Ekim 2023’te Lübnan’ın güneyinde beyaz fosfor kullanımı, en az 9 sivilin yaralanmasına ve sivil yapıların hasar görmesine yol açtı[8].
Vurulan yerlerin çoğunlukla sivil alanlar olması ve meşru askeri hedef bulunduğuna dair kanıt olmaması, bu saldırıların doğrudan sivilleri hedef aldığını ve savaş suçu olarak soruşturulması gerektiğini ortaya koyuyor[8].
ABD’nin Sorumluluğu ve Çağrılar
Uluslararası hukuka göre ihlallere bilerek yardımcı olan, ihlallerde kullanılan silahları tedarik etmeye devam eden ülkeler de bu suçlardan sorumlu tutulabilir[7][8]. Bu nedenle insan hakları örgütleri ABD’ye net bir çağrıda bulunuyor:
Gazze’de yaşanan sivil kayıpları ve yıkım göz önüne alındığında, ABD ve diğer ülkeler uluslararası hukuk ihlallerinde kullanılma olasılığı olan silahların İsrail’e transferini derhal durdurmalıdır[8].
Aksi takdirde ABD, İsrail’in Filistin halkına yönelik suçlarına ortak olmaya devam edecek ve uluslararası toplum nezdinde inandırıcılığını yitirecektir. Gazze’de insani krizin daha da derinleşmesini önlemek ve bölgeye barış getirmek ancak kararlı ve ilkeli bir tutumla mümkün olabilir.
Kaynaklar: [1] https://www.amnesty.org.tr/icerik/israil-saldirilari-gazzede-aileleri-butunuyle-yok-ederken-savas-suclarinin-kanitlari-ortaya-cikarildi [2] https://tr.wikipedia.org/wiki/Hamas-%C4%B0srail_Sava%C5%9F%C4%B1%27nda_i%C5%9Flenen_sava%C5%9F_su%C3%A7lar%C4%B1 [3] https://www.amnesty.org.tr/icerik/israilisgal-altindaki-filistin-topraklari-hamas-ve-diger-silahli-gruplar-sivil-rehineleri-serbest-birakmali-ve-tum-esirlere-insanca-muamele-etmeli [4] https://www.bbc.com/turkce/articles/cv2699yzwppo [5] https://www.aa.com.tr/tr/dunya/soykirimla-yargilanan-israil-in-gazze-de-kullandigi-abd-silahlari/3240638 [6] https://www.bbc.com/turkce/articles/c99z9k70zn2o [7] http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/TEZ/52638.pdf [8] https://www.amnesty.org.tr/icerik/abd-israile-silah-satisini-derhal-durdurmali
