İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Hamas lideri Yahya Sinwar, Gazze’deki savaşı sona erdirme ve çok sayıda rehineyi kurtarma konusunda kilit rol oynuyor. Ancak bu iki ezeli düşmanın, anlaşma yapmak isteyip istemedikleri belirsiz.
Netanyahu ve Sinwar, sert müzakere tarzlarıyla biliniyor ve bu görüşmelerin sonuçlarının kendi miraslarını önemli ölçüde etkileyebileceğinin farkındalar. Özellikle Sinwar için durum kritik, çünkü anlaşmanın içeriği kendi kaderini belirleyebilir.
Savaş daha iyi bir seçenek mi?
Her iki lider de çatışmayı bitirmek için güçlü nedenlere sahip. Ancak bir yandan da mücadeleyi uzatmanın daha büyük kazanımlar sağlayabileceğini düşünüyor olabilirler. Beklentilerini karşılamayan bir uzlaşmadan ziyade savaşı daha iyi bir seçenek olarak görüyorlar.
Netanyahu’nun aşırı sağcı koalisyon ortakları Gazze’nin kalıcı olarak yeniden işgalini savunuyor ve taviz vermesi halinde hükümeti istikrarsızlaştırmakla tehdit ediyor. Bu durum, yolsuzluk suçlamalarıyla karşı karşıya olan Netanyahu için erken seçime ve koltuğunu kaybetmeye yol açabilir.
Diğer yandan savaşın devamı, Sinwar’ın ortadan kaldırılması veya daha fazla rehinenin kurtarılması yoluyla İsrail’in zafer elde etmesini sağlayabilir. Bu süreç Netanyahu’ya siyasi imajını güçlendirmek için zaman kazandırabilir. Ancak İsrailli askerlerin günlük kayıpları ve İsrail’in Filistinlilere yönelik eylemleri nedeniyle artan uluslararası baskı, bu stratejiyi riskli kılıyor.
Savunma Bakanı ile nihai hedef konusunda anlaşmazlık yaşayan Netanyahu’nun, Gazze’deki iki önemli koridoru kontrol etme konusundaki ısrarının müzakere sürecini baltaladığı yorumları yapılıyor.
Sinwar ise savaşı kendi lehine şartlarla bitirmek istiyor. İsrail’in askeri operasyonu 40 binden fazla can kaybına yol açtı ve Gazze’nin altyapısı büyük hasar gördü. Sinwar, anlaşmanın Hamas’ın siyasi ve askeri gücünü korumasını, ablukayı hafifletmesini ve yeniden inşa sürecinde söz sahibi olmasını hedefliyor.
Mısır ve Katar, Hamas ile arabuluculuk yaparak önemli roller üstleniyor, ancak etkileri sınırlı. Sinwar’ın son 10 ayı Gazze’nin altındaki tünellerde geçirdiği ve büyük ölçüde izole olduğu bildiriliyor. Dolayısıyla sürgündeki Hamas liderliğine yapılacak baskının Sinwar’ı pek etkilemesi beklenmiyor.
ABD, savaş boyunca İsrail’in önemli bir askeri müttefiki oldu ve onu uluslararası ateşkes çağrılarından korudu. Ancak ABD’deki siyasi dengeler, İsrail üzerindeki Amerikan baskısını azaltabilir. Biden, Netanyahu’yu zorlamak için güçlü bir istek göstermezken, Harris somut bir politika değişikliği önermedi. Trump ise askeri operasyonları bitirmeleri için İsrail’i teşvik ediyor ama başkanlığı dönemindekinden bile daha uyumlu bir tutum sergilemesi bekleniyor.
Sinwar, Haniye ve Hizbullah komutanına suikastların çatışmayı genişleteceğini ummuş olabilir. Ancak son şiddet dalgasının ardından hem İsrail hem de Hizbullah ihtiyatlı davranıyor gibi görünüyor.
Tüm zorluklara rağmen ateşkes görüşmeleri, kısa umut anlarıyla devam ediyor. Arabulucular son haftalarda Netanyahu ile bir köprü önerisi üzerinde çalışıyor, ancak henüz Sinwar’a sunulmadı.
Sonuç olarak, Netanyahu ve Sinwar’ın çatışan çıkarları ve siyasi hesapları, Gazze’de kalıcı bir barışın önündeki en büyük engeller. Her iki tarafın da taviz vermeden kazanımlarını en üst düzeye çıkarmaya çalışması, savaşı uzatıyor. Uluslararası toplumun arabuluculuk çabaları sürse de nihai kararı bu iki ezeli rakip verecek. Anlaşmaya varılması, ancak tarafların uzlaşmaya hazır olmasıyla mümkün görünüyor.
Kaynaklar:
[1] Binyamin Netanyahu – Vikipedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Binyamin_Netanyahu
[2] Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden Netanyahu ve Hamas lideri … https://anlatilaninotesi.com.tr/20240520/uluslararasi-ceza-mahkemesinden-netanyahu-ve-hamas-lideri-hakkinda-tutuklama-karari—1084009318.html
[3] [PDF] netanyahu sonrası bennett hükümeti: yapısal krizler ve türkiye ile … https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2946522
[4] İsrail Kendisini Yok Ediyor: Filistin, Netanyahu ve İhmalin Bedeli https://www.tuicakademi.org/israil-filistin-netanyahu-7ekim/
[5] Hamas-İsrail Savaşı – Vikipedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Hamas-%C4%B0srail_Sava%C5%9F%C4%B1
[6] Yahya Sinvar – Vikipedi https://tr.wikipedia.org/wiki/Yahya_Sinvar
[7] İsrail’in savaş sonrası Gazze planı ne içeriyor? – BBC https://www.bbc.com/turkce/articles/cw4qzlwy3dlo
[8] Do Netanyahu and Sinwar want a deal to end the war? | AP News https://apnews.com/article/israel-palestinians-netanyahu-sinwar-ceasefire-talks-c00b30d31ac8d25592ce63c2398097a5
