İHA Krizi ve Patlayan Gerilim: Güney-Kuzey Kore İlişkilerinde Neler Oluyor?

Orijinal Başlık: İHA’lar, tehditler, patlamalar: Güney ve Kuzey Kore arasındaki gerilim neden artıyor?
Kaynak: Getty Images
Yazar: Joel Guinto
Kuruluş: BBC News
Tarih: 16 Ekim 2024 – Singapur
Kuzey Kore, Güney Kore’ye insansız hava araçları (İHA) göndererek, uzun süredir devam eden gerilimi artırmakla suçladı. İddialara göre, bu İHA’lar Pyongyang’ın üzerinde propaganda broşürleri bırakmış ve bu durum, Kuzey Kore yönetimi tarafından “silahlı çatışmalara ve hatta bir savaşa neden olabilecek bir provokasyon” olarak nitelendirilmiştir. Kuzey Kore yönetimi, geçen Cuma bu iddialarını açıkladıktan sonra, birliklerine ateş açmaya hazırlıklı olmaları talimatını verdi. Güney Kore ise, karşılık vermeye hazır olduklarını duyurdu ve vatandaşlarının güvenliğinin tehlikeye girmesi durumunda bunun “Kuzey Kore’deki rejimin son bulmasına” yol açacağı tehdidinde bulundu. Salı günü, Kuzey Kore, ülkeyi Güney Kore’ye bağlayan yollardan bazılarını havaya uçurarak daha önce dile getirdiği bir tehdidi gerçekleştirmiş oldu. Kuzey Kore, Mayıs ayından bu yana Güney Kore’ye 1500’den fazla balon gönderdi ve bu balonların içinde parazitlerin bulunduğu raporları alındı. Kuzey Kore sokaklarında dilenmekten, K-pop sanatçılığına uzanan Yu Hyuk gibi örneklere dikkat çekildi. Ayrıca, uydu görüntüleri, Kuzey Kore’nin sınırına bir ‘duvar’ inşa ettiğini gösteriyor. Bu gelişmeler, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un Ocak ayında Güney Kore’nin rejimini bir numaralı düşmanı olarak ilan etmesinden sonra, gerilimdeki artışların sonuncusu olarak öne çıkıyor. Neler oluyor? 11 Ekim tarihinde Kuzey Kore Dışişleri Bakanlığı, Güney Kore’yi Pyongyang’a iki hafta boyunca geceleri İHA’lar göndermekle suçladı. İHA’ların dağıttığı broşürlerde “kışkırtıcı söylentiler ve asılsız iddialar olduğu” ifade edildi. Kim’in güçlü etkisi olan kız kardeşi Kim Yo-jong, İHA’ların yeniden yollanması durumunda Seul’ün “korkunç sonuçlarla karşılaşacağını” belirtti; ayrıca Güney’deki “askeri haydutların” bu provokasyonun arkasında olduğuna dair “açık kanıtlar bulunduğunu” iddia etti. Kuzey Kore, havada uçan İHA’lara dair bazen puslu görüntüler ve broşürlerin fotoğraflarını yayımladı; ancak bu iddiaların bağımsız kaynaklarca doğrulanma olanağı bulunmuyor. Güney Kore, başta Kuzey’den İHA uçurulduğu iddiasını reddetse de, Genelkurmay Başkanı sonrasında Pyongyang’ın iddiasını ne onaylayabileceğini ne de yalanlayabileceğini ifade etti. İHA’ların, balonlarla aynı materyalleri Kuzey Kore’ye gönderen aktivistler tarafından uçurulduğu yönünde spekülasyonlar mevcut. Özgür Kuzey Kore Hareketi Koalisyonu lideri, Kuzey Kore’nin İHA iddialarını reddetti ve “Kuzey Kore’ye İHA yollamadık” açıklamasında bulundu. Kuzey Kore’nin resmi haber ajansı KCNA, Pazartesi günü Kim’in Genelkurmay Başkanı, komutanlar, devlet güvenlik ve savunma bakanları ile üst düzey yetkililerle toplantı yaptığını bildirdi. Habere göre Kim bu toplantılarda “acil askeri harekatın yönünü” belirledi ve yetkililere “savaş caydırıcılığı operasyonu ve kendini savunma hakkı tatbikatlarıyla” görev verdi. Güney Kore Genelkurmay Başkanlığı Halkla İlişkiler subayı Lee Sung-joon, Kuzey’in iki ülkeyi bağlayan yollarda küçük çaplı patlamalar gibi “küçük boyutlu provokasyonlara başvurabileceğini” ifade etti. Daha sonra sembolik Gyeongui ve Donghae yollarında patlamalar yaşandı. Her iki yol da uzun süredir kullanılamaz haldeydi; ancak uzmanlar, bu yolların yok edilmesinin Kim’in Güney ile müzakere etmeyi istemediği mesajını ilettiğini belirtiyor. Patlamalardan hemen sonra, Güney Kore ordusu, sınırın kendi tarafında güç gösterisi için ateş açıldığını ve Kuzey’e yönelik gözlem faaliyetlerinin artırıldığını bildirdi. Saatler sonra, Seul’ü çevreleyen Gyeonggi Bölgesi yönetimi, insanların Kuzey’e propaganda broşürleri göndermesini engellemek amacıyla Kuzey Kore sınırındaki 11 alanı “tehlikeli bölge” ilan etti. Bölgenin Vali Yardımcısı Kim Sung-joong, “Gyeonggi bölgesi, Kuzey Kore’ye broşür atmanın askeri çatışmayı tetikleyebilecek çok tehlikeli bir hareket olduğuna karar verdi” dedi. Kim, bu broşürlerin dağıtılmasının “iki Kore arasındaki ilişkilerin hızla kötüleştiği bir dönemde bölge sakinlerinin yaşamı ve güvenliğini tehlikeye atabileceğini” vurguladı. Bu durum neyi ortaya koyuyor? Uzmanlar, İHA olaylarının Kuzey Kore’nin kendi içindeki destekleri artırmak adına ülkeye yönelik tehditleri göstermeye çalıştığını belirtiyor. Busan’daki Dong-a Üniversitesi’nde siyaset bilimi ve diplomasi dersleri veren Profesör Kang Dong-wan, Güney için “farklı devletler” kelimeleri kullanmanın ve “vatandaşlar” ile “birleşme” söylemlerinden uzaklaşmanın bu stratejinin parçası olduğunu vurguluyor. Prof. Kang, “Kuzey Kore rejimi korku siyasetine bağımlı ve bir dış düşmana ihtiyaç duyuyor. Gerilim yükseldiğinde Kuzey Kore, rejime bağlılığı artırmak için dış tehditleri öne sürüyor” diyor. Uzmanlar, bu karşılıklı açıklamaların her iki tarafın da ilk adımı atmayı istemediği bir duruma sıkıştıklarını gösterdiğini vurguluyor. Seul’deki Kuzey Kore Çalışmaları Üniversitesi’nden Prof. Kim Dong-yup, “İki taraf bu aşamada taviz vermek istemiyor” diye belirtirken, karşılıklı güvensizlik nedeniyle Seul’ün “krizi nasıl yöneteceğini stratejik bir şekilde değerlendirmesi gerektiğinin” altını çiziyor. İki Kore savaşa mı sürükleniyor? Uzmanlar şu an için bunun söz konusu olmadığını belirtiyor. Prof. Kang, “Gerilimin savaşla sonuçlanacağından şüpheliyim. Kuzey Kore, iç düzeni sağlamlaştırmak adına askeri çatışmalardan faydalanıyor” diye ifade ediyor. “Kuzey Kore’nin tam çaplı bir savaş başlatma kapasitesi sorgulanabilir. Rejim, böyle bir çatışmanın sonuçlarının ne denli ağır olduğunu çok iyi biliyor.” Seul’deki Kore Üniversitesi’nde Kuzey Kore Çalışmaları dersleri veren Prof. Nam Sung-wook, İHA’lar konusundaki tartışmanın büyük ihtimalle yalnızca bir sözlü tartışma olarak kalacağını belirtiyor. Prof. Nam, hem Seul hem de Pyongyang’ın tam anlamıyla bir savaşın yükünü kaldıramayacaklarının farkında olduklarını vurguluyor ve “nükleer silahların kullanılması olasılığı da düşüktür” diyor.