Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yarın Rusya’nın Kazan kentinde gerçekleşecek BRICS Zirvesi’ne katılacak. Türkiye’nin bu zirvede Batı ile Doğu arasında kurmaya çalıştığı “denge politikası”nı ön plana çıkarması ve BRICS ile olan ilişkilerini geliştirme niyetini netleştirmesi öngörülüyor. Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında yapılacak görüşmelerde ise ekonomi, ticaret ve enerji gibi ikili ilişkilerin önemli başlıklar halinde gündeme gelmesi bekleniyor. BRICS Zirvesi bugün itibarıyla başladı ve alınacak kararlar ortak bir deklarasyonla kamuoyuna açıklanacak. Zirveye katılan ülkeler arasında Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır yer alıyor. Liderler arasında Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin de bulunması planlanıyor. Rus yetkililere göre zirveye toplamda 36 ülke ve altı uluslararası örgüt temsilcisi katılacak, aralarında Türkiye’nin de olduğu aday ülkeler de yer alacak. Zirvenin, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının başladığı Şubat 2022’den bu yana ülke topraklarında düzenlenen en yüksek düzeyde uluslararası toplantı olduğu belirtiliyor. Bu durum, Putin’in Batı’nın izolasyonuna karşı bir cevap verdiği şeklinde yorumlanıyor.
Zirvenin ana konuları arasında BRICS ülkeleri arasında alternatif bir ödeme sistemi geliştirilmesi yer alıyor. Bu adım, SWIFT uluslararası finans ağının alternatifi olarak öngörülüyor; çünkü Rusya, Ukrayna savaşının patlak vermesiyle SWIFT sisteminden çıkarılmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 22 Ekim’de yaptığı açıklamada, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi samimi bir şekilde geliştirmek istiyoruz. İnşallah Kazan Zirvesi bunun için bir fırsat olacaktır” dedi. Erdoğan, geniş bir heyetle katıldığı bu zirveyle Türkiye’nin BRICS üyeliğine olan ilgisini pekiştirmek istiyor. Ancak, resmi kaynaklar hâlâ Türkiye’nin BRICS’e katılmak üzere başvuruda bulunduğunu doğrulamamış durumda. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin ve Rusya ziyaretlerinde bu niyeti somut bir şekilde dile getirmişti. Ancak BRICS dönem başkanlığını yürüten Rusya, Kazan zirvesinde genişlemeye yönelik herhangi bir adım atılmayacağını açıkladı. Moskova, örgütün yeni üye adaylarını sindirmesi için zamana ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Bu zirvede yeni üyelikten çok ortaklık statüsü adı altında bir mekanizmanın önerilmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, zirvede Türkiye’nin BRICS ile işbirliği konusundaki kararlılığını yeniden vurgulaması ve doğunun yükselen güçleriyle daha yakın bir diyalog içinde olma niyetini belirtmesi bekleniyor. Türkiye, BRICS ile işbirliğinin Avrupa Birliği (AB) ile yürütülen gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, aksine tamamlayıcı olduğunu vurguluyor. Ankara, farklı uluslararası örgütlere katılım göstererek ekonomik çıkarlarını koruma çabasında. Türkiye’nin BRICS platformunu, özellikle Çin ile ikili ekonomik ilişkiler açısından kullanma niyetinde olduğuna dair değerlendirmeler mevcut. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın yakın zamanda gerçekleştirdiği Çin ziyaretlerinde enerji alanında işbirliği konuları gündeme geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, resmi olarak Çin’e bir ziyaret gerçekleştirmek istediği ve Şi Cinping’in de Türkiye’ye davet edilmesinin gündemde olduğu bildiriliyor. Ayrıca, Erdoğan’ın zirve sırasında çeşitli liderlerle ikili görüşmeler yapması muhtemel. Ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında bulunup bulunmayacağı netlik kazanmadı.
Kazan zirvesinin Türkiye açısından bir diğer önemli gündem maddesi Erdoğan ve Putin arasındaki görüşme. İki lider, Temmuz ayından bu yana ilk kez yüz yüze görüşecek. Putin’in dış politika danışmanlarından Yuri Uşakov, iki liderin Kazan’da enerji işbirliği konularını ele alacağını belirtti ve bu çerçevede daha önce önerilen Türkiye’de bir doğalgaz enerji merkezi kurulması projesinin masaya yatırılacağını ifade etti. Kremlin’den yapılan açıklamalara göre, görüşmelerde ikili ticari ilişkilerin de ele alınacağı ve 2023 yılında 55,4 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin artırılmasına odaklanılacağı kaydedildi.
Erdoğan-Putin görüşmesinde, ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel konuların da önemli bir yer tutması bekleniyor. Türkiye, bir yandan Rusya-Ukrayna savaşının kalıcı bir anlaşmayla sona ermesini sağlama çabası içinde, diğer yandan Karadeniz’de seyrüsefer güvenliğini yeniden tesis etmeye çalışıyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ile 2022-2023 döneminde yürütülen Karadeniz Tahıl Girişimi’ni tekrar canlandırmak için BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile irtibat halinde. Kazan zirvesinde Guterres’in de yer alması, bu konunun ele alınması için bir fırsat olarak değerlendiriliyor. Orta Doğu’daki artan gerilimlerin de görüşülmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konudaki pozisyonunu muhataplarına iletmesi bekleniyor.
