Türkiye’nin BRICS Zirvesi: Üyelik Hayali ve Beklentiler Neler?

Kaynak: Getty Images Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi’ne katılacak. Türkiye’nin bu zirvede Doğu ve Batı arasında yakalamaya çalıştığı “denge politikasını” vurgulaması ve BRICS ile olan ilişkilerini geliştirme arzusu içinde olduğu düşünülüyor. Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında gerçekleşecek görüşmede, ekonomi, ticaret ve enerji gibi ikili ilişkilerin önemli gündem maddeleri arasında yer alması bekleniyor. BRICS zirvesi dün itibarıyla başladı ve alınan kararlar ortak bir deklarasyonla kamuoyuna açıklanacak. Putin, Çin’de: Rusya ve Çin liderleri ziyaretlerle dünyaya hangi mesajları iletmekte? Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, BRICS üyeliği hakkında açıklamalarda bulundu: “Eğer AB üyeliğimiz olsaydı, belki de bu arayış içinde olmazdık.” Türkiye-Suriye normalleşme süreci yeniden canlanacak mı? BRICS: Putin ve Erdoğan zirvenin ikinci günü bir görüşme gerçekleştirecek. Zirve, Putin’in Perşembe günü düzenleyeceği basın toplantısıyla sona erecek. BRICS: Hangi ülkeler üyedir ve grubun amacı nedir? Zirveye Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır gibi ülkeler katılıyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Kazan’daki zirvenin önde gelen liderleri arasında yer alıyor. Rus yetkililere göre, zirvede temsilcileri bulunan 36 ülke ve altı uluslararası örgüt temsilcilerinin katılım göstermesi bekleniyor. Bu ülkeler arasında Türkiye gibi üyelik amacı güden ülkeler de mevcut. Zirvenin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana Rusya topraklarında gerçekleştirilen en yüksek düzeydeki uluslararası toplantı olduğu ifade ediliyor. Bu durum, Putin’in Batı’nın izolasyonuna bir yanıt olarak değerlendiriliyor. Kaynak: Getty Images Zirvenin ana gündem maddelerinden biri, BRICS ülkelerinin aralarında bir ödeme sistemi geliştirmesi gerekliliği. Bu adım, SWIFT adı verilen uluslararası finans ağına bir alternatif oluşturmayı hedefliyor. Rusya, Ukrayna savaşını başlatmasının ardından SWIFT sisteminden çıkarılmıştı ve bu durum ödemelerin zorlaşmasına, ticari ilişkilerde ise sıkıntılara yol açmıştı. SWIFT nedir ve kim tarafından kurulmuştur? Türkiye, BRICS’e üye olacak mı? Cumhurbaşkanı Erdoğan, 22 Ekim’de yaptığı bir konuşmada “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi içten bir biçimde geliştirmek istiyoruz. İnşallah Kazan zirvesinin buna katkı sağlayacağına inanıyorum” dedi. Kalabalık bir heyetle katılacakları zirve, Türkiye açısından çeşitli açıdan önem taşıyor. Türkiye, BRICS üyeliğine duyduğu ilgiyi dile getirmiş ve resmi kaynaklar tarafından işlemleri olmasa da gruba katılmak için başvuruda bulunmuştu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin ve Rusya’yı ziyaretlerinde Ankara’nın bu niyetini açıkça ifade etmişti. Ancak BRICS’in dönem başkanlığını yürüten Rusya, Kazan zirvesinde genişlemeyle ilgili herhangi bir adım atılmayacağını belirtti. Moskova, örgütün 1 Ocak’ta kabul ettiği yeni üyeleri sindirmesi için zamana ihtiyaç duyulduğunu ifade etti. Bu zirvede, yeni üyelik yerine ortaklık statüsü çerçevesinde bir mekanizma önerileceği düşünülüyor. Kaynak: Getty Images Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede, BRICS ile işbirliği konusundaki kararlılığını yinelemesi ve Doğu’nun yükselen güçleriyle yakın diyalog içinde olmak istediğini belirtmesi öngörülüyor. Türkiye, BRICS ile işbirliklerinin Avrupa Birliği (AB) ile yürütülen gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı olduğunu vurgulamakta. Ankara, birçok uluslararası örgütte yer alarak kendi ekonomik çıkarlarını gözettiğini ifade etmekte. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın da yakın zamanda Çin’e ziyaretlerde bulunduğu bilgisi bulunuyor. Bayraktar’ın bu ziyaretlerinde enerji alanında işbirliği konuları ön plana çıktı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Çin’e resmi bir ziyaret gerçekleştirmeyi planladığı ve Şi Cinping’in de Türkiye’ye davet edilmesi için gündemde olduğu belirtiliyor. Erdoğan’ın zirve sırasında farklı liderlerle ikili görüşmelerde bulunması bekleniyor, ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında olup olmayacağı kesinleşmiş değil. Kazan zirvesinin Türkiye açısından diğer bir önemli noktası ise Erdoğan ile Putin arasında gerçekleştirilecek görüşme. İki lider, 24 Temmuz’dan beri ilk kez yüz yüze bir araya gelecek. Putin’in dış politika danışmanlarından Yuri Uşakov, 21 Ekim’de gazetecilere yaptığı açıklamada, iki liderin Kazan’da enerji işbirliği konusunu ele alacaklarını aktardı. Uşakov, geçmişte Putin’in önerdiği Türkiye’de doğalgaz enerji merkezi kurulması projesinin görüşülmesinin gündemde olduğunu da belirtti. Kremlin’den gelen açıklamalarda, görüşmelerde ticari ilişkilerin de ele alınacağı belirtiliyor ve 2023’te 55,4 milyar dolara ulaşan bu ilişkilerin daha da artırılacağı ifade ediliyor. Kaynak: Getty Images Erdoğan ve Putin görüşmesinde ikili ilişkiler kadar, bölgesel konular da önemli olacak. Ankara, bir yandan Rusya-Ukrayna savaşıyla ilgili kalıcı bir anlaşma sağlanması çağrısında bulunurken, diğer yandan Karadeniz’deki seyir güvenliğini yeniden sağlamak amacıyla adımlar atmaya çalışıyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ile 2022-2023 yılları arasında işletilen Karadeniz Tahıl Girişimi’ni yeniden canlandırmayı hedeflemekle birlikte, bu konuda hem taraflarla hem de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile görüşmeler yürütüyor. Kazan zirvesinde Guterres’in de toplantıya katılacak olması, bu konunun ele alınması için bir fırsat sunuyor. Zirvede, Orta Doğu’daki artan gerilimlerin de masaya yatırılması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin bu konudaki duruşunu muhataplarına aktaracağına dair beklentiler mevcut.