Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İngiltere’de İşçi Partisi’nin iktidara gelmesinin ardından gerçekleştirdiği ilk Londra ziyaretinde önemli görüşmelerde bulundu. Fidan, İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile bir araya gelerek, Türkiye-İngiltere ilişkilerinin mevcut durumundan memnuniyetlerini dile getirdi. Lammy, Fidan ile muhalefetteyken ilk bağlantısını sağladığını hatırlatarak, göreve geldikten sonra birçok kez bir araya geldiğini belirtti. “Türkiye ve İngiltere arasındaki ilişkiler vazgeçilmezdir” diyen Lammy, iki ülkenin birçok alanda işbirliği yaptığını ifade etti. Fidan da, “Türkiye ve İngiltere olarak stratejik ilişkilerden faydalanıyoruz ve bunu daha ileri taşımak istiyoruz” şeklinde konuştu.
Her iki bakan, Orta Doğu ve Doğu Avrupa’daki çatışmaların yanı sıra serbest ticaret anlaşmalarının güncellenmesi konularına da değineceklerini belirtti. Lammy, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Türkiye, İngiltere’nin vazgeçilmez bir müttefikidir” diyerek, “Güvenliği güçlendirmeye ve Türk ile İngiliz halkı için iş fırsatları yaratmaya kararlıyım. İkili İşbirliği Çerçevesi’ni geliştirirken bu çalışmalara devam ediyoruz” dedi.
Fidan’ın ziyaretinin en önemli gündem maddeleri, savunma sanayi işbirliği çerçevesinde Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı ve yeni serbest ticaret anlaşmasının müzakerelerine başlanması. 2007’den bu yana bir “stratejik ortaklık” ilişkisi sürdüren iki ülke, İngiltere’nin 2016’da Avrupa Birliği’nden çıkmasının ardından daha yakın bir işbirliği yoluna gitti. Temmuz’daki seçimler sonrası iktidara gelen İşçi Partisi, Türkiye ile ilişkileri geliştirme sözünü verdi. İşçi Partisi dönemindeki en üst düzey görüşme ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Başbakan Keir Starmer arasında NATO Zirvesi sırasında gerçekleşti.
Fidan’ın Londra ziyareti, ikili diyaloğun gelecekteki yönünü belirlemesi açısından büyük önem taşıyor. Eurofighter satışında nasıl bir ilerleme sağlanacağı ise merakla bekleniyor. Türkiye, 2022’de İngiltere’nin uyguladığı silah ticareti kısıtlamasını kaldırmasının ardından, savunma işbirliğini artırmak için adımlar attı. Türkiye’nin geliştirdiği yeni nesil KAAN savaş uçağının motor seçenekleri arasında Rolls-Royce ile ortak üretim var. Ancak 2017’de imzalanan ilk anlaşmanın sonuçsuz kaldığı da biliniyor. İki ülke arasındaki ilişkilerdeki yakınlaşmanın yeni adımların atılmasına zemin hazırlayabileceği düşünülüyor.
Savunma sanayinde daha net ilerleme kaydedilen konu başlığı ise Eurofighter tedariği. Türkiye, Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemi nedeniyle F-35 programından çıkarılmıştır. Hava kuvvetlerinin güçsüz kalmaması için alternatif arayan Türkiye, ABD ile 40 F-16 savaş uçağı ve 79 modernizasyon kiti için görüşmeler yaparken, aynı zamanda 40 Eurofighter almak istediğini de açıkladı. İngiltere’nin liderliğindeki Almanya, İspanya ve İtalya’nın katıldığı konsorsiyumdan savaş uçaklarının satışı için dört ülkenin onayı gerekiyor. Almanya, İsveç’in NATO üyeliğini onaylaması ve bölgedeki jeopolitik durumun etkisiyle satış izni verebileceğini bildirmişti. Fidan’ın Londra’daki temasları sırasında bu durumu da değerlendirmesi bekleniyor.
Yeni bir serbest ticaret anlaşması müzakerelerinin başlangıç tarihine dair, Türk diplomatik kaynaklar Fidan’ın bu meselenin gündeme geleceğini belirtti. Türkiye ve İngiltere, 2020’de bir serbest ticaret anlaşması imzaladı ancak ilişkilerin gelişmesi ile birlikte bu anlaşmanın genişletilmesine karar verdiler. Haziran 2024 itibarıyla resmi müzakerelere başlanması planlansa da, İngiltere’de erken seçim nedenleriyle bu adım atılamadı. Ağustos ayında Türk ve İngiliz ticaret bakanları bir araya gelerek müzakerelerin Ankara’da başlatılmasına karar verdi ama tarih belirlemede ilerleme kaydedemediler. Anlaşmanın hizmet ticareti, yatırımlar ve tarımsal tavizleri de kapsaması bekleniyor ve ticaret hacminin 30 milyar dolara ulaşması hedefleniyor.
Bölgesel meseleler de toplantının gündeminde önemli bir yer tutuyor. Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın İsrail-Hamas çatışmasının bölge üzerindeki yansımalarından duyulan kaygıları dile getireceğini ve kalıcı bir ateşkes ile İsrail-Filistin sorununa iki devletli çözüm gerekliliğini vurgulayacağını belirtti. Bunun yanı sıra Fidan, İsrail’in Birleşmiş Milletler kurumlarına yönelik saldırılarını ve BM’ye bağlı Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) faaliyetlerini yasaklaması ile ilgili kaygılarını da paylaşacak. Ayrıca Kıbrıs meselesi de gündemde yer alıyor. İngiltere, Kıbrıs sorununda Türkiye ve Yunanistan ile birlikte garantör ülke statüsünde olan bir ülkedir ve Kıbrıs adasında iki egemen üssü bulunmaktadır. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs sorununa yönelik yeni bir süreç başlatmayı amaçlıyor. Guterres, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis ile Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar’ı New York’ta bir araya getirdi ve daha geniş katılımlı bir toplantı düzenlemeyi planlıyor. Tatar, görüşmeler sonrası yalnızca Türkiye ve Yunanistan’ın masada yer alabileceğini ve AB ya da İngiltere’nin katılımına karşı olduklarını ifade etti.
