Başlık: İsrail İran’a Neden Saldırdı, Tahran Yanıt Verecek mi?
Kaynak: Getty Images Cuma gecesi İsrail’in İran’ın askeri üslerine yaptığı saldırılar sonrasında İran, Birleşmiş Milletler (BM) Anlaşması’nın 51. Maddesi’ne atıf yaparak “kendini savunma hakkına ve sorumluluğuna sahip olduğunu” belirtti. İsrail askeri sözcüsü Daniel Hagari, İran’a misilleme yapmaması için uyarıda bulunarak, “Eğer İran karşılık verirse, biz de yanıt vermek zorunda kalırız” şeklinde konuştu. İsrail, İran’ın 1 Ekim’de gerçekleştirdiği balistik füze saldırılarına karşılık verme niyetinde olduğunu uzun süredir dile getiriyordu. Şimdi dikkatler İran’a çevrilmiş durumda.
BBC Dış Haberler Editörü Jeremy Bowen, gelişmeleri yorumladı. İsrail’in İran’a hava saldırılarıyla ilgili olarak neler biliniyor? Neden İsrail İran’a saldırdı? İran, Orta Doğu’da İsrail’e düşman olan çeşitli grupların önemli destekçisidir ve bu gruplardan bazıları, İsrail’in şu anda savaş halinde bulunduğu Hamas ve Hizbullah’tır. İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının detayları ise şöyle: Hamas, lideri İsmail Haniye’nin İsrail tarafından Tahran’daki saldırıda öldürüldüğünü duyurdu.
Demir Kubbe Türkiye’nin hava savunma sistemi hakkında bilgiler sunuyor. Hizbullah’ın saldırısını neden durduramadığı da önemli bir diğer konu. Nisan ayında İran, Suriye’deki İran büyükelçiliğine düzenlenen ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’ndan birkaç üst düzey komutanın yaşamını yitirdiği İsrail hava saldırısına misilleme olarak yaklaşık 300 füze ve insansız hava aracıyla İsrail’e ilk doğrudan saldırısını başlattı. İran’ın İsrail’e yönelik SİHA ve füze saldırısı hakkında neler biliniyor?
İsrail, İran’ın İsfahan bölgesindeki bir füze savunma sistemine karşı sınırlı bir saldırıda bulundu. Bunun ardından Temmuz ayında, İsrail, Beyrut’taki hava saldırısında üst düzey bir Hizbullah komutanını öldürdü. Ertesi gün Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye, Tahran’daki bir patlamada hayatını kaybetti. İran, İsrail’i suçladı fakat İsrail bu konuda yorum yapmadı. Eylül ayının sonlarında ise İsrail, Beyrut’ta Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ile üst düzey İranlı yetkili Abbas Nilfuruşhan’ı öldürdü. Hasan Nasrallah’a düzenlenen suikastın detayları ise belirsizliğini koruyor.
1 Ekim’de İran, Haniye ve Nasrallah’ın ölümlerine karşılık olarak İsrail’e 200 balistik füze fırlattı. Jeremy Bowen, İsrail saldırılarının beklenildiğini belirtti. İran’ın 1 Ekim’de gerçekleştirdiği balistik füze saldırısından sonra İsrail bunun olacağını öngörmüştü. Şimdi ifşa edilen en büyük soru, İran’ın tepkisinin ne olacağıdır. ABD Başkanı Biden, İsrail’e İran’ın nükleer, petrol ve gaz tesislerine saldırmamasını tavsiye etmişti. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, bu konuda Biden’ın önerisine kulak verdi.
Amerikan yönetimi, yalnızca askeri hedeflere yapılan saldırıların İran’ı bir daha saldırı düzenlememe konusunda ikna edebileceğine inanıyor. Ülkelerin karşılık vermemesi durumunda zayıf ve teslim olmuş olarak algılanabileceklerini düşündüklerinde, ardı ardına gerçekleşen saldırı ve misillemeleri durdurmak zorlaşıyor. Bu süreçte savaşlar tırmanma ve kötüleşme eğilimi gösterebilir. 1 Ekim’de İran, İsrail’in müttefiklerine, özellikle Lübnan’daki Hizbullah’a yönelttiği saldırılara karşılık vererek hareket etti. Şimdi İsrail, sadece bu balistik füze saldırısına değil, aynı zamanda İran’ın müttefikleri tarafından gerçekleştirilen aylardır süren sürekli saldırılara da yanıt verdiğini öne sürüyor.
İran’dan İsrail’e karşı füze saldırısı hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç var. Ayrıca, İsrail Gazze’nin kuzeyinde büyük bir taarruz da gerçekleştiriyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, İsrail ordusunun tüm bir nüfusu bombalaması ve kuşatma ile açlık riskiyle karşı karşıya bırakmasından dolayı bunu Gazze savaşının en karanlık anı olarak tanımladı. Dışarıdan bakıldığında, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının zamanlamasının uluslararası dikkatini Gazze’den uzaklaştırmak amacıyla mi yapıldığı kesin olarak bilinemez. Ancak bu durum, hesaplamanın bir parçası olarak değerlendirilebilir.
