Amerika Birleşik Devletleri’nde vatandaşlar 5 Kasım 2024 tarihinde yeni başkanlarını seçmek için sandıklara gidecek. Bu seçimin dünya genelinde büyük bir dikkatle takip edilmesi bekleniyor. Seçmenler, yaşamlarını doğrudan etkileyen yasaların geçişinde önemli bir rol üstlenen Kongre üyeleri için de oy kullanacaklar. ABD’de siyasi alanda yalnızca iki ana parti bulunmaktadır. Modern tarihteki tüm başkanlar bu partilerden birine bağlıdır.
Başkanlık seçimleri ne zaman gerçekleşecek? 2024 başkanlık seçimleri, 5 Kasım 2024 tarihinde, bir Salı günü yapılacak. Seçimi kazanan aday, Ocak 2025 itibarıyla Beyaz Saray’da dört yıl boyunca görev icra edecek.
Taylor Swift, başkanlık seçimlerinde Kamala Harris’e destek vermiştir. Joe Biden, “Trump’ı yenmeliyiz!” diyerek bu süreçteki kararlılığını ifade etti.
ABD başkan adaylarının Türkiye’ye bakış açısı nedir? Joe Biden’ın yerine başka bir aday gösterilip gösterilemeyeceği ise merak ediliyor.
Başkan, bazı yasaları tek başına geçirme yetkisine sahip olsa da, çoğunlukla yasaların kabulü için Kongre ile işbirliği yapması gerekmektedir. Uluslararası düzeyde, ABD başkanı ülkeyi temsil etme ve dış politikayla ilgili kararlar alma konusunda önemli bir özgürlüğe sahiptir.
Adaylar nasıl belirleniyor? İki büyük parti, eyalet önseçimleri ve parti kongreleri düzenleyerek kendi başkan adaylarını belirliyor. Aday belirleme süreçleri partiler arasında farklılık göstermekte ve her eyaletin uygulamaları değişkenlik arz edebilmektedir. Cumhuriyetçi Parti’de eski başkan Donald Trump, rakiplerine karşı önemli bir üstünlük sağlayarak partisinin desteğini elde etti ve Wisconsin’de yapılan kongrede resmi aday olarak belirlendi. Demokrat Partide ise Kamala Harris, Başkan Joe Biden’ın çekilmesinin ardından Chicago’daki kongrede aldığı onayla aday oldu. Ayrıca, bazı bağımsız adaylar da seçimlerde yer alacak. Örneğin, eski başkan John F. Kennedy’nin yeğeni Robert F. Kennedy Jr., yarışa katıldığını açıkladı ancak sonrasında Trump’a destek vermek için çekildi.
Demokratlar ve Cumhuriyetçiler neyi temsil ediyor? Demokratlar, liberal bir siyasi parti olarak bilinir ve programları sivil haklar, kapsamlı sosyal güvenlik ağları ve iklim değişikliği ile ilgili önlemler üzerinde yoğunlaşır. Cumhuriyetçiler ise ABD’deki daha muhafazakâr bir siyasi parti olarak, düşük vergiler, hükümetin rolünün asgariye indirilmesi, bireysel silahlanma hakları ve göç ile kürtaj konularında sıkı önlemler talep etmektedir.
Seçim süreci nasıl işliyor? Başkanlık seçimini kazanan aday, ülke genelinde en fazla oyu almayabilir. Her iki aday da 50 eyaletin seçiciler kurulu seçiminde mücadele eder. Oy veren vatandaşlar, kayıtlı oldukları eyaletin seçiciler kuruluna göndereceği delegeleri, delegeler ise başkan ve başkan yardımcısını seçer. Her eyalet, kısmen nüfusuna bağlı olarak belirli bir sayıda seçici oya sahiptir. Toplamda 538 oy bulunmaktadır ve 270 veya daha fazla oy alan aday seçimi kazanır. İki eyalet dışında (Maine ve Nebraska) kazanan aday, tüm delegeleri de kazanır. Eyaletlerin çoğu bir tarafa eğilim gösterir, bu nedenle genellikle her iki adayın da kazanabileceği bir düzine eyalete odaklanılır. Delege sayısı dikkate alındığında, ülke genelinde en fazla oyu alan adayın başkan olamayabildiği durumlar yaşanmıştır, bunun en son örneği 2016’da meydana gelmiştir. Demokratların adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına rağmen yeterli delege sayısına ulaşamadığı için seçilememiştir.
Başkanlık yarışına ek olarak, seçmenler kongre üyelerini de seçecekler. Kongre, 435 sandalyeden oluşan Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin bulunduğu Senato’dan oluşmaktadır. Cumhuriyetçiler şu an Temsilciler Meclisi’ni kontrol etmekte, harcama planlarının onaylanmasını sağlamaktadır. Senato ise Demokratların yönetimindedir ve önemli hükümet atamaları üzerinde oy kullanmaktadır. Her iki meclis yasaların geçişinde önemli bir rol oynamakta ve iktidar partisi başkan ile aynı fikirde olmadığında Beyaz Saray’ın planları üzerinde denetim sağlama işlevi görmekte.
Kimler oy verebilir? 18 yaş ve üzerindeki her ABD vatandaşı, her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptir. Seçim sonuçları ne zaman açıklanıyor? Genelde, seçimin galibi seçim gecesi ilan edilmektedir. Ancak 2020’deki seçimde oyların sayılması birkaç gün sürmüştür. Seçim sonrası döneme geçiş süreci denir; bu süreçte yeni yönetim, Bakanlar dahil olmak üzere oluşur ve yeni dönem için planlar yapar. Başkan, Ocak ayında Washington’daki Kongre binası merdivenlerinde gerçekleşen yemin töreniyle resmi olarak görevine başlar.
