Orta Doğu’da Gerginlik: İsrail’in İran’a Saldırısının Ardındaki Sebepler ve Tahran’ın Yanıtı Ne Olacak?

Kaynak: Getty Images. Cuma gecesi İsrail’in İran’ın askeri üslerine yönelik gerçekleştirdiği saldırıların ardından, İran, Birleşmiş Milletler (BM) Anlaşması’nın 51. Maddesi’ne atıfta bulunarak “kendini savunma hakkına ve yükümlülüğüne sahip olduğunu” ifade etti. İsrail askeri sözcüsü Daniel Hagari, İran’ın misilleme yapmaması için uyarıda bulundu. Eğer İran karşılık verirse, “Biz de yanıt vermek zorunda kalırız” dedi. İsrail, 1 Ekim’de İran tarafından gerçekleştirilen balistik füze saldırılarına karşılık vermeyi planladığını uzun süredir dile getiriyordu. Şimdi tüm dikkatler İran’a çevrilmiş durumda. BBC Dış Haberler Editörü Jeremy Bowen, bu son gelişmeleri değerlendiriyor. İsrail’in İran’a saldırılarının gerekçeleri nedir? İran, Orta Doğu’da İsrail’e düşman olan birçok grubun ana destekçisi konumunda olup, bu gruplar arasında Hamas ve Hizbullah da yer alıyor. İsrail’in İran’a yönelik saldırılarıyla ilgili neler biliniyor? Hamas, lideri İsmail Haniye’nin İsrail’in Tahran’da düzenlediği bir saldırıda hayatını kaybettiğini bildirdi. Demir Kubbe: İsrail’in hava savunma sisteminin işleyişi nasıl? Demir Kubbe, Hizbullah’ın saldırısını neden engelleyemedi? Nisan ayında, İran, Suriye’deki bir İran büyükelçiliği yerleşkesine düzenlenen ve İran Devrim Muhafızları Ordusu’ndan birkaç üst düzey komutanın ölüme sebep olduğu İsrail hava saldırısına misilleme olarak; yaklaşık 300 füze ve insansız hava aracıyla İsrail’e doğrudan saldırıda bulundu. İran’ın İsrail’e yönelik İHA ve füze saldırıları hakkında neler bilinmekte? İsrail, İran’ın İsfahan bölgesindeki bir füze savunma sistemine sınırlı bir atışla karşılık verdi. Daha sonra Temmuz ayında, İsrail, Beyrut’ta düzenlediği hava saldırısında üst düzey bir Hizbullah komutanını öldürdü. Ertesi gün, Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye, Tahran’da bir patlamada yaşamını yitirdi. İran, bu durumu İsrail’e atfetti ancak İsrail’den herhangi bir açıklama gelmedi. Eylül ayının sonlarında, İsrail, Beyrut’ta Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve üst düzey İranlı yetkili Abbas Nilfuruşhan’ı öldürdü. Hasan Nasrallah suikastı nasıl gerçekleştirildi? 1 Ekim’de İran, Haniye ve Nasrallah’ın ölümlerine yanıt olarak İsrail’e 200 balistik füze fırlattı. Jeremy Bowen – BBC Dış Haberler Editörü, İsrail saldırılarının beklenildiğini belirtiyor. İran’ın 1 Ekim’deki balistik füze saldırısından sonra, İsrail bunun olacağına dair sinyaller vermişti. Şimdi, asıl merak edilen İran’ın bu duruma nasıl cevap vereceği. ABD Başkanı Biden, İsrail’e İran’ın nükleer, petrol ve gaz tesislerine saldırılmaması gerektiğini tavsiye etmişti. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu bu tavsiyeleri dikkate aldı. Amerikalılar, yalnızca askeri hedeflere yönelik saldırıların İran’ı İsrail’e karşı yeni bir eylemde bulunmaktan alıkoyacağına inanıyor. Ülkeler, yanıt vermezse zayıf ve çaresiz olarak algılanabileceklerine inandıklarından, art sırasıyla yaşanan saldırı ve karşı saldırıları durdurmak oldukça güç. Savaşlar böyle bir döngüye girebilir ve kontrolsüz şekilde büyüyebilir. 1 Ekim’de İran, İsrail’in müttefiklerine, özellikle de Lübnan’daki Hizbullah’a yönelik yapılan saldırılara karşılık verdi. Şu an, İsrail, İran’ın sadece bu balistik füze saldırısına değil, aynı zamanda İran’a ait grupların aylarca süren saldırılarına da yanıt verilmiş olduğunu dile getiriyor. İran’ın İsrail’e karşı misilleme olarak gerçekleştirdiği füze saldırıları hakkında neler biliniyor? İsrail ayrıca Gazze’nin kuzeyinde büyük bir operasyon yürütmekte. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, İsrail ordusunun tüm bir nüfusu bombalayarak, kuşatma ve açlık riskiyle yüz yüze bıraktığını belirterek bunu Gazze’deki savaşın en karanlık anı olarak tanımladı. Dışarıdan bakıldığında, İsrail’in İran’a yönelik saldırılarının zamanlamasının uluslararası gündemi Gazze’den uzaklaştırmak için tasarlanıp tasarlanmadığını bilmek pek mümkün değil. Ancak bu durum, olasılıkların bir parçası olabilir.