Dışişleri Bakanı Fidan Londra’da: Bu Ziyaretin Gizemli Ayrıntıları ve Gündemdeki Önemli Konular

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İngiltere’de İşçi Partisi’nin iktidara gelmesinin ardından Londra’daki ilk ziyaretini gerçekleştiriyor. Fidan, İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile bir araya geldi. Görüşmelerden önce basın mensuplarına kısa açıklamalarda bulunan iki bakan, Türkiye ve İngiltere arasındaki ilişkilerin mevcut durumundan memnuniyet duyduklarını belirtti. Lammy, Hakan Fidan ile ilk temasını muhalefetteyken kurduğunu hatırlattı ve göreve geldikten sonra da birçok kez bir araya gelme fırsatı bulduğunu kaydetti. Lammy, “Türkiye ve İngiltere arasındaki ilişkiler vazgeçilmezdir” diyerek, iki ülkenin birçok konuda iş birliği içerisinde hareket ettiğini ifade etti. Fidan ise yaptığı kısa konuşmada, “Türkiye ve İngiltere olarak stratejik ilişkilerimizden faydalanıyoruz. Amacımız bunu daha da geliştirmek” şeklinde konuştu. Her iki bakan da Orta Doğu ve Doğu Avrupa’daki savaşlar ile serbest ticaret anlaşmasının güncellenmesi konularını da ele alacaklarını açıkladı. Lammy, X sosyal medya platformundan yaptığı paylaşımda, “Türkiye, İngiltere’nin vazgeçilmez müttefikidir” dedi ve ekledi: “Güvenliğimizi güçlendirmek ve İngiliz ile Türk halkları için iş fırsatları olumlu hale getirmek için kararlıyım. İkili İşbirliği Çerçevesi çerçevesinde ilerlemeyi hızlandırmayı hedefliyoruz; bugün bu yönde çalışmalarımıza devam ediyoruz.” Fidan’ın ziyaretinin en önemli gündem maddelerinden biri, savunma sanayi iş birliği çerçevesinde Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı ve iki ülke arasında yeni bir serbest ticaret anlaşmasının müzakerelerinin başlatılmasıdır. 2007’den bu yana “stratejik ortaklık” ilişkisi içerisinde olan iki ülke, İngiltere’nin 2016’da Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasının ardından daha yakın iş birliği sürecine girmiştir. Temmuz ayında yapılan seçimlerin ardından iş başına gelen İşçi Partisi hükümeti, Türkiye ile olan ilişkileri daha da geliştireceği mesajını vermiştir. İşçi Partisi döneminde gerçekleşen en üst düzey görüşme, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Başbakan Keir Starmer arasında Washington’daki NATO Zirvesi sırasında 11 Temmuz’da gerçekleştirilmiştir. Dışişleri Bakanı Fidan’ın Londra ziyareti, iki ülke arasındaki diyaloğun gelecekteki yönünü belirlemek açısından önem taşımaktadır. Eurofighter satışında bir ilerleme kaydedilebilir mi? Türkiye ve İngiltere’nin savunma bakanlıkları, İngiliz hükümetinin Türkiye’ye uyguladığı silah ticareti kısıtlamasını 2022’de kaldırmasının ardından geçen yıl “Savunma İşbirliği Niyet Beyanı” imzalayarak işbirliği alanlarını belirlemiştir. Bu alanlar arasında Türkiye’nin geliştirdiği yeni nesil KAAN savaş uçağı ile Eurofighter savaş uçağı tedariği de yer almaktadır. Türkiye, kaynaklarıyla geliştirdiği KAAN savaş uçağı için Rolls-Royce ile ortak üretim seçeneklerini değerlendirmektedir. 2017’de İngiliz şirketiyle imzalanan ilk anlaşmanın sonuçsuz kaldığı anlaşılmaktadır. İlişkilerin iyileşmesi, bu konuda yeni adımlar atılmasını sağlayabilir. Savunma sanayi konusunda daha hızlı bir şekilde ilerleme kaydedilmesi beklenen konulardan biri Eurofighter uçaklarının temin edilmesidir. Türkiye, Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemi nedeniyle ortağı olduğu F-35 projesinden çıkarılmıştır. Hava kuvvetlerinin gelecekte zafiyet yaşamaması için alternatif kaynaklar arayan Türkiye, ABD ile birlikte 40 F-16 savaş uçağı ve 79 modernizasyon kiti tedarik etmek üzere anlaşma sağladı ve ayrıca 40 Eurofighter almak istemektedir. Bu uçakların Türkiye’ye satışı için İngiltere’nin liderliğinde Almanya, İspanya ve İtalya’dan oluşan bir konsorsiyumun onayı gerekmektedir. Geçen yıl satış konusuna temkinli yaklaşan Almanya, Türkiye’nin bölgedeki jeopolitik gerilimleri gözeterek satışa izin vereceğini belirtmiştir. Fidan’ın Londra’daki temaslarında Almanya’dan alınan onayın ardından sürecin sonraki aşamaları ile ilgili görüşmeler yapması beklenmektedir. Siyasi onayın ardından, Savunma Sanayi Başkanlığı konsorsiyumun süreçle ilgili teknik detaylarını planlayacaktır. Yeni serbest ticaret anlaşması müzakereleri ne zaman başlayacak? Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın Türkiye’nin genişletilmiş serbest ticaret anlaşması müzakerelerine başlamaya hazır olduğunu belirtmişti. Brexit sonrasında Türkiye ve İngiltere, 2020 sonunda bir serbest ticaret anlaşması imzalamış, bu ilişkilerdeki hız kazanmasıyla bu anlaşmanın genişletilmesine karar vermişlerdir. Bu kapsamda Haziran 2024’te müzakerelerin resmi olarak başlaması kararlaştırılmış ancak İngiltere’deki erken seçimlerin duyurulması nedeniyle adım atılamamıştır. Türkiye ve İngiltere’nin ticaret bakanları, Ağustos ayında bu konuda bir toplantı yaparak müzakerelerin Ankara’da başlatılması konusunda karar almışlar fakat tarih belirleyememişlerdir. Yeni anlaşmanın hizmet ticareti, yatırımlar ve ilave tarım tavizlerini kapsaması, Türk ve İngiliz iş insanları için daha sağlam bir hukuki zemin oluşturması beklenmektedir. İki ülke, 2023 yılı içinde 19 milyar doları aşan ticaret hacimlerini daha da artırarak 30 milyar dolara ulaşmayı hedeflemektedir. Bölgesel konular da gündemde. İki bakanın görüşmelerinde bölgesel meseleler de ele alınacaktır. Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın özellikle İsrail-Hamas çatışmasının bölge üzerindeki etkilerini dile getireceğini, kalıcı bir ateşkes sağlanması ve İsrail-Filistin sorununa iki devletli bir çözüm için harekete geçilmesinin önemini vurgulayacağını belirtmiştir. Fidan, İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarını hedef alması ve son olarak BM’ye bağlı Filistinli Mülteciler için Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) faaliyetlerini yasaklamasından duyduğu kaygıları da aktaracaktır. Kıbrıs sorunu da gündem maddelerinden biridir. İngiltere, Kıbrıs sorununda Türkiye ve Yunanistan ile birlikte garantör ülke statüsündedir ve adada iki egemen üssü bulunmaktadır. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs sorununun çözümü için yeni bir süreç başlatmayı hedeflemektedir. Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis ile Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar’ı 15 Ekim’de New York’ta bir araya getiren Guterres, bir sonraki aşamada daha geniş katılımlı bir toplantı yapılmasını istemektedir. Tatar, görüşme sonrası yaptığı açıklamalarda masada yalnızca Türkiye ve Yunanistan’ın anavatan olarak yer alabileceğini, AB ya da İngiltere’nin katılımına olumlu bakmadıklarını belirtmiştir.