Amerikalılar, 5 Kasım 2024’te bir sonraki ABD başkanını seçmek için sandık başına gidecekler. Bu oylama dünya genelinde yoğun ilgiyle takip edilecek. Seçmenler ayrıca yaşamlarını etkileyen yasaları çıkarmada önemli rol oynayan Kongre üyeleri için de oy kullanacaklar. ABD’de yalnızca iki ana siyasi parti bulunmaktadır ve modern dönemlerdeki tüm başkanlar bu partilere bağlıdır.
Başkanlık seçimi hangi tarihte yapılacak? 2024 başkanlık seçimi, 5 Kasım 2024 tarihinde Salı günü gerçekleşecek. Kazanan aday Ocak 2025’ten itibaren Beyaz Saray’da dört yıllık bir görev süresine başlayacak. Taylor Swift, başkanlık seçimlerinde Kamala Harris’e destek verdiğini duyurdu. Biden ise, “Trump’ı yenmeliyiz, yenmeliyiz, yenmeliyiz” dedi. ABD’deki başkan adaylarının Türkiye’ye bakış açısı var mı? Joe Biden’ın yerine başka birinin aday gösterilmesi mümkün mü?
Başkan, bazı yasaları tek başına geçirebilme yetkisine sahiptir. Ancak çoğu durumda yasaların geçmesi için Kongre ile işbirliği yapması gerekmektedir. Dünya sahnesinde, ABD lideri ülkeyi yurtdışında temsil etme ve dış politika oluşturma konusunda önemli bir özgürlüğe sahiptir.
Adaylar nasıl ve kimler tarafından belirleniyor? İki ana parti, eyalet önseçimleri ve parti kurultayları yaparak başkan adayını belirlemektedir. Bu aşamada partiler arasında belli başlı farklılıklar bulunmaktadır ve süreç her eyaletten eyalete değişiklik gösterebilir. Cumhuriyetçi Parti’nin eski başkanı Donald Trump, rakiplerine büyük bir fark atarak partisinin desteğini kazanmış ve Wisconsin’de yapılan parti kongresinde Cumhuriyetçilerin resmi adayı olmuştur. Demokrat Parti’de ise Başkan Yardımcısı Kamala Harris adaydır. Harris, Başkan Joe Biden’ın adaylıktan çekilmesinin ardından Chicago’da düzenlenen kongredeki onayıyla adaylığını ilan etmiştir. Başkanlık yarışı içerisinde bağımsız adaylar da yer alacak. Eski başkan John F. Kennedy’nin yeğeni Robert F. Kennedy Jr. da bu adaylardan biriydi, ancak daha sonra Trump’a destek vermek üzere yarıştan çekilmiştir.
Demokratlar ve Cumhuriyetçiler neyi temsil ediyor? Demokrat Parti, liberal bir yaklaşımı benimseyen bir siyasi partidir. Gündemini büyük ölçüde sivil haklar, geniş sosyal güvenlik ağı ve iklim değişikliğiyle ilgili önlemler oluşturmaktadır. Cumhuriyetçiler ise ABD’deki muhafazakâr kanadı temsil eden bir partidir. GOP (Büyük Eski Parti) olarak da bilinen bu parti, daha düşük vergileri, devlet müdahalesinin azaltılmasını, bireysel silahlanma haklarını ve göç ve kürtaj konularında daha katı kısıtlamaları savunur.
ABD Seçimleri 2024: Demokrat Parti’nin başkan adayı Kamala Harris kimdir? 22 Ekim 2024 tarihinde Tim Walz, Kamala Harris’in başkan yardımcısı adayı olmayı resmi olarak kabul etti ve “Donald Trump defterini kapatacağız” dedi. 22 Ağustos 2024 tarihinde ise ABD başkanlık seçimlerinin işleyişi hakkında bilgiler verildi. Seçimlerde kazanan, ülke genelinde en fazla oyu alan aday olmayabilir. İki aday, 50 eyalette düzenlenen seçiciler kurulu seçimlerinde birbirleriyle yarışacak. Seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri seçerken, bu delegeler de başkan ve başkan yardımcısını belirleyecektir. Her eyalet, kısmen nüfusuna bağlı olarak belirli sayıda seçici kurulu oyuna sahiptir. Toplamda 538 delege oyunun bulunduğu sistemde, 270 veya daha fazla oy alan aday kazanan olacaktır. İki eyalet hariç, tüm eyaletlerde seçimi kazanan aday tüm delegeleri de kazanır. Maine ve Nebraska’da ise adayların aldığı oy oranına göre delegelerin paylaştırıldığı bir sistem vardır.
Eyaletlerin çoğu bir siyasi partiye eğilimli olduğundan, genellikle her iki adayın da kazanabileceği sınırlı sayıda eyalet bulunmaktadır. Bu nedenle önemli olan delege sayısıdır ve bu durum, ülke genelinde en fazla oyu alan adayın kazanamayabileceği hallerle sonuçlanabilir. Bu durumun en son örneği 2016’daki seçimde görüldü. Demokrat Parti’nin adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi aday Donald Trump’tan 3 milyon oy fazla almış olmasına rağmen yeterli delegeye ulaşamadığı için seçilemedi.
Ayrıca, seçilecek başka kimler var? Tüm gözler başkan seçiminde kimin kazanacağı üzerinde yoğunlaşsa da, seçmenler oy pusulalarını doldururken yasaların çıkartıldığı Kongre’nin yeni üyelerini de seçeceklerdir. Kongre, 435 sandalyeden oluşan Temsilciler Meclisi ve 34 sandalyenin yer aldığı Senato’dan oluşmaktadır. Şu anda Cumhuriyetçiler, harcama planlarını oylayan Temsilciler Meclisi’ni kontrol ediyorlar. Hükümetteki önemli atamaları oylayan Senato ise Demokratların elindedir. Bu iki meclis, yasaları geçirirken eğer iktidar partisi başkanla aynı görüşte değilse Beyaz Saray’ın planları üzerinde denge unsuru oluşturabilir.
Kimler oy kullanabilir? 18 yaş ve üzeri her ABD vatandaşı her dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptir. Seçim sonuçları ne zaman açıklanacak? Genellikle seçim gecesi kazanan ilan edilir. Ancak 2020’daki seçimde oyların tamamının sayılması birkaç gün sürdü. Seçim sonrası dönem, bir başkan değişikliği olursa, geçiş dönemi olarak bilinir. Bu süreç, bakanlar da dâhil olmak üzere yeni yönetimin oluşmasını ve yeni döneme yönelik planlarını yapmasını kapsar. Başkan, Ocak ayında Washington’daki Kongre binasının merdivenlerinde düzenlenen yemin töreniyle resmen göreve başlayacaktır.
