Başlık: ABD’de seçim sonuçları ne zaman netleşecek?
Amerikalılar, yeni başkanlarını belirlemek üzere oylarını kullandı. Sonuçların netleşmesi, yarışın ne kadar çekişmeli olduğuna bağlı olarak birkaç saat veya gün alabilir. Şu ana kadar eyaletlerden gelen verilere göre, Trump, Harris karşısında delege sayısında 265-194 önde. Trump, Georgia, North Carolina ve Pennsylvania gibi yedi kritik eyaletin üçünde seçimi kazanmış durumda. Seçim sürecine dair merak edilenleri derledik:
Sonuçlar ne zaman açıklanacak? Bazı başkanlık seçimlerinde kazanan, seçim gecesi geç saatlerde ya da ertesi sabah belli olurken, bu seçimde birçok eyaletteki büyük çekişme, medya organlarının kazananı ilan etmesi için daha fazla beklemesini gerektirebilir. Mevcut başkan yardımcısı ve Demokrat Parti’nin adayı Kamala Harris ile eski başkan ve Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş gidiyor. Yakın sonuçlar nedeniyle bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılması söz konusu olabilir. Örneğin, kritik bir eyalet olan Pennsylvania’da kazanan ve kaybeden arasında yüzde 0,5 farklılığı olması durumunda yeniden sayım gerçekleştirilecek. Daha önceki seçimlerde bu fark 2020’de yüzde 1,1 civarındaydı. Ayrıca, hukuki itirazlar da gündemde. Cumhuriyetçiler, seçmen uygunluğu ve seçmen listeleriyle ilgili olarak seçim öncesinde 100’den fazla dava açmış durumda. Oy verme yerlerinde herhangi bir düzensizlik olursa, bu durum gecikmelere yol açabilir. Diğer taraftan, Michigan gibi bazı bölgelerde oy sayımında hızlanma görülebiliyor. Covid-19 pandemisi sırasında yapılan önceki seçimlere kıyasla posta yoluyla daha az oy kullanılması bekleniyor.
2020 seçimlerinde sonuçların açıklanması ne kadar sürdü? 2020 seçimlerinde, Pennsylvania’daki sonuçlar netleşmeden hemen sonra ABD televizyonları Joe Biden’ı kazanan olarak ilan etmedi. Geçmiş seçimlerde ise seçmenler daha kısa süre beklemek zorunda kaldı. Örneğin, 2016’da sonuçlar, sandıkların kapanmasının ardından birkaç saat içinde açıklandı. Barack Obama’nın 2012’deki ikinci dönem zaferi ise seçim gününde gece yarısından önce tahmin edilmişti. Ancak 2000 yılında George W. Bush ile Al Gore arasındaki seçim, önemli bir istisna teşkil etti. ABD Yüksek Mahkemesi, Florida’daki yeniden sayım işlemini durdurarak yarışın beş hafta sürmesine neden oldu. Bu durum, Bush’un kazanan olarak Beyaz Saray’a girmesine zemin hazırladı.
ABD’de başkan nasıl seçiliyor? Dünyadaki birçok sistemden farklı olarak, ABD’de halk oylamasında en yüksek oy alan aday doğrudan başkan olarak kabul edilmez. Seçmenler, başkanı dolaylı yoldan seçer. Oy veren seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletlerin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri seçer, bu delegeler de başkanı ve başkan yardımcısını tayin eder. Maine ve Nebraska hariç tüm eyaletlerde, kazanan aday tüm delegeleri de alır. Her eyalet, nüfusuna bağlı olarak belirli sayıda seçici kurul oyuna sahiptir. Toplam 538 oy söz konusudur ve 270 ya da daha fazla oy alan aday kazanmış olur. En fazla delegeye sahip altı eyalet ise California (54), Texas (40), Florida (30), New York (28), Illinois (19) ve Pennsylvania (19) şeklindedir. Bu delegeler, sonuçların belirlenmesinin ardından Aralık ortasında oy kullanır. Ocak ayında ise ABD Kongresi toplanarak oyları sayarak yeni başkanı onaylar. Bu oturumu başkan yardımcısı yönetir.
Kritik eyaletler hangileri? Harris ve Trump’ın kazanma şansının bulunduğu altı kritik eyalet, seçimlerde belirleyici olacak sonuçlar sunuyor:
- Pennsylvania: Kazananın belirlenmesi için en az 24 saatlik bir oy sayımı süresi gerekeceği düşünülüyor.
- Michigan: Çarşamba gününe kadar sonuç alınması beklenmiyor.
- Wisconsin: Sandıkların kapanmasının ardından küçük ilçelerden gelen sonuçlar zamanla dizilse de, en az Çarşamba gününe dek bir sonuç beklenmiyor.
- Arizona: Eyaletin en büyük ilçesinde sonuçların sabah erken saatlere kadar açıklanması beklenmiyor. Seçim günü postayla gönderilen oy pusulalarının sayılması 13 güne kadar uzanabilir.
- Nevada: Burada da oy sayımı günler alabilir. Eyalet, seçim günü gönderilen oy pusulalarının 9 Kasım’a kadar ulaşması şartını kabul ediyor.
Oy sayımı süreci nasıl işliyor? Eyaletlerde genelde önce seçim günü verilen oylar sayılır, ardından erken atılan ve posta yoluyla gönderilen oy pusulaları ile itiraz sonuçları, yurtdışı ve askeri oylar sayılır. Seçim görevlileri, bu süreci yönetir. Verilen oy sayısı, aktif seçmen sayısıyla karşılaştırılırken; her oy pusulası, yırtılma, lekelenme veya diğer hasarlar açısından denetlenir. Her eyaletin sayım süreciyle ilgili katı kurallar vardır. Hangi bölümlerin halka açık olacağı, parti gözlemcilerinin oy sayımını nasıl izleyebileceği gibi detaylar belirlenmiştir.
Sonuçlara itiraz edilirse ne olacak? Geçerli oyların sayılmasının ardından, Seçiciler Kurulu görev alır ve yeni ABD Kongresi, 6 Ocak’ta delegelerin oylarını saymak ve yeni başkanı onaylamak üzere toplanır. 2020 seçiminde yenilgiyi kabul etmeyen Trump, destekçilerini Kongre’ye doğru yürümeye çağırmıştı. Trump, başkan yardımcısına da sonuçları onaylamama çağrısında bulunmuştu fakat bu talep reddedilmişti. 147 Cumhuriyetçi, o gün çıkan isyanın ardından dahi Trump’ın yenilgisini kabul etmemişti. Seçim sürecinde yapılan değişikliklerle, eyaletlerden gelen sonuçlara itiraz edilmesi zorlaştırıldı ve başkan yardımcısının bu sonuçları tek başına reddetme yetkisinin olmadığı da açık bir şekilde belirtildi. Ancak, seçim gözlemcileri, sonuçların onaylanmasını geciktirme çabalarının yerel ve eyalet düzeyinde olabileceğini düşünüyor. Trump ve başkan yardımcısı adayı JD Vance, kaybetmesi durumunda sonuçları kabul etmeyeceklerine dair açıklamalarda m bulunmuşlardı.
Sonuçlar eşit çıkarsa ne olur? Eğer her iki aday da aynı sayıda (269) seçici kurul oyuna sahip olursa, ABD Kongresi’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi, “şartlı seçim” olarak bilinen bir süreçte başkan için oy kullanır. Bu durum, son 200 yılda yaşanmamıştır.
Başkanlık yemin töreni ne zaman gerçekleşiyor? Seçilen başkan, 20 Ocak 2025’te ABD Kongresi önündeki alanda yemin ederek görevine başlayacak. Bu, ABD tarihindeki 60. başkanlık yemin töreni olacak. Yeni başkan, Anayasa’ya bağlı kalacağına dair yemin ederek göreve başlama konuşmasını gerçekleştirecek.
