Orijinal Başlık: ABD’de seçimleri kimin kazandığı ne zaman belli olacak?
Amerikalılar yeni başkanlarını belirlemek için oy verdi. Yarışın ne kadar çekişmeli olduğuna bağlı olarak sonuçların açıklanması birkaç saat ile gün arasında değişiklik gösterebilir. Başkanlık seçimlerinde eyaletlerden alınan verilere göre Trump, Harris’e karşı delege sayısında 265-194 üstün durumda. Trump, ABD’nin yedi önemli eyaletinden üçü olan Georgia, North Carolina ve Pennsylvania’da seçimi kazanmış görünüyor. Seçim süreciyle ilgili merak edilenleri bir araya getirdik. Sonuçlar ne zaman bekleniyor? Bazı başkanlık yarışı sonuçları seçim gecesi geç saatlerde ya da ertesi sabah erkenden belli olabiliyor. Bu sefer, birçok eyaletteki yakın yarışlar, medya organlarının kimin kazandığına dair tahminleri için daha uzun bir süre beklemesini gerektirebilir. Mevcut başkan yardımcısı ve Demokratların adayı Kamala Harris ile eski başkan ve Cumhuriyetçi adayı Donald Trump arasındaki mücadele haftalardır yatay bir seyir izliyor. Yakın sonuçlardan dolayı, bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılması gerekebilir. Örneğin kritik eyaletlerden biri olan Pennsylvania’da kazanan ile kaybeden arasında %0,5 puanlık bir fark olması durumunda yeniden sayım yapılması zorunlu hale gelecek. 2020 seçimlerinde bu fark %1,1’in biraz üzerinde gerçekleşmişti. Yasal itirazlar da gündeme gelebilir. Cumhuriyetçiler, seçmen uygunluğu ve seçmen kütüğü yönetimi ile ilgili itirazlar dahil olmak üzere 100’den fazla dava açmış durumda. Oy verme merkezlerinde seçimle alakalı herhangi bir düzensizlik de gecikmelere neden olabilir. Öte yandan Michigan gibi bazı yerlerde oy sayımı hızlı bir şekilde ilerliyor. Covid-19 pandemisi dönemindeki önceki seçimde, posta yoluyla kullanılan oy sayısının bu kez çok daha az olması bekleniyor.
2020 seçimlerinde kazanan ne zaman ilan edildi? 2020 seçimlerinde, seçim gününden dört gün sonra Pennsylvania’daki sonuçlar netleşene kadar ABD televizyonları Joe Biden’ı kazanan olarak duyurmadı. Yakın zamanda yapılan diğer seçimlerde ise bu süre çok daha kısa oldu. 2016’da sandıkların kapanmasının birkaç saat sonrasında Trump’ın kazandığı açıklandı. Barack Obama’nın 2012’de ikinci dönemini garantilediği seçimde ise Obama’nın zaferi, seçim gününün aynı akşamında gece yarısından önce tahmin edilmişti. Ancak 2000 yılında George W. Bush ile Al Gore arasındaki seçim önemli bir istisna oluşturdu. ABD Yüksek Mahkemesi, Florida’daki yeniden sayımı durdurma kararı almış ve sonuç beş hafta boyunca belirsiz kalmıştı. Bu durum Bush’un kazanan olarak konumunu sürdürmesini ve Beyaz Saray’a girmesini sağladı.
Başkan nasıl seçiliyor? Dünyanın birçok noktası ile kıyaslandığında, ABD’de halk oylamasıyla en yüksek oyu alan aday başkan olarak kabul edilmiyor. ABD’de halk, başkanı doğrudan değil dolaylı yoldan seçiyor. Seçmenler, kaydettikleri eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri seçiyor; bu delegeler de başkan ve başkan yardımcısını belirliyor. İki eyalet dışında, kazanan aday tüm delegeleri de kazanıyor. Maine ve Nebraska’da ise adayların aldığı oy oranına göre eyaletin delegeleri dağıtılıyor. Her eyalet, nüfusuna bağlı olarak belirli bir sayıda seçici kurul oyu taşır. Toplamda 538 oy bulunmaktadır ve 270 veya daha fazla oy alan aday kazanan ilan edilir. Seçiciler Kurulu’nda en fazla delegeye sahip olan altı eyalet California (54), Texas (40), Florida (30), New York (28), Illinois (19) ve Pennsylvania (19) şeklindedir. Bu delegeler, sonuçların kesinleşmesinin ardından Aralık ayı ortasında resmi olarak oyunu kullanır. ABD Kongresi de Ocak ayı başında bu oyların sayımı ve başkanın resmen ilan edilmesi amacıyla bir araya gelir; bu oturuma başkan yardımcısı başkanlık eder.
Kritik eyaletler hangileri? Harris ve Trump’ın her ikisi de kazanmaya oldukça yakın olduğu altı kritik eyaletin sonuçları, seçimlerde belirleyici bir rol oynaması beklenmektedir: Pennsylvania: Uzmanlar, kazananın belirlenmesi için yeterli oy sayımının en az 24 saat sürmesini öngörüyor. Michigan: Çarşamba günü bitimine kadar sonuç alınması beklenmiyor. Wisconsin: Sonuçlar, küçük ilçelerde sandıkların kapanmasının ardından hemen gelmeye başlasa da uzmanlar, eyalette en az Çarşamba gününe kadar bir sonuç alınamayacağını öngörüyor. Arizona: Eyaletin en büyük ilçesinde sabahın erken saatlerine kadar sonuç beklenmiyor. Seçim günü postayla gönderilen oy pusulalarının sayımının 13 güne kadar uzaması mümkün. Nevada: Burada oyun sayım süreci günler alabilir; eyalet, seçim günü yollanan oy pusulalarının 9 Kasım’a kadar ulaşmasını kabul ediyor.
Oy sayımı nasıl yapılıyor? Eyaletlerde genellikle öncelikle seçim günü verilen oylar sayılır. Ardından, erken atılan oylar, poste yoluyla gelen oylar, itiraz sonuçları ve yurtdışında görevli askeri oyları sayılır. Seçim görevlileri, sayım sürecinin her aşamasını yönetir ve doğrulama sürecinde verilen oy sayısı, aktif seçmen sayısı ile karşılaştırılır. Her bir oy pusulası ise yırtılma, leke veya diğer hasarlar açısından incelenir. Uyuşmazlıklar belgelenir ve takibi yapılır. Amerika’da oy pusulaları, bir elektronik tarayıcıya yerleştirilir ve neticeleri bu işlem sonrası kaydedilir. Bazı durumlarda verilen oyların doğruluğu yerel görevliler tarafından kontrol edilir. Her eyaletin, seçim sonuçlarının izlenmesine yönelik katı düzenlemeleri mevcuttur. Hangi bölümlerin halka açık olacağı ve parti gözlemcilerinin oy sayım sürecini nasıl izleyebileceği belirlenmiş durumdadır.
Sonuçlara itiraz edilirse ne olur? Her geçerli oy nihai sonuçlara dahil edildikten sonra Seçiciler Kurulu devreye girer. Yeni ABD Kongresi 6 Ocak’ta toplanarak delegelerin oylarını sayıp yeni başkanı onaylamak amacıyla bir araya gelir. 2020 seçimleri sonrası yenilgiyi kabul etmeyen Donald Trump, taraftarlarını Joe Biden’ın zaferini onaylamak için toplanan Kongre’ye yönlendirmişti. Trump, kendi başkan yardımcısı Mike Pence’e de sonuçları onaylamaması yönünde çağrıda bulunmuş ancak Pence bu isteği reddetmiştir. ABD tarihine ‘Kongre Saldırısı’ olarak geçen olaydan sonra bile 147 Cumhuriyetçi, Trump’ın yenildiğini kabul etmeyen bir şekilde oy kullanmıştır. Seçim sürecinde yapılan değişiklikler, eyaletlerden onaylı gelen sonuçlara itiraz edilmesini zorlaştırmıştır. Ayrıca, başkan yardımcısının sonuçları tek taraflı olarak reddetme yetkisi de anayasal olarak netleşmiştir. Bunun yanında, seçim gözlemcilerinin sonuçların onaylanmasını geciktirme çabalarının hem yerel hem de eyalet düzeyinde olabileceği öngörülmektedir. Trump ve başkan yardımcısı adayı JD Vance, bazı üst düzey Kongre üyeleri ile birlikte Trump’ın kaybettiği durumunda sonuçları kabul etmeyecekleri yönünde açıklamalarda bulunmaktan kaçınmışlardır.
Sonuçlar başa baş çıkarsa ne olur? Hem Harris hem de Trump’ın 269’luk delege oyu alması durumunda eşitlik durumu söz konusu olacaktır. Böyle bir durumda, ABD Kongresi’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi üyeleri ‘şartlı seçim’ olarak bilinen süreçte başkan için, Senato ise başkan yardımcısı için oy kullanır. Ancak bu durum, 200 yıldır gerçekleşmemiştir. Başkanlık yemin töreni ne zaman? Seçilen başkan, 20 Ocak 2025 Pazartesi günü ABD Kongresi önünde açık bir alanda yemin ederek görevine başlayacaktır. Bu, ABD tarihindeki 60’ıncı başkanlık yemin töreni olacaktır. Etkinlikte yeni başkan, Anayasa’ya bağlı kalacağına dair yemin ederek görevine başlayacak.
