Başlık: Trump’ın İkinci Döneminde Türkiye’yi Neler Bekliyor?
Yazar: Hilken Doğaç Boran, BBC Türkçe
Kaynak: Getty Images
6 Kasım 2024 – Güncelleme: 13 dakika önce. 47. ABD Başkanı olarak seçilen Donald Trump’ın ilk döneminde Türkiye ile ABD arasında ciddi krizler yaşanmıştı. Peki, Trump’ın ikinci döneminde bu iki ülke ilişkileri nasıl bir seyir izleyecek? Uzmanlar, Trump’ın ikinci iktidarının kısa vadede bazı somut kazanımlar sağlayabileceğini, ancak uzun vadede sorunlar doğurabileceğini öngörüyor. Ekonomi ve Dış Politika Araştırmaları Merkezi (EDAM) Direktörü Sinan Ülgen, Ankara-Washington ilişkilerinin önümüzdeki aylarda tekrar gözden geçirileceğini belirtiyor. Ülgen, seçim sonuçlarını BBC Türkçe’ye değerlendirirken, Trump ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasındaki geçmişte var olan “yüksek düzeyli ilişkiye” işaret ediyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Trump’ın seçim zaferini sosyal medyadan “Dostum Donald Trump’ı tebrik ediyorum” şeklinde kutladı. Londra Üniversitesi Oryantal ve Afrika Çalışmaları Okulu’ndan Dr. Karabekir Akkoyunlu, Trump’ın zaferinin Ankara’da olumlu karşılanacağını belirtiyor. Akkoyunlu, Biden döneminde soğuyan ilişkilerin yeniden canlanacağını ve ilişkilerin değerler üzerine değil, ekonomik çıkarlar ve müzakereler doğrultusunda şekilleneceğini ifade ediyor.
Yeditepe Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü Başkanı Deniz Tansi ise Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ile özel bir diyalogunun olduğunu ve bunun göz ardı edilemeyeceğini vurguluyor. Ancak Tansi, Trump’ın ilk döneminde yaşanan krizleri hatırlatarak uluslararası ilişkilerde pürüzsüz bir ilişki modelinin bulunmadığını hatırlatıyor.
Söz konusu krizler arasında Suriye politikaları da yer alıyor. Trump’ın ilk döneminde Suriye’nin kuzeyi ile ilgili çatışan politikalar, ilişkileri zor bir sürece sokmuştu. Washington, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile iş birliği yaparken, Ankara ise bu gruplara karşı 2019’da Barış Pınarı Harekatı’nı başlatmıştı. SDG’nin temelini ise Türkiye tarafından ”terörist” olarak tanımlanan Halk Savunma Birlikleri (YPG) oluşturuyor. Ülgen, ABD’nin bu politikasını Türkiye-Amerikan ilişkileri açısından en büyük olumsuzluk olarak değerlendiriyor.
Trump’ın ikinci döneminde ABD’nin Suriye politikasını gözden geçireceğine dair Ankara’da bir beklenti var. Deniz Tansi, Washington’ın SDG’ye yönelikaskeri destek miktarının azaltabileceğini ancak Pentagon’un bu konuda sağlam bir duruş sergilediğini ifade ediyor. Siyaset Bilimci Soli Özel, İran’ın bölgedeki etkisinin azalması durumunda Beşar Esad’ın Türkiye’ye daha sıcak yaklaşabileceğini belirtirken, Türkiye ve ABD arasında bir mutabakat olasılığı da olduğunu vurguluyor.
Trump’ın İsrail’e ve Başbakan Binyamin Netanyahu’ya Biden yönetiminde olduğundan daha fazla destek vermesi bekleniyor. Tansi, Türkiye’nin bu konudaki tavrının, Trump döneminde sorun yaratabileceğine dikkat çekiyor. Washington merkezli Middle East Institute Türkiye Programı Direktörü Gönül Tol, İran-İsrail gerginliğinin önemine vurgu yaparak, “İran ile yaşanan gerginlik, ABD’nin tarafını tutması durumunda Türkiye’yi zora sokar,” diyor. Tol, Hamas yanlısı duruşun devam etmesi halinde Erdoğan ve Trump arasında gerginlik çıkabileceğini de ifade ediyor.
Ülgen, Türkiye’nin Filistinlilere desteğinin Trump’ın İsrail politikalarıyla çeliştiğini belirtiyor. Ayrıca, Trump’ın seçim kampanyası sırasında İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırı yapılması gerektiği yönünde mesajlar verdiğini hatırlatan Ülgen, bu durumun Türkiye açısından olumsuz sonuçlar doğuracağını ifade ediyor.
İkinci dönemin Türkiye üzerindeki ekonomik etkileri de merak konusu. 2018’de Rahip Brunson krizi sırasında Türkiye’ye koyulan yaptırımlar ve 2019’da Barış Pınarı Harekatı ile Trump’ın Türkiye’nin sınırı aşması durumunda ekonomisini ‘yok etmekle’ tehdit etmesi hatırlanmakta. Sinan Ülgen, Trump’ın yeniden iktidara gelmesi durumunda ABD’nin daha tek taraflı ve korumacı bir ekonomi politikası izleyeceğini ve bunun Türkiye’nin dış ekonomik ilişkileri açısından zorlu bir süreç başlatabileceğini öngörüyor.
TEPAV analisti Selim Koru ise Trump’ın ekonomik politikalarının Türkiye’yi etkileyeceğini belirtiyor. Ayrıca Gönül Tol, Türkiye ve ABD arasındaki ticaretin ”çok güçlü olmadığını” belirtiyor ve olası bir ticaret savaşının Türkiye’ye zarar verebileceğini vurguluyor.
Ukrayna savaşı çerçevesinde ise Trump’ın vaadi, bu savaşın 24 saat içinde son bulacağı yönünde. Sinan Ülgen, Türkiye’nin Trump ile birlikte Putin ve Zelenski arasındaki yüksek düzeyli siyasi ilişkilerini kullanarak diplomatik bir rol üstlenebileceğini ifade ediyor. Türkiye, 2022’de Karadeniz Tahıl Girişimi müzakerelerine ev sahipliği yapmıştı.
NATO ile ilgili Trump’ın geçmişte Türkiye’nin de üyesi olduğu NATO ittifakına eleştirilerde bulunduğu unutulmamalı. İkinci Trump döneminde ABD’nin NATO’ya bakışı önem taşıyacak. Sinan Ülgen, Trump’ın NATO’yu zayıflatacak bir politika izlemesinin Türkiye için olumsuz olacağını düşünüyor. TEPAV analisti Selim Koru ise Trump’ın Türkiye’nin NATO’daki konumuna dair ‘memnun olduğuna’ inanıyor. Ayrıca Deniz Tansi de Trump’ın çevresinin Türkiye’nin NATO’daki konumuna önem verdiğinin altını çiziyor.
