Başlık: Trump’ın Yeni Döneminde Türkiye’yi Neler Bekliyor?
Yazar: Hilken Doğaç Boran, BBC Türkçe
Güncelleme: 8 Kasım 2024
Donald Trump, ABD’nin 47. başkanı olarak seçildi ve ilk döneminde İstanbul-Ankara ilişkilerinde sıkıntılı süreçler yaşandı. Peki, Trump’ın ikinci döneminde Türkiye ile Amerika arasındaki ilişkileri neler bekliyor? Uzmanlar, Trump’ın ikinci döneminin ilişkilere kısa vadede olumlu katkılarda bulunabileceğini, fakat uzun vadede bazı sorunlara yol açabileceğini belirtmektedir. Ekonomi ve Dış Politika Araştırmalar Merkezi (EDAM) Direktörü Sinan Ülgen, Türkiye ve ABD arasındaki ilişkilerin önümüzdeki aylarda yeniden değerlendirilmesini bekliyor. Seçim sonuçlarını analiz eden Ülgen, ilişkilerde beklenen ivme değişikliğinin, Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçmişte kurduğu yüksek düzeyli ilişkiye dayandığını ifade ediyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, sosyal medya üzerinden Trump’ın zaferi için “Dostum Donald Trump’ı tebrik ediyorum” mesajını paylaştı. Londra Üniversitesi Oryantal ve Afrika Çalışmaları Okulu’ndan (SOAS) Araştırma Görevlisi Dr. Karabekir Akkoyunlu, Trump’ın zaferinin Ankara’da olumlu bir şekilde karşılandığını düşünüyor. Akkoyunlu, “Biden döneminde zayıflayan ilişkilerin, değerler yerine maddi çıkarlar ve pazarlıklar çerçevesinde yeniden şekilleneceğini” öne sürüyor. Yeditepe Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölüm Başkanı Deniz Tansi ise Trump’ın, Erdoğan ile özel bir diyaloğa sahip olduğunu vurguluyor fakat bu ilişkinin tarihsel sorunları göz ardı edemeyeceğini dile getiriyor.
Trump’ın ilk dönemi sırasında, Suriye politikalarındaki ayrışmalar, Türkiye-ABD ilişkilerini çıkmaza sokmuştu. Washington, Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile işbirliğini sürdürürken, Türkiye 2019’da Barış Pınarı Harekatı’nı başlatarak bu duruma karşı bir adım atmıştı. Sinan Ülgen, ABD’nin bu dönemdeki politikasının, Türkiye-Amerikan ilişkileri açısından “en büyük olumsuzluk” kaynağı olduğunu belirtiyor ve Trump’ın ikinci döneminde Washington’ın Suriye politikasını gözden geçirme olasılığının arttığını ifade ediyor. Tansi, Washington’ın SDG’ye yardımını azaltabileceğini, ama Pentagon’un bu konuda kararlı bir tutum sergilediğini ve Trump’ın tamamen çekilip çekilmeyeceğinin belirsiz olduğunu ekliyor.
Siyaset Bilimci Soli Özel, İran’ın bölgede etkisinin azalmasının Beşar Esad’ı Türkiye’ye daha yakın hale getirebileceğini ifade ediyor ve “ABD’nin çekilmesi durumunda Suriye ve Türkiye’nin Kürtlerin elde ettiği siyasi alanı daraltma isteği olacağını” belirtiyor. Trump’ın İsrail’e ve Başbakan Binyamin Netanyahu’ya Biden yönetiminden daha fazla destek vermesi bekleniyor, bu durum Türkiye’nin İsrail politikalarını etkileyebilir. Deniz Tansi, Türkiye’nin bu konuda nasıl bir yol izleyeceği hususunda belirsizlikler olduğunu aktarıyor.
Washington merkezli Middle East Institute Türkiye Programı Direktörü Gönül Tol, İran ve İsrail arasındaki gerginliğin Türkiye için sorun teşkil edebileceğini vurguluyor. Sinan Ülgen, Türkiye’nin Filistinlilere desteğinin Trump’ın İsrail yaklaşımıyla çelişeceğini kaydediyor.
İkinci Trump döneminin Türkiye üzerindeki olası ekonomik etkileri de gündemde. ABD, 2018’de Türkiye’ye yönelik yaptırımlar getirmiş ve Trump, ekonomik tehdittin altını çizmişti. Sinan Ülgen, Trump’ın yeniden iktidara gelmesi halinde, daha korumacı ve tek taraflı bir ekonomik politika izleyeceğini düşünüyor. TEPAV analisti Selim Koru, Trump’ın ekonomik politikalarının Türkiye üzerinde derin etkiler yaratacağını söyleyerek belirsizlikler bulunduğunu ifade ediyor.
Deniz Tansi, Trump yönetiminde Türkiye’nin BRICS’e üyelik başvurusunu erteleyebileceği görüşünde. Ayrıca, Trump’ın Türkiye’nin Çin’den alım yapmasını pek hoş karşılamayacağını da belirtiyor.
Son olarak, Trump’ın seçim kampanyasında Ukrayna savaşını hızla sona erdireceği yönünde verdiği vaatler var. EDAM Direktörü Sinan Ülgen, Türkiye’nin Trump ile birlikte Rusya ve Ukrayna liderleriyle yüksek düzeyde siyasi ilişkinin hep var olabileceğini vurguluyor. Türkiye’nin, Rusya ve Ukrayna arasında oluşan tahıl koridoru müzakerelerinde önemli bir rol oynadığı aşikardır.
Trump’ın NATO’ya yaklaşımı da önemli bir konu. Uzmanlar, Trump’ın NATO’yu zayıflatma niyetinin Türkiye’nin aleyhine olabileceği görüşünde. Deniz Tansi, Trump’ın Türkiye’nin NATO’daki rolüne dikkat ettiğini belirtiyor.
Sonuç olarak, Trump’ın yeni başkanlığı, Türkiye-ABD ilişkileri ve bölgesel dinamikler üzerine önemli etkiler doğurabilir, tartışmalar süregeldikçe bu belirsizlikler derinleşecektir.
