Başlık: Akkuyu Nükleer Santrali’nin Açılışındaki Gecikmelerin Sebepleri
Kaynak: AKKUYU NÜKLEER AŞ Yazar: Hilken Doğaç Boran, BBC Türkçe Twitter: @hilkenboran 14 Kasım 2024
Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali olan Akkuyu’nun birinci ünitelerinin 29 Ekim tarihinde devreye alınması planlanıyordu. Ancak, bu süreç 2025 yılının sonlarına kaydırıldı. Gecikmenin arkasındaki neden olarak, Alman Siemens Energy firmasının taahhüt ettiği malzeme teslimatlarını zamanında gerçekleştirmemesi öne sürülüyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 11 Eylül’de Anadolu Ajansı’na verdiği bir mülakatta, birinci reaktörün inşaatının yüzde 90’ının tamamlandığını belirtti. Bayraktar, Siemens Energy’yi, “elektriği iletmek için gereken şalt saha ekipmanları ve parçalarıyla ilgili yavaş hareket etmekle” eleştirdi ve “Firmanın bu konuda kesinlikle bir bedel ödemesi gerekiyor” ifadesini kullandı. Bakan, ayrıca gerekli parçaların Rusya üzerinden Çin’den sipariş edildiğini ve ilk reaktörden enerji alımını 2025’te hedeflediklerini de vurguladı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, BBC Türkçe’nin konuyla ilgili sorularına geri dönüş yapmadı.
‘Çin’den teslimatlar Aralık ayında tamamlanacak’
Akkuyu Nükleer AŞ’nin BBC Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Siemens Energy ile santralde üretilecek elektriğin iletimi için kurulacak 400 kilovolt gerilimde bir “entegre gaz yalıtımlı şalt tesisi” kurma anlaşması bulunduğu bildirildi. Firma, Siemens Energy’nin Temmuz 2023’te taahhüt ettiği malzemelerin yalnızca yüzde 40’ını ulaştırabildiğini, geri kalan yüzde 60’ının ise Almanya’dan gerekli ihracat izinleri alınamadığı için henüz teslim edilmediğini belirtti. Şirket, malzemelerin zamanında ulaşamaması nedeniyle Ocak 2024 teslim tarihi geçtikten sonra Çin merkezli alternatif bir tedarikçi ile sözleşme imzaladıklarını ifade etti. Ayrıca, Temmuz 2024’te Siemens Energy’nin yükümlülüklerini ihlal ederek teslimatları haksız yere geciktirdiği tespit edildiği ve bunun üzerine tesis alanındaki daha önce kurulmuş ekipmanın yüzde 40’ının sökülmeye başlandığı aktarıldı.
Siemens Energy sözcüsü, BBC Türkçe’ye verdiği demeçte, şirketin Akkuyu nükleer santrali için en son bir yıldan fazla bir süre önce malzeme teslimatı yaptığını ve bu süreçte Almanya’dan gerekli izinlerin alınamadığı için teslimatların durdurulduğunu bildirdi. Siemens Energy CEO’su Christian Bruch, yıllık basın toplantısında ise gerekli izinlerin yakın zamanda alındığını belirtti ve “Hiçbir şeyi bilerek teslim etmiyor değiliz… Müşteri ile teslimatın yapılması ve tarihleri hakkında sürekli iletişim halindeyiz. Her zaman sözleşme yükümlülüklerimize sadık kalmaya kararlıyız” dedi.
İlk imzalar 2010 yılında atıldı
Akkuyu nükleer santrali için ilk anlaşmalar Mayıs 2010’da yapıldı. 2010-2017 yılları arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) gerekli izinler alındı. 2017 yılında birinci nükleer reaktörün temel kazısı ve inşaat çalışmaları başladı. İlk reaktör için ilk beton dökümü Nisan 2018’de gerçekleştirildi. 2020 ile 2022 yılları arasında diğer üç ünitenin temeli atıldı. Nisan 2023’te, birinci ünite inşaatının büyük oranda tamamlanmasıyla birlikte bu reaktöre ilk nükleer yakıt getirildi.
Akkuyu nükleer santrali, Rus sermayesinin büyük çoğunluğa sahip olduğu bir projedir. Akkuyu, Rusya ve Türkiye’nin “Yap-Sahip Ol-İşlet” modeliyle hayata geçirdiği ilk nükleer enerji santrali olma özelliği taşıyor. Projenin tamamlandığında, Akkuyu’nun yıllık toplam 40 milyon kilovatt saat (kWh) elektrik üretmesi bekleniyor. Yetkililer, santralin tam kapasiteyle çalışmaya başlamasıyla Türkiye’nin enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 10’unu karşılayacağını öngörüyor.
Akkuyu Nükleer AŞ, santralin çevresel ve güvenlik standartlarıyla ilgili endişeleri de yanıtladı. Bazı uzmanlar ve sivil toplum kuruluşları, Akkuyu’nun çevre ve bölge halkı için tehdit oluşturduğuna dair görüş bildirmiştir. Akkuyu’nun, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) standartlarına uygun olup olmadığı ve yıllık yakıt ikmalinin nasıl sağlanacağı gibi sorular gündeme gelmektedir.
Son olarak, Akkuyu Nükleer AŞ, tesisin dayanıklılığını çeşitli doğal afetlere karşı vurgulayarak, projenin Türkiye’nin sismik açıdan güvenli bir bölgesinde yer aldığını belirtiyor. Ancak, çevre aktivistleri ve siyasetçiler, tesisin konumu nedeniyle bazı kaygıları gündeme getirmeye devam etmektedir. Akkuyu Nükleer Santrali’nin açılışının gecikme sebepleri nelerdir? Görevden alınan Zoteeva’nın yerine Yönetim Kurulu Başkanı olarak Anton Dedusenko atanmış, genel müdürlük koltuğuna ise Sergei Butckikh getirilmiştir. Bu konu ile ilgili habere BBC Rusça Servisi de katkıda bulunmuştur.
