Türkiye, Aktivistlerin Suçlamalarıyla Gündemde: İsrail’e Petrol Sevkı İddiaları ve Enerji Bakanlığı’nın Cevabı

İklim aktivisti Greta Thunberg, Azerbaycan’ın Türkiye üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatı yaptığı iddialarını ortaya atan protestoculara destek verdi. Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bu iddiaları “tamamen asılsız” olarak nitelendirerek yalanladı. Filistin İçin Bin Genç adlı grup, 10 Kasım’da sosyal medya hesaplarında Thunberg’in bir video mesajını paylaştı. Thunberg, 11 Kasım’da Türkiye’deki konsolosluklar önünde uluslararası bir protesto çağrısı yaptı. Filistin İçin Bin Genç ve diğer çeşitli gruplar, bir süredir İsrail’e enerji boykotu yapılması için çağrıda bulunuyor. Gazze Sağlık Bakanlığı, İsrail’in rehin kurtarma operasyonunda 274 Filistinlinin yaşamını yitirdiğini bildirdi. Ayrıca, Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail ile ticaret kısıtlaması yapılacağını belirtmiş ve “Yeterli miktarda yardım ulaşana kadar bu uygulama devam edecek” demişti. 2 Mayıs’ta Türkiye, Gazze’ye “kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akışına izin verinceye kadar” İsrail ile tüm ihracat ve ithalatı durdurma kararı almıştı. İddialar ise Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı etrafında şekilleniyor ve durum TBMM’ye taşındı. 12 Kasım Salı günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki Ticaret Bakanlığı bütçe görüşmelerinde “İsrail ile ticaret” tartışmaları yaşandı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile CHP milletvekilleri arasında tartışmalar meydana geldi. CHP, İsrail ile ticaretin sürdüğünü iddia ederken, Bakan Bolat bu iddiaları reddetti. CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, iktidarın “İsrail ile ticaret yapılmıyor” dediğini düşündüğünü ancak durumun aksi olduğunu savundu. Ağbaba, Ticaret Bakanı’na atıfta bulunarak “Bir taraftan yasaklardan bahsediyorlar, diğer taraftan ticaret yapıyorlar” ifadesini kullandı ve gemilerle İsrail’e çeşitli malzemelerin gönderildiğini iddia etti. Bolat, 2 Mayıs’ta alınan karar doğrultusunda ihracat ve ithalatın tamamen durdurulduğunu belirtti. “İhracat, ithalat sıfırdır” diyen Bolat, Filistin Hükümeti’nin Türkiye’den yardım talep ettiğini dile getirdi. BTC, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Azeri petrolünü Hazar Denizi üzerinden Ceyhan Limanı’na taşıyarak buradan Akdeniz üzerinden Avrupa pazarlarına ulaştırmaktadır. Bu boru hattının açılışı 2005 yılında gerçekleştirilmiştir. BTC Co. isimli şirketin en büyük ortakları arasında BP (30.1 %), SOCAR (25 %), Unocal (8.9 %), Statoil (8.71 %) ve Türkiye Petrolleri (6.53 %) yer almaktadır. Sistem 1999’da Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye arasında imzalanan Ev Sahibi Hükümet Anlaşması çerçevesinde faaliyet göstermektedir. BTC boru hattının operatörü BP olup, Türkiye topraklarındaki 1076 kilometrelik kesimi BOTAŞ International Anonim Şirketi (BİAŞ) işletmektedir. Aktivistlerin iddiaları neticesinde Thunberg, 10 Kasım’da Filistin İçin Bin Genç’in sosyal medya hesabında paylaşılan mesajında BTC Boru Hattı üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatının halen sürdüğünü ifade etti. Thunberg, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Filistin ile dayanışmadan bahsediyor ancak Türkiye limanları açık kalarak, Filistinlileri katleden makinelere yakıt sağlayan petrolün İsrail’e akmasına izin veriyor” dedi. Ayrıca, “BP ve SOCAR tarafından işletilen BTC boru hattı, İsrail’in petrol ihtiyacının neredeyse yarısını karşılıyor. Erdoğan ve Azerbaycan lideri İlham Aliyev, küresel enerji piyasasındaki yerlerini güçlendirirken, Filistinliler bunun bedelini hayatlarıyla ödüyorlar” açıklamalarında bulundu. Bu mesaj, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirilecek olan BM İklim Değişikliği Konferansı COP29’dan bir gün önce paylaşıldı. İhracatının %90’ını petrol ve gaz gelirlerinden oluşturması nedeniyle Azerbaycan’ın COP29’a ev sahipliği yapması tartışmaları beraberinde getirdi. Enerji Bakanlığı, Ceyhan’dan İsrail’e petrol sevkiyatının yapıldığı ve Türkiye’nin buna izin verdiği iddialarını “tamamen asılsız” olarak yalanlayarak, 10 Kasım’da yaptığı açıklamada hattın Türkiye kesiminin BOTAŞ International A.Ş. tarafından işletildiğini vurguladı. Açıklama ayrıca, BTC üzerinden taşınan petrolün, Haydar Aliyev Limanı’ndan dünya pazarlarına satan şirketlerin, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticareti son verme kararına saygı gösterdiğini ve teslimat noktası İsrail olan herhangi bir yükleme gerçekleşmediğini belirtti. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi ise 11 Kasım’da, Türkiye ile İsrail arasındaki tüm ticaretin 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren “tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurulduğunu” duyurdu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mayıs ayında İsrail ile ticaretin durdurulmasının ardından, “Aramızda 9,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi vardı. Bu ticaret hacmini yok sayarak bu kapıyı kapattık” demişti.