Kaynak: Getty Images Yazan: Yusuf Özkan Unvan: Lahey Twitter: @ozkanyusuf12
Tarih: 12 Kasım 2024
Lahey Temyiz Mahkemesi, petrol ve doğalgaz şirketi Shell’in 2030 yılına kadar karbondioksit emisyonlarını yüzde 45 oranında azaltmasını gerektiren yerel mahkeme kararını iptal etti. Shell bu kararı memnuniyetle karşılarken, çevre örgütleri buna tepki gösterdi. 2019 yılında Çevre Savunma Örgütü (Millieudefensie) tarafından açılan davada, Lahey Mahkemesi, iklim değişikliği ile ilgili ‘tarihi’ bir karara imza atmıştı. 2021 yılında verilmiş olan kararda, iklim değişikliğinin insan hakları açısından, yaşam hakkı ve kesintisiz aile yaşamı gibi konularda tehdit oluşturduğunu belirten mahkeme, Shell’in karbondioksit emisyonlarını 2030’a kadar yüzde 45 azaltması gerektiğine hükmetmişti.
Lahey Temyiz Mahkemesi, Shell’in itirazını Salı günü karara bağlayarak, daha önceki mahkeme kararını kaldırdı. Mahkeme, Shell’in zararlı gaz emisyonlarını azaltma hususunda topluma karşı sorumluluğu olsa da, bu durumun şirketin emisyonlarını belirli bir oranda azaltma yükümlülüğü doğurmadığını ifade etti. Yargıç, böyle büyük bir sorumluluğun sadece bir şirkete yüklenemeyeceğini ve Shell’in diğer şirketlerden daha fazla çaba göstermesinin herhangi bir anlam taşımadığını vurguladı. Temyiz mahkemesi ayrıca, iklim bilimlerinin bir şirkete belirli azaltım hedefleri koymak için yeterli bir temel sunmadığını belirtti. Shell, ‘eğer üretimi azaltırsak diğer şirketler petrol ve gaz üretimini artırır’ savunmasını da geçerli buldu.
Mahkemeye göre, Shell’e verilen cezalar, petrol ve gaz talebinin azalmasını sağlamayacak; yalnızca tüketicilerin başka bir tedarikçiye yönelmesine yol açacaktır. Kararda, ‘Shell daha az petrol ve gaz satarsa, boşluğu diğer şirketler dolduracak. Fosil yakıtların tüketiciye ulaşmaması pek mümkün değil’ ifadesine yer verildi.
Çevre Savunma Örgütü, temyiz mahkemesinin kararını ‘acı verici’ olarak değerlendirdi. Örgüt lideri Donald Pols, Shell gibi büyük kirleticilere karşı mücadele etmeye devam edeceklerini belirterek, ‘Bu dava, büyük kirleticilerin iklim değişikliği ile mücadeledeki sorumluluklarını tartışma konusunda daha da fazla dikkat çekti’ dedi. Greenpeace de bu kararı hayal kırıklığı olarak yorumladı. Örgüt yöneticisi Andy Palmen, ‘Shell’in çevreyi kirletmeye devam etmesine izin verilmesinden dolayı hayal kırıklığına uğradık’ şeklinde konuştu.
Shell ise bu kararı olumlu karşıladı. Şirketin yönetim kurulu başkanı Wael Sawan, 2050 yılına kadar ‘sıfır emisyonlu’ bir enerji şirketine dönüşmeyi hedeflediklerini ifade etti. Sawan, daha önce yaptığı açıklamada, sert önlemler gerektiğinde uluslararası mahkemeye başvuracaklarını belirtmişti. İklim değişikliği ile ilgili yapılan çalışmalara dair sivil toplum kuruluşu Carbon Majors’un verilerine göre, küresel emisyonların yüzde 2’si Shell’in sorumluluğundadır. Bu kuruluşun araştırmasına göre Shell, iklim krizi konusunda en çok sorumlu olan şirketler arasında 9. sırada yer almaktadır.
