Orijinal Başlık: Türkiye’deki Kayıtlı Suriyeli Sayısı Neden Üç Milyonun Altına Düzendi?
Yazan: Mahmut Hamsici | Kaynak: BBC Türkçe | Bildirildiği Yer: İstanbul | 8 Saat Önce
Türkiye’de geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin sayısı, yaklaşık yedi yıl aradan sonra ilk kez üç milyonun altına düştü. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 20 Kasım’da yaptığı açıklamada, adres güncellemelerinin ardından mevcut Suriyeli sayısının 2 milyon 935 bin 742’ye gerilediğini belirtti. Göç İdaresi’nin en son güncellediği verilere göre bu sayı, 2 milyon 936 bin 252 olarak tespit edildi. Verilere göre, Türkiye’deki Suriyeli sayısı, 2011 sonrasında on yıl boyunca artış beklenirken, 2021 yılında 3 milyon 737 bin 639’a ulaştığı gözlemleniyor. Ancak bu rakam, 2021 yılından beri yeni doğumlara rağmen sürekli bir azalma göstermekte. Bu düşüşün sebepleri ve nasıl gerçekleştiği üzerine bir inceleme yaptık.
2011’den Bu Yana Sayılar Nasıl Değişti? Türkiye’deki Suriyelilerin büyük bir kısmının, sağlanan olanaklar nedeniyle geçici koruma statüsünde yaşadığı düşünülüyor. Göç İdaresi’nin verilerine göre, bu statüdeki Suriyelilerin sayısı 2011 ile 2021 arasındaki on yıllık süreçte, 2019’daki küçük bir gerileme dışında sürekli olarak yükseldi. 2012 yılında 14 bin 237 olan sayının, 2016’da 2 milyon 834 bin 441’e eriştiği, 2017 yılında ise 3 milyonun üzerine çıkarak 3 milyon 426 bin 786’ye ulaştığı kaydedildi. 2021’de ise Suriyeli sayısı en yüksek noktasına çıkarak 3 milyon 737 bin 369’a erişti. Ancak bu tarihten sonra sayı, düzenli bir düşüş göstermeye başladı.
Düşüşün En Önemli Nedeni: Geri Dönüşler Suriyeli sayısındaki düşüşte en büyük etken olarak, Suriye’ye geri dönüşler ve yasa dışı yollarla Avrupa’ya geçişler gösteriliyor. Suriye’ye geri dönenlerin sayıları periyodik olarak yetkililer tarafından açıklanıyor. İçişleri Bakanı Yerlikaya, 20 Kasım’da yaptığı son duyuruda, 2016 ile 2024 yılları arasında toplam 729 bin 761 Suriyelinin geri döndüğünü ifade etti. Sadece 2024 yılı içinde 114 bin 83 Suriyelinin ülkesine döndüğü belirtildi. Bu kişilerin Suriye’nin kuzeyinde, Türkiye’nin daha önce üç büyük harekât gerçekleştirdiği bölgelere yerleştirildikleri ifade ediliyor.
Hükümet bu süreci ‘gönüllü, güvenli ve onurlu geri dönüş’ olarak tanımlarken, yetkililer bu dönüşlerin uluslararası hukuka uygun ve gönüllü olarak gerçekleştirildiğini vurguluyor. Bunun yanında, insan hakları alanında faaliyet gösteren çeşitli sivil toplum kuruluşları ise zorla geri gönderme uygulamalarının yaygın olduğunu ifade ediyor. Uzmanlar, zorla geri gönderimler nedeniyle bu kişilerin Türkiye’ye kaçak geçiş yapabileceğine işaret ediyor. Bu bağlamda, yakın zamanda bir tuğgeneralin Suriye sınırındaki insan kaçakçılığı iddialarıyla tutuklanması dikkat çekiyor. Göç İdaresi Başkanlığı’nın 14 Ekim’de paylaştığı güncel verilere göre, yakalanan düzensiz göçmenler arasında Suriyeliler, Afganlardan sonra ikinci sıradalar. 2014’te 46 bin 332 Suriyeli düzensiz göçmen yakalanmış.
İkinci sebeplerden biri ise Avrupa’ya yasa dışı geçişler. Geçmişten günümüze kadar kaç Suriyelinin bu yollarla Avrupa’ya geçtiğine dair net bir veri yok. Göç uzmanlarının bahsettiği üçüncü bir neden de, etkisi daha az olmakla birlikte Türkiye’de vatandaşlık almış olan Suriyelilerdir. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün 21 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, Türk vatandaşlığını kazanmış Suriye uyruklu kişi sayısının 238 bin 768 olduğu bildirilmiştir. Yetkililer, yeni kabine döneminde Türk vatandaşlığı verilmesinin yavaşladığını ifade ediyor.
Ekim Ayındaki Ani Düşüşün Nedeni Nedir? Göç İdaresi’nin önceki açıklamasına göre kayıtlı Suriyelilerin sayısı, 3 Ekim’de 3 milyon 89 bin 904’e düşmüştü. 21 Kasım tarihli güncel verilerle ise bu sayı 2 milyon 936 bin 252’ye kadar geriledi. Ekim ayındaki ani düşüşün sebebi, İçişleri Bakanlığı’nın başlattığı adres kontrolü sonucunda, adreslerini güncellemeyen bazı Suriyelilerin Avrupa’ya geçtikleri ve kayıttan silindikleri düşüncesidir. İçişleri Bakanı Yerlikaya, 9 Ağustos’ta yaptığı bir açıklamada, 731 bin Suriyelinin adreslerini güncellemediğini belirtmişti. Bakanlık, kayıtlarını yenilemeyenlere 90 günlük bir süre tanımıştı. Bu sürenin dolmasının ardından iki aylık ek bir süre verilmişti. Ek süre ise 1 Kasım tarihinde sona erdi.
Bakan Yerlikaya, 20 Kasım’da Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bu ek sürenin dolması sonrasında elde edilen yeni verileri ilk kez sundu. Yerlikaya, “Kamu hizmetlerinden faydalanmayan ve burada bulunmadığı tespit edilen 150 bin 327 Suriyelinin Avrupa’ya geçtiğini değerlendirerek, kayıtlarını sistemden sildik” dedi. Bu açıklama ile Türkiye’deki yabancıların toplam sayısı yeniden belirlenmiş oldu. Yerlikaya; Türkiye’de bulunan yabancı sayısının, geçici koruma altında bulunan Suriyelilere ek olarak, 1 milyon 32 bin 379’u ikamet izinli kişiler ve 206 bin 585’i uluslararası koruma altında olanlarla birlikte toplamda 4 milyon 174 bin 706 olduğunu belirtti.
