Başlık: Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Netanyahu Hakkında Verdiği Tutuklama Emri Ne Anlama Geliyor?
Kaynak: Getty Images
Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC), İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, eski İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ve Hamas lideri Muhammed Deyf’e yönelik tutuklama emri çıkardığını açıkladı. Mahkeme, duruşma öncesinde yaptığı yazılı açıklamada, bu üç isim hakkında savaş suçları ve insanlık karşıtı suçlar açısından “cezai sorumluluk” taşıdıklarına dair “makul gerekçeler” bulunduğunu belirtti. Netanyahu, kararı “Yahudi karşıtı” şeklinde değerlendirdi. ICC, Netanyahu ve Gallant’a yönelik yakalama emrinde, İsrail’in mahkemenin yargı yetkisini tanımasının şart olmadığını ifade etti. İsrail, ICC’nin kurucu belgesi olan Roma Tüzüğü’ne taraf değildir.
Demir Kubbe: İsrail’in hava savunma sistemi nasıl çalışıyor?
Amsterdam’da yasağa rağmen düzenlenen protesto gösterilerinde çok sayıda Filistin yanlısının gözaltına alındığı bildirildi.
Avrupa Birliği ülkeleri, Netanyahu’nun tutulması konusunda fikir birliği sağlayamadı. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “Dünyadaki olaylar sizi beklemiyor” diyerek duruma tepki gösterdi. ICC Başsavcısı Karim Khan, Mayıs ayında Netanyahu, Gallant, Deyf ve eski Hamas liderleri İsmail Haniye ile Yahya Sinvar hakkında tutuklama emri çıkarma talebinde bulunmuştu. Haniye ve Sinvar’ın isimleri, Ağustos ve Ekim aylarında dosyadan kaldırılmıştı. Haniye, Temmuz ayında Tahran’da bir suikast sonucu, Sinvar ise Ekim’de Gazze’de İsrail askerleriyle çatışırken yaşamını yitirmişti. İsrail, Hamas’ın askeri kanadı olan İzzeddin El-Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed Deyf’in Temmuz ayında gerçekleştirilen bir hava saldırısıyla öldüğünü duyurdu; ancak Hamas, Deyf’in ölümünü onaylamadı.
ICC, Deyf hakkında tutuklama emri çıkarıldığını duyururken, başsavcılığın İsrailli ve Filistinli yetkililerden aldıkları bilgiler doğrultusunda Deyf’in “öldüğünü ya da hayatta olduğunu belirleyecek durumda olmadığını” vurguladığını belirtti. Bu nedenle, Deyf hakkında tutuklama kararı alınmasına karar verildi.
Netanyahu: Yahudi Karşıtı Bir Karar
İsrail Başbakanı Netanyahu, X hesabından yaptığı paylaşımda ICC’nin kararını “Yahudi karşıtı” olarak nitelendirdi. Netanyahu, kendisi ve eski Savunma Bakanı Gallant’ın “sivil ölümleri önlemek için her türlü çabayı gösterdiklerini”, ancak ICC tarafından “yanlış bir şekilde” sivil hedefler seçmekle suçlandıklarını vurguladı. İsrail başbakanı, Lahey merkezli mahkemenin verdiği tutuklama emrinin geçerliliğini tanımayacaklarını da ifade etti. Gallant ise sosyal medyadan yaptığı paylaşımda bu kararı sert bir dille eleştirerek, tutuklama emrinin “dünya genelindeki demokrasilerin terörle mücadelesi için tehlikeli bir içtihat oluşturduğunu” söyledi.
Uluslararası Tepkiler
Kaynak: EPA/REUTERS
ICC’nin kararına ABD Başkanı Joe Biden’dan da tepki geldi. Biden, “ICC’nin neyi ima ettiğinden bağımsız olarak, İsrail ile Hamas arasında bir eşitlik yoktur” dedi ve her zaman İsrail’in güvenliği için yanlarında olduklarını vurguladı. Avrupa Birliği’nin Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise tutuklama emirlerinin uygulanması gerektiğini belirtti. Üye ülkelerden ise farklı tepkiler geldi. İngiltere hükümeti konuyla ilgili doğrudan bir açıklama yapmazken, Netanyahu’nun İngiltere’de tutuklanabileceğine dair ipuçları verdi. İspanya, İsveç ve Norveç, ICC’nin kararına uyacaklarını duyurdu. Ancak İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, kararı uygun bulmadığını söylemesine rağmen “uygulamak zorunda olduklarını” ifade etti.
İsrail’in AB’deki en yakın müttefikleri ise ICC’nin eylemlerini reddetti. Macaristan Başbakanı Viktor Orban, Netanyahu’yu ziyarete davet edeceğini belirterek, “Bu ziyaret sırasında ICC’nin kararının Macaristan’da geçerli olmayacağına ve onun içeriğine uymayacağımıza dair garanti vereceğim” dedi. Çek başbakanı, mahkemenin “demokratik bir devletin seçilmiş temsilcileri ile İslamcı bir terör örgütünün liderlerini” aynı seviyeye koyarak “talihsiz bir karar” verdiğini söyledi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise tutuklama emrinin “adaletin tecellisi açısından umut verici” olduğunu söyledi.
Şimdi Ne Olacak?
Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı Rıza Türmen, ICC’nin İsrailli siyasetçiler ve Hamas liderleri hakkında tutuklama kararı vermesini BBC Türkçe’ye değerlendirdi. Türmen, bu kararın alınmasının ardından ICC’ye taraf ülkelerin, bu kişilerin topraklarına girdiğinde gözaltına alarak ICC savcılığına teslim etme yükümlülüğü altına gireceğini anlattı. Ayrıca, hakkında ICC’de tutuklama kararı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin örneğini vererek Netanyahu, Gallant ve Deyf’in seyahatlerinin zorlaşacağını vurguladı. Türmen, bu kararın Gazze’de işlendiği belirtilen savaş suçları ve insani suçlar açısından önemine de değinerek, “Duruşma öncesi daire, tutuklama kararı verirken delillerin geçerli olduğunu ve cezai sorumluluğun bulunduğunu kabul ediyor” dedi. Bu kişilerin ICC’de gıyaben yargılanamayacağını, ancak tutuklandıktan sonra Lahey’e götürülmeleri durumunda yargılanabileceğini de belirtti. “Savaş suçlularının gıyabında yargılanmaları söz konusu değildir. Cezai sorumluluğu olduğuna dair karar alındı ki savcılığa tutuklama yetkisi veriyorlar ve ICC’ye taraf olan ülkelere de aynı yetki tanınıyor.”
