Sednaya Cezaevi: Yer Altında Kayıp On Binlerce İnsan ve Yüzleşilmesi Gereken Gerçekler

Suriye’de Beşar Esad’ın döneminin sona ermesinin ardından, Şam’ın dışındaki Sednaya Askeri Hapishanesi’ni boşaltmak amacıyla çeşitli çalışmalar sürdürülüyor. Beyaz Baretliler olarak tanınan sivil savunma ekipleri, yer altında bulunan gizli odalara ulaşmayı hedefliyor. Bu odalarda hâlâ ‘on binlerce kişinin’ tutulduğuna inanılıyor. Şam Valiliği’nden yapılan bir açıklamada, ‘Görevliler, CCTV kameralarında görülen 100 binden fazla tutsağı özgürleştirmek için gerekli adımları henüz atamadı, elektronik kapıları açmakta başarılı olamadılar’ denildi. Yetkililer, hapishanenin eski güvenlik görevlilerinden, elektronik kapıların şifrelerini dün Şam’a gelen muhaliflerle paylaşmalarını istedi. Muhalifler, Şam’daki kontrolü ele geçirdikten sonra birçok mahkumu serbest bırakmışlardı. Beyaz Baretliler’in yetkilileri ise BBC’ye, üç ekiplerinin diğer sivil toplum kuruluşları ve hapishanede çalışanlarla koordineli bir şekilde hareket ettiklerini aktardı. Yetkililer, ‘gizli bir kapıya’ henüz ulaşamadıklarını belirttiler, ancak hapishanenin girişlerini ve gizli geçitlerini tanıyan kişilerin yardımıyla arama faaliyetlerine devam edeceklerini ifade ettiler. Sednaya Hapishanesi, Şam’ın 30 kilometre yakınında ve Suriye Savunma Bakanlığı’na bağlıydı. Devrik Esed yönetimiyle özdeşleşen bu hapishane, Suriye’de ‘işkence üssü’ olarak bilinmektedir. Türkiye merkezli Sednaya Hapishanesi Tutuklular ve Kayıplar Derneği (ADMSP), 2022’de yayımladığı bir raporda hapishane için ‘fiilen ölüm kampına dönüştü’ demişti. 2011-2018 yılları arasında, bu cezaevinde 30 binden fazla kişinin öldüğü ya da işkence, tıbbi yardım eksikliği ya da açlık yüzünden yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. 2018-2021 döneminde de en az 500 kişinin daha hapiste hayatını kaybettiği öngörülüyor. Uluslararası Af Örgütü’nün 2017 tarihli raporuna göre, 2011 yılından bu yana Sednaya’daki cinayet ve işkenceler, Suriye’deki sivil nüfusa yönelen yaygın ve sistematik saldırıların bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Sosyal medyada ise sednayayı basan muhaliflerin ve cezaevinde tutulup daha sonra serbest bırakılan kişilerin görüntüleri paylaşıldı. Görüntülerde serbest kalanlar arasında anneleriyle birlikte olan küçük çocuklar da yer almakta; bazı kişiler işkenceler nedeniyle yürüyemezken, bazılarının cezaevinden ‘sürünerek’ çıktığı görülmektedir.