Suriye’de Tarihi Bir Dönüm Noktası: Esad’ın Ülkeyi Terk Edişi

Suriye’de 27 Kasım tarihinde saldırıya geçen ve Halep ile Hama şehirlerini ele geçiren Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki İslamcı militan gruplar, başkent Şam’ı kontrol altına aldıklarını ilan etti. Reuters haber ajansı, Beşar Esad’ın bir uçakla Şam’dan ayrıldığını bildirdi. 8 Aralık akşam saatlerinde Kremlin kaynakları, Suriye’nin lideri Beşar Esad’ın Rusya’ya geldiğini ve kendisine ile ailesine sığınma hakkı verildiğini belirtti. Haberde, iki üst düzey Suriyeli askeri yetkiliye atıfta bulunularak Esad’ın uçakla bilinmeyen bir yere gittiği vurgulandı. İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) ise Esad’ı taşıyan özel bir uçağın Şam Havaalanı’ndan kalktığını ifade etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı ise, Esad’ın ‘diğerleriyle yapılan müzakereler sonucunda görevinden ayrıldığını’ bildirdi. Bu müzakerelerin Rusya’nın yer almadığı süreçler sonucunda, Esad’ın ülkeyi terk ettiği aktarılmaktadır. Muhalif güçlerin televizyondan yaptığı açıklamada, Şam’ın kurtarıldığı ve Beşar Esad’ın 24 yıllık yönetiminin sona erdiği ile tüm mahkumların serbest bırakılacağı duyuruldu. Şam’ın merkezinde kutlamalar başlarken, binlerce muhalifin işkenceye tabi tutulup infaz edildiği söylenen Saydnaya Hapishanesi’nin kapılarının açıldığı bildirilmektedir. Suriye Başbakanı Muhammed el Celali, ‘Suriye halkı tarafından seçilen herhangi bir liderlikle’ işbirliği yapmaya hazır olduklarını ifade etti. El Celali, Facebook hesabında yaptığı açıklamada, ‘Bu ülke, komşularıyla ve dünya ile iyi ilişkiler kuran normal bir ülke olabilir. Ancak bu, Suriye halkı tarafından seçilen herhangi bir lider kadrosuna kalmış bir meseledir’ dedi. El Celali, El Arabiya televizyonuna verdiği röportajda, ‘Halkın liderlerini seçebilmesi için özgür seçimler yapılması gerektiğini’ belirtti. Ayrıca, geçiş döneminin yönetimi için HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani ile iletişimde olduklarını da kaydetti. HTŞ liderlerinden Ahmed el Şara, Telegram kanalında açıkladığı üzere, Şam’daki askeri güçlerin ‘kamusal kurumlara’ yaklaşmasının yasaklandığını bildirdi. El Şara, bu kurumların ‘resmen devredilene kadar eski başbakanın kontrolü altında kalacağı’ ifadesini kullandı. Esad yönetimini destekleyen Lübnan Hizbullahı güçlerinin ise Şam çevresindeki pozisyonlarını terk ettiği bildirildi. AFP haber ajansına konuşan örgüte yakın bir kaynak, Hizbullah üyelerine Humus bölgesinden çekilme emri verildiğini; bazılarının Lazkiye’ye, bazıların ise Lübnan’daki Hermel bölgesine hareket ettiğini belirtti. Muhalifler, Şam’dan önce Humus’un da ele geçirildiğini duyurmuştu. HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani, Telegram’da paylaştığı bir video mesajında, ‘Şu anda Humus şehrinin kurtarılışının, tarihi bir olayın son anlarına tanıklık ediyoruz’ demişti. Humus’un düşmesi, Esad’a destek veren ülkenin batı kıyısı ile Şam arasındaki bağlantının kopması anlamına gelmekteydi. Humus, Suriye’de iç savaşın patlak verdiği 2011 yılında Beşar Esad karşıtı büyük protestoların merkezi olmuştu ve muhalifler bu şehri ‘devrimin başkenti’ olarak tanımlıyordu. HTŞ’nin Telegram kanalında ayrıca, ülkenin doğusundaki en büyük şehir olan Deyrizor’da hükümet güçlerinin muhaliflere teslim olduğu bildirilmektedir. Beşar Esad’ın doğduğu Dera, 2011’de isyanın başladığı yer olması sebebiyle sembolik bir öneme sahipti. Suriye ordusu 2018’de bu bölgenin kontrolünü yeniden ele almış, bu gelişme muhaliflerin geri çekilişinde önemli bir dönüm noktası olmuştu. Dera, Şam’ın yaklaşık 100 kilometre güneyindedir. Beyaz Saray, durumu yakından takip ettiklerini açıkladı. Kasım’daki seçimleri kazanan ve Ocak ayında ABD Başkanı olarak görevine devam edecek olan Donald Trump, Suriye’deki olaylarla ilgili Truth Social platformu üzerinden bilgi paylaştı. Trump, ‘Suriye darmadağın, ancak bizim dostumuz değil’ diyerek, ‘ABD’nin bu mesele ile ilgisi yok. Bu bizim savaşımız değil. Ne oluyorsa olsun, müdahil olmayın.’ şeklinde ifadeler kullandı.