Orijinal Başlık: Türkiye ve Avrupa Birliği, Suriye konusunda hangi başlıklarda uzlaştı?
Kaynak: Getty Images
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara’da yaklaşık üç saat süren bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmede, Suriye’deki son gelişmeler ışığında Türkiye ile Brüksel arasında hangi iş birliğinin sağlanabileceği üzerinde durdular. Erdoğan, Suriye’nin yeniden imarı için AB’den önemli bir destek beklediklerini belirtirken, von der Leyen, yeni hükümetin azınlıklar ve çeşitli etnik-dini gruplara saygılı bir yaklaşım sergilemesi gerektiğini vurguladı.
AB Komisyon Başkanı, Türkiye’nin bölgedeki barış ve istikrar açısından kritik bir rol üstlendiğini ifade ederken, ilerleyen dönemde iş birliğinin artarak devam edeceğini yineledi. Ayrıca, Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için 1 milyar Euro’luk yeni bir fonun tahsis edildiğini duyurdu.
Esad rejiminin beklenmedik bir şekilde çökmesi ve Suriye’de Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğinde yeni bir dönemin başlaması, Türkiye ile AB arasında yeni bir iş birliği için zemin hazırladı. Ursula von der Leyen, ikinci dönemine başlamadan önce Cumhurbaşkanı Erdoğan ile telefonda görüşmüş ve yüz yüze görüşmek üzere 16 Aralık’ta Ankara’ya gelmişti. İki lider, 17 Aralık’ta yaklaşık üç saat süren bir toplantı gerçekleştirdi. Görüşmenin ardından yapılan açıklamada Türkiye-AB ilişkileri, Suriye’deki gelişmeler ve iş birliği seçenekleri ile diğer bölgesel meseleler ele alındı.
Ankara ile Brüksel arasındaki en acil konu Suriye’dir. 2011’de başlayan iç savaş nedeniyle milyonlarca Suriyeli, Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmeye başlamıştı. Bu süreçte Türkiye ve AB, 2014-2015 döneminde yakın bir iş birliği yürütmeye başladılar. Bu iş birliğinin en önemli anlaşması 2016’da imzalanmıştır. AB, Suriyeli mültecilerin Türkiye’de kalmaları koşuluyla ilk aşamada toplam 6 milyar Euro’luk bir destek sözü vermiştir. Hali hazırda devam eden bu anlaşma çerçevesinde, Türkiye’deki Suriyelilere yapılan yardımların 10 milyar Euro’yu bulduğu belirtiliyor.
Erdoğan ve von der Leyen’in açıklamaları, Esad rejiminin çökmesi sonrasında Ankara-Brüksel iş birliğinin niteliğinin değiştiğini, tarafların Suriye’nin yeniden inşası ve yurtdışındaki Suriyelilerin geri dönüşlerine odaklanacaklarını ortaya koyuyor. Türk Cumhurbaşkanı, “Birliğin ülkemizin yükünü hafifletmek amacıyla sağladığı desteği, gönüllü geri dönüşleri kolaylaştırmak için çeşitlendirmesini bekliyoruz. Bu desteğin Suriye’de temel altyapı yatırımlarını kapsayacak şekilde orta ve uzun vadeli, kapsamlı ve sürdürülebilir olması çok önemlidir. Suriye’nin kuzey bölgelerinde bu alanda birçok proje gerçekleştirmiş bir ülke olarak birlikte çalışmaya hazırız” ifadeleriyle Ankara’nın talebini dile getirdi.
Türkiye, Suriye’nin kuzeyindeki Afrin gibi yerlerde Suriyelilerin geri dönüşünü hızlandırmak amacıyla altyapı ve konut inşaatı projeleri yürütmüştür. Ancak bu çalışmalar için AB’den doğrudan finansal destek talep etmiş, fakat somut bir yanıt alamamıştır. Türk yetkililer, hem Türkiye’deki hem de Avrupa’daki Suriyelilerin, ülkenin yeniden inşası ve imarı konusunda ilerleme sağlanmadığı sürece kitlesel geri dönüşlerin olamayacağını belirtiyorlar.
Suriye’de AB ülkeleri, sığınma başvurularını durdurdu ve sınır dışı tartışmaları gündeme geldi.
Kaynak: Getty Images
AB: Geçiş süreci dikkatli ve barış içinde olmalı
Avrupa Komisyonu Başkanı von der Leyen, gelişmelerin Suriye halkı için umut verici olduğunu ancak riskler taşıdığını vurguladı. “Sahadaki durum hâlâ istikrarsız. Gelişmeleri çok yakından takip ediyoruz. Suriye halkı barışçı bir geçiş dönemini hak ediyor” diyen Leyen, bu sürecin ülkenin toprak bütünlüğünü, egemenliğini ve devlet kurumlarını koruyacak şekilde kurulması gerektiğini ifade etti. Ayrıca, Avrupa’nın Suriye’nin bu kritik sürecinde destek vereceğini ve Suriyelilerin gönüllü, güvenli ve onurlu bir şekilde geri dönmeleri için Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile iş birliği içinde olacağını kaydetti. Komisyon Başkanı, Türkiye ile iş birliğinin devam edeceğini ama bunun özellikle göç yönetimi ve düzensiz göçmen akışının engellenmesine yönelik olacağını belirtti. Von der Leyen’in, ülkenin yeniden inşası gibi konuları iş birliği kapsamında dile getirmemesi dikkat çekti.
Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için 1 milyar Euro
Von der Leyen, Erdoğan ile yaptığı görüşmede, son gelişmeler ışığında AB Komisyonu’nun Türkiye’deki Suriyeliler için eğitim ve sağlık alanlarında kullanılmak üzere 1 milyar Euro yeni bir fon tahsis ettiğini açıkladı. Komisyon Başkanı, “Önümüzde yoğun bir çalışma var; Suriyeliler tarafından benimsenen siyasi geçiş sürecinin desteklenmesi ve Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin derinleştirilmesi için iyi bir iş birliği bekliyorum” dedi.
‘IŞİD’in canlanmasına izin veremeyiz’
Erdoğan, basın toplantısında Türkiye’deki güvenlik meselelerinin ele alındığını, bu bağlamda Suriye topraklarında varlıklarını sürdüren IŞİD ve PKK gibi ‘terör örgütlerinin’ durumunu görüştüklerini belirtti. Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin ne IŞİD’in ne de PKK’nın ‘güçlenmesine’ izin vermeyeceğini von der Leyen’e aktardığını ifade etti. Türkiye, Suriye’nin doğusunda IŞİD ile mücadelede ‘yerel ortak’ olarak kullanılan Halkın Savunma Birlikleri’ni (YPG) PKK’nın Suriye’deki uzantısı olarak tanımlamakta ve ‘terör örgütü’ olarak görmektedir. Von der Leyen ise bölgedeki istikrar açısından Türkiye’nin rolünün önemine dikkat çekerek, “Terör karşısında herkesin uyanık olması gerektiği” mesajını verdi. Komisyon Başkanı, “IŞİD’in özellikle doğu Suriye’de tekrar canlanması gerçek bir tehdit. Buna izin veremeyiz. Türkiye’nin meşru güvenlik endişeleri de dikkate alınmalı. Aynı zamanda, tüm azınlıklar da dahil olmak üzere bütün Suriyelilerin güvende olduğuna emin olmalıyız” şeklinde konuştu. Avrupa’daki pek çok ülke, Türkiye’nin YPG ile mücadelesini uygun bulmamakta ve Türkiye’nin sınır ötesi operasyonlarına itiraz etmektedir.
Von der Leyen’in basın toplantısındaki açıklamalarının taraflar açısından hassasiyet yaratabilecek ifadeler içermemesi dikkat çekti.
Türkiye-AB ilişkileri de ele alındı
Kasım ayı sonunda yeni dönemine başlayan komisyonun Başkanı von der Leyen, ilk ziyaretlerinden birini Ankara’ya yapmasının tesadüf olmadığını, Ankara-Brüksel ilişkilerinin bu dönemde ilerletilmesi için çaba göstereceğini bildirdi. Ancak von der Leyen’in bahsettiği başlıklar arasında dondurulan katılım süreci yer almıyordu.
Brüksel’den ‘yeni vizyon’ beklentisi
Komisyon Başkanı, bunun yerine ekonomik ve ticari ilişkilerin zenginliğini ve gümrük birliğinin güncellenmesi konularını vurgulamayı tercih etti. Avrupa Yatırım Bankası’nın Türkiye’de yeniden aktif olmaktan kaçınacağını ve ticarette yüksek düzeyli diyalogların yürütüleceğini belirtti. Ayrıca, Kıbrıs meselesinin çözümü için BM önderliğinde müzakerelerin yeniden başlatılması ve Rusya’ya uygulanan yaptırımların aşılmaması konularını da gündeme getirdiklerini ifade etti.
Erdoğan ise Türkiye-AB ilişkilerinin geliştirilmesi için Brüksel’den ‘yeni bir vizyon’ yaratması talebini yineledi. Türkiye’nin AB üyeliğini “stratejik bir hedef” olarak gördüklerini ve AB’den de bu tür bir yaklaşım beklediklerini belirtti. Erdoğan, 19 Aralık’ta toplanacak AB liderler zirvesinden Türkiye’ye uygulanan yaptırımların kaldırılması, gümrük birliğinin güncellenmesi ve vize sorunlarının çözümü için olumlu düzenlemeler yapılmasını beklediğini ifade etti. Cumhurbaşkanı son gelişmelerin ilişkilere etkisini değerlendirirken, “Türkiye ile Avrupa Birliği arasında her zamankinden daha güçlü ve kurumsal bir ilişkiye ihtiyaç vardır. Aday ülke olarak bu iradeye sahibiz” dedi.
