Başlık: 7 Soruda ABD Başkanlık Seçimleri Rehberi
Amerika Birleşik Devletleri vatandaşları, bir sonraki başkanlarını seçmek için oy verme işlemi gerçekleştirdi. Bu süreç, dünya genelinde büyük bir ilgiyle takip ediliyor. Seçmenler ayrıca, hayatlarını direkt olarak etkileyen yasaların çıkarılmasında önemli bir role sahip olan Kongre üyeleri için de oy kullanıyor. ABD siyaseti, esas olarak iki büyük parti tarafından belirleniyor; modern dönemdeki tüm başkanlar bu iki partiden biri tarafından seçildi. Başkanlık seçimi hangi tarihte yapılacak? Seçimi kazanan kişi, Ocak 2025 itibarıyla Beyaz Saray’da dört yıl boyunca görev yapacak. Başkanın bazı yasaları kendi başına çıkarabilme yetkisi mevcut; fakat genellikle yasaların geçmesi için Kongre ile iş birliği yapması gerekiyor. Ünlü sanatçı Taylor Swift, başkanlık seçimlerinde Kamala Harris’e destek verdi. Joe Biden ise “Trump’ı kesinlikle yenmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı. ABD’deki başkan adaylarının Türkiye’ye bakış açıları da merak ediliyor. Joe Biden’ın yerine başka birinin aday gösterilip gösterilemeyeceği ise diğer bir tartışma konusu.
Dünya sahnesinde, ABD başkanı ülkeyi uluslararası alanda temsil etme ve dış politikayı yürütme hususunda geniş bir özgürlüğe sahip. Adaylar nasıl ve kimler tarafından belirleniyor? İki ana parti, tüm eyaletlerdeki önseçim ve kurultaylar aracılığıyla başkan adaylarını belirliyor. Adayların belirlenme süreci partiler arasında farklılık gösterebilir ve her eyalet için değişkenlik arz edebilir. Cumhuriyetçi Parti’de, eski Başkan Donald Trump rakiplerine karşı büyük bir avantaj elde ederek partisi tarafından aday gösterildi. Wisconsin’de düzenlenen kongrede Cumhuriyetçi Parti’nin resmi adayı olarak belirlendi. Demokrat Partisi’nde ise Kamala Harris, Başkan Joe Biden’ın yarışa katılmadığı durumda adaylığını ilan etti ve Chicago’daki kongrede onay aldı. Başkanlık yarışında bağımsız adaylar da yer alabiliyor. Örneğin, eski başkan John F. Kennedy’nin yeğeni Robert F. Kennedy Jr. da bağımsız aday olarak yarıştı, ancak daha sonra Trump’a destek vermek amacıyla yarıştan çekildi.
Demokratlar ve Cumhuriyetçiler neyi temsil ediyor? Demokrat Parti, daha çok liberal bir politika izleyerek, sivil haklar, geniş sosyal güvenlik ağı ve iklim değişikliği konularına odaklanıyor. Cumhuriyetçiler ise muhafazakâr bir politikaya sahip olup, daha düşük vergiler, hükümetin rolünün azaltılması, bireysel silahlanma hakları ve göç ile kürtaj konusunda katı düzenlemeler getirmeyi savunuyor. 2024 ABD Seçimlerinde, Demokrat Parti’nin başkan adayı olarak Kamala Harris öne çıkıyor. 22 Ekim 2024 tarihinde Tim Walz, Kamala Harris’in başkan yardımcısı adayı olacağını resmen açıkladı. Seçim süreci nasıl işliyor? Seçimi kazanan, ülke genelinde en fazla oyu alan aday olmayabilir. İki aday, 50 eyaletteki Seçiciler Kurulu seçimlerinde yarışıyor. Seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri seçiyor, daha sonra bu delegeler başkan ve başkan yardımcısını belirliyor. Her eyaletin seçici kurul oyu sayısı kısmen nüfusa göre belirleniyor ve toplamda 538 oy bulunuyor. 270 veya daha fazla oy alan aday, seçimi kazanmış oluyor. İki eyalet dışında, tüm eyaletlerde seçim kazanan aday tüm delegeleri de kazanmakta. Maine ve Nebraska gibi eyaletlerde ise adayların aldığı oy oranlarına göre delegeler paylaştırılıyor. Eyaletlerin çoğu bir partiye yöneliyor; bu nedenle genellikle her iki adayın da kazanma şansının yüksek olduğu yedi civarında kritik eyalet öne çıkıyor. Önemli olan delege sayısı olduğundan, ülke genelinde en fazla oy alan adayın başkanlık görevine gelmediği durumlar da olabiliyor. Bu durum, en son 2016’da yaşandı; Demokrat Parti’nin adayı Hillary Clinton, ülke genelinde Cumhuriyetçi aday Donald Trump’tan 3 milyon daha fazla oy almasına rağmen yeterli delege sayısına ulaşamadığı için başkan olamadı.
Başka hangi pozisyonlar için seçim yapılacak? Tüm dikkat, başkanlık seçimlerine odaklanmış olsa da, seçmenler aynı zamanda yasaların düzenlendiği Kongre’nin yeni üyelerini de belirleyecekler. Kongre, Temsilciler Meclisi ve Senato’dan oluşur. Temsilciler Meclisi’nde 435 koltuk tamamen yenilenecekken, 100 sandalyeli Senato’da 34 koltuk için seçim yapılacak. Şu anda Temsilciler Meclisi, harcama planlarını onaylayan Cumhuriyetçi Parti’nin kontrolünde. Hükümetteki önemli atamaları belirleyen Senato ise Demokratlar tarafından yönetiliyor. Bu iki meclis yasaların geçmesi konusunda belirleyici rol oynamaktadır; her iki mecliste iktidar partisi, başkanla aynı fikirde olmazsa Beyaz Saray’ın planları üzerinde bir kontrol işlevi görebilir.
Kimler oy kullanabilir? 18 yaşında ve üzerindeki her ABD vatandaşı, her dört yılda bir gerçekleştirilen başkanlık seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptir. Seçim sonuçları ne zaman açıklanacak? Genellikle seçim gecesi kazanan ilan edilir, ancak 2020 seçimlerinde tüm oyların sayılması birkaç gün sürdü. Seçim sonrası dönem, başkan değişikliği varsa, geçiş dönemi olarak adlandırılır. Bakanlar da dahil olmak üzere yeni yönetimin oluşturulması için gereken süreyi temsil eder. Başkan, ocak ayında Washington’daki Kongre binası merdivenlerinde düzenlenen yemin töreni ile resmen göreve başlamaktadır.
