Spectrum House, Kürt seçmenin DEM Partili belediyelere kayyum atamaları konusundaki görüşlerini incelemiştir. Kurumun Kasım 2024’te yayımlanan “Kürt Seçmen Kayyum Atamaları ile İlgili Algı, Tutum ve Beklentiler” raporu, kayyum uygulamalarının Kürt seçmenler üzerindeki etkilerini ve bu konudaki algı ile tutumları kapsamlı bir şekilde analiz etmektedir. Türkiye genelinde, özellikle Kürt nüfusun yoğun olduğu illerde 1.725 kişi ile yapılan saha çalışması, Kürt seçmenlerin kayyum atamalarına ilişkin bakış açılarını, hükümet ve muhalefet partilerinin bu duruma yaklaşımını ve kayyum uygulamalarının gelecekteki toplumsal sonuçlarına dair beklentilerini ortaya koymaktadır.
Kürt seçmenlerin %64,8’i kayyum atamaları hakkında bilgili olduklarını ifade etmektedir. Bu oran, kayyum uygulamalarının Kürt toplumu içinde yaygın bir bilinç oluşturduğunu göstermektedir. Bilgi sahibi olan katılımcılar arasında, kayyum atamalarını “yanlış” bulanların oranının yüksek olması, bu bilginin eleştirel bir bakış açısıyla ilişkilendirildiğini göstermektedir. Toplumda bilgisi olanların %42’si “biraz bilgim var”, %22,8’i ise “çok bilgi sahibiyim” diyerek kendini tanımlarken, bilgi sahibi olmadığını belirtenlerin oranı %23,2’dir. Bu bulgu, önemli bir kesimin bu uygulamalardan haberdar olduğunu ve bu bilgi seviyesinin kayyumlar ile ilgili eleştirilerle sıkı bir ilişki içinde olduğunu ortaya koymaktadır.
Kısa Dalga’da yer alan habere göre, kayyum uygulamalarına yönelik genel tutum değerlendirildiğinde, katılımcıların %74,2’si kayyum atamalarını “yanlış” bulduğunu belirtirken, yalnızca %11,8’i bu uygulamaları “doğru” bulmaktadır. Bu veriler, Kürt seçmenlerin büyük çoğunluğunun kayyum atamalarına olumsuz bir şekilde yaklaştığını ve seçme ile seçilme haklarının kısıtlanmasını adalet ve demokrasiye aykırı gördüğünü göstermektedir. Bu tutum, halkın iradesine ve yerel yönetimlerin özerkliğine yönelik güçlü bir talep olarak yorumlanabilir. Kürt seçmenler, kayyum uygulamalarının kendilerinin demokratik temsil hakkını ihlal ettiğini düşünmekte ve bu uygulamaların sona ermesi gerektiğini savunmaktadır.
Seçmenlerin siyasi partilere göre dağılımında, DEM Parti seçmenlerinin %92,9’u kayyum atamalarını “yanlış” bulmaktadır. Diğer taraftan, muhalefet partilerinin bazıları, özellikle CHP’nin %66,5’i ve YRP’nin %58,8’i de kayyumları olumsuz değerlendirmektedir. İktidar partisi AKP’ye oy veren seçmenlerin %31,6’sı kayyum atamalarını doğru bulurken, MHP seçmenlerinin %50’si bu uygulamanın destekçisi olduğunu belirtmiştir. Bu bulgu, kayyum atamaları hakkında partiler arasında belirgin bir fark olduğunu ve Kürt seçmenlerin kayyumlara dair olumsuz tutumlarının, en çok destekledikleri partinin tutumlarıyla uyumlu olduğunu göstermektedir.
Kürt meselesine etkisi açısından katılımcıların %61,5’i, kayyum uygulamalarının Kürt halkının iradesini yok sayma amacını taşıdığını düşünmektedir. Buna karşın, yalnızca %5,7’lik bir grup kayyum atamalarını yolsuzluk, güvenlik ve terörle mücadele gibi gerekçelerle savunmaktadır. Bu veri, kayyum atamalarının gerekçelerinin Kürt seçmenler arasında büyük ölçüde inandırıcı bulunmadığını ve kayyum uygulamalarının güvenlikten ziyade siyasi bir müdahale olarak görüldüğünü göstermektedir. Katılımcıların %79,1’i ise kayyum uygulamalarının Kürt meselesinin çözümünü zorlaştıracağı görüşündedir. Bu oran, kayyum atamalarının çözüm süreçlerine olumsuz etkileri olduğunu düşünenlerin toplumun büyük çoğunluğunu oluşturduğunu ve bu durumun uzun vadede barış ve istikrar için risk taşıdığını ortaya koymaktadır.
Kayıt dışı kayyum uygulamalarının devam edip etmeyeceğine dair soruya katılımcıların %66,4’ü hükümetin kayyum atamalarını sürdüreceğini düşünmektedir. %18,3’ü ise bu uygulamaların devam etmeyeceği kanaatindedir. Bu oran, Kürt seçmenlerin büyük bir kısmının kayyum atamalarının sona ereceğine dair umutsuz olduğunu ve çözüm süreçlerine dair beklentilerinin zayıf olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, bu devam beklentisi, seçmenlerin mevcut yönetimin taahhütlerine karşı güvensizliklerini de gözler önüne sermektedir.
DEM Parti’nin kayyum atamalarına karşı tutumu, seçmenlerin yalnızca %35,4’ü tarafından “yeterli” olarak değerlendirilmektedir. Bu oran, Kürt seçmenlerin kendilerini temsil eden partinin kayyumlar karşısındaki tutumunu yetersiz bulduklarını ve bu konuda daha etkili bir yaklaşım beklediklerini göstermektedir. Özellikle Kürt illerinde yaşayan katılımcılar, DEM Parti’nin bu konuda daha faal bir mücadele sergilemesi gerektiğini vurgularken, Türk illerindeki katılımcılar ise DEM Parti’nin kayyumlara karşı zayıf tepki verdiğini ifade etmektedir. Bu değerlendirmeler, Kürt seçmenlerin kendi partilerinin bu konuda daha kararlı adımlar atmasını beklediklerini ortaya koymaktadır.
CHP’nin kayyum atamalarına karşı tutumu ise katılımcıların yalnızca %19,1’i tarafından “yeterli” bulunmuştur. Kürt seçmenlerin büyük çoğunluğu, ana muhalefet partisinin kayyum mevzusunda daha etkin bir tutum sergilemesi gerektiğine inanmaktadır. CHP’nin muhalefet konusundaki bu algı, Kürt seçmenlerin muhalefetin güçlü bir direnç göstermesi beklentilerini net bir şekilde ifade etmektedir. Araştırmaya göre, katılımcıların %36,5’i, bütün muhalefet partilerinin birlikte hareket etmesi durumunda kayyum atamalarının engellenebileceğini düşünmektedir. Bu bulgu, Kürt seçmenlerin yalnızca kendi partilerine değil, genel muhalefete de bu konuda ortak bir tutum geliştirmeleri için çağrı yaptıklarını göstermektedir.
