Orijinal Başlık: Akkuyu Nükleer Santrali’nin Açılışındaki Gecikmelerin Sebepleri
Yazar: Hilken Doğaç Boran | Kaynak: BBC Türkçe | Twitter: @hilkenboran | Tarih: 14 Kasım 2024
Türkiye’nin ilk nükleer enerji santrali olan Akkuyu’nun birinci ünitesinin 29 Ekim’de devreye alınması planlanmıştı. Ancak bu süreç 2025 yılına ertelendi. Gecikmenin başlıca nedeni, Alman Siemens Energy firmasının yerine getirmesi gereken teslimatları zamanında gerçekleştirememesi olarak gösteriliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 11 Eylül’de Anadolu Ajansı’na verdiği röportajda birinci reaktörün inşaatının yüzde 90’ının tamamlandığını belirtti. Bayraktar, Siemens Energy’yi elektrik iletiminde kullanılan şalt sahası ekipmanları ile ilgili yavaşlatıcı tutumu nedeniyle eleştirerek, “Firmanın bu konuda kesinlikle bir bedel ödemesi gerekiyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca bu açıklamada, gerek duyulan parçaların Rusya tarafından Çin’den sipariş edildiği ve ilk reaktörden 2025’te enerji almayı hedefledikleri de ifade edildi.
Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin BBC Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Siemens Energy ile santralde üretilen elektriğin iletiminde kullanılacak 400 kilovolt gerilimde bir “entegre gaz yalıtımlı şalt tesisi” kurulması için anlaşma sağlandığı belirtildi. Şirket, Siemens’in Temmuz 2023’te taahhüt ettiği teslimatların yaklaşık yüzde 40’ını gerçekleştirdiğini, ancak kalan yüzde 60’lık kısmın Almanya’dan ihracat izni alınamadığı için temin edilemediğini bildirdi. Ayrıca, teslimatın tamamlanması için belirlenen Ocak 2024 tarihinin geçmesinin ardından, alternatif bir tedarikçi ile sözleşme imzalandığı ifade edildi. Temmuz 2024’te ise Siemens Energy’nin teslimatını geciktirdiği iddia edilerek, şalt binasında mevcut ekipmanın yüzde 40’ının sökülmesi ve alternatif tedarikçi ile kurulum için hazırlık yapılmasına başlandığı açıklandı.
Siemens Energy, Ekim ayında “tamamlanmamış ekipmanların bir kısmını teslim etmeye hazır olduklarını” bildirdi. Ancak Akkuyu Nükleer A.Ş. yaptığı açıklamada, “Orijinal tedarikçinin ekipmanına geri dönmenin, şalt tesisinin kurulum programını daha da geciktireceği ve projenin genel takvimini etkileyebileceği” konusunda uyarıda bulundu. Şirket, Çinli tedarikçinin ilk sevkiyatını Ağustos 2024’te gerçekleştirdiğini, Eylül ayında şalt tesisinin kurulumuna başladıklarını ve kalan teslimatların Aralık 2024’te tamamlanmasının planlandığını bildirdi.
Siemens Energy sözcüsü, şirketin Akkuyu nükleer güç santrali için en son bir yılı aşkın süre önce parça teslimatı yaptığını, bu süre zarfında Almanya’dan gerekli ihraç ve gümrük izinlerinin alınamaması nedeniyle teslimatların durdurulduğunu açıkladı. Siemens Energy CEO’su Christian Bruch ise, gerekli izinlerin yakın zamanda alındığını ve “Hiçbir şeyi bilerek teslim etmediğimizin” altını çizerek, müşteri ile teslimat süreçleri konusunda iletişim halinde olduklarını belirtti.
Akkuyu Nükleer Santrali için ilk imzalar Mayıs 2010’da atıldı ve gerekli izinler 2010-2017 yılları arasında alındı. İlk reaktörün inşaatına 2017 yılında başlandı ve Nisan 2023’te birinci ünitedeki inşaat büyük ölçüde tamamlandı. 20 milyar dolarlık bu proje, çoğunlukla Rus sermayesiyle, ancak Türkiye yasalarına tabidir. Akkuyu, Rusya ve Türkiye’nin “Yap-Sahip Ol-İşlet” modeliyle gerçekleştirdiği ilk nükleer enerji projesidir. Santralin toplam kapasitesi 4800 megawatt (MW) olup, tam kapasiteyle çalışmaya başladığında Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 10’unu karşılaması beklenmektedir.
Akkuyu Nükleer A.Ş., santralin sismik açıdan güvenli bir bölgede yer aldığını ve çeşitli doğal felaketlere karşı dayanıklı olduğunu belirtiyor. Ancak bazı uzmanlar ve sivil toplum kuruluşları, tesisin çevre ve bölge halkı için tehdit oluşturabileceğine dair endişelerini dile getiriyor. Akkuyu’ya taşınan nükleer yakıtın güvenliği ve çevresel etkileri hakkında söylenenler, tartışmalara yol açmaya devam ediyor. Ayrıca, Akkuyu Nükleer A.Ş.’nin, her reaktörün çalışabilmesi için yılda yaklaşık 1 ton uranyum gerektirdiği belirtildi ve bu yakıtın tedarikinin kimler tarafından yapılacağı sorgulanıyor.
Kısacası, Akkuyu Nükleer Santrali’nin açılışındaki gecikmelerin arka planında birçok faktör bulunuyor ve projeye dair tartışmalar devam etmektedir. Akkuyu Nükleer Santrali’nin faaliyete geçiş sürecinde yaşanan gecikmenin sebepleri merak konusu oldu. Bu durum, projenin yönetiminde yapılan bazı değişikliklerden kaynaklanıyor. Görevden alınan Zoteeva’nın yerine yeni Yönetim Kurulu Başkanı olarak Anton Dedusenko atandı. Genel müdürlük görevine ise Sergei Butckikh getirildi. * Bu habere BBC Rusça Servisi katkıda bulundu.
