Aktivistlerin Türkiye’yi İsrail’e Petrol İle Suçlama Sebepleri ve Enerji Bakanlığı’nın Cevabı Nedir?

Kaynak: Getty Images İklim aktivisti Greta Thunberg, Azerbaycan’ın Türkiye üzerinden İsrail’e petrol göndermeye devam ettiğini öne süren protestoculara destek verdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise bu iddiaları “tamamen asılsız” olarak nitelendirerek yalanladı. ‘Filistin İçin Bin Genç’ adlı grup, 10 Kasım’da sosyal medya hesaplarından Thunberg’in video mesajını paylaştı. Thunberg, 11 Kasım’da Türkiye’deki konsolosluklar önünde uluslararası bir protesto çağrısı yaptı. ‘Filistin İçin Bin Genç’ ve diğer çeşitli gruplar, bir süredir İsrail’e yönelik uluslararası bir enerji boykotu talebinde bulunuyor. Gazze Sağlık Bakanlığı, İsrail’in rehine kurtarma operasyonunda 274 Filistinlinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Erdoğan, İsrail ile ticaret kısıtlaması olduğuna dair bir açıklama yaptı ve bunun “yeterli miktarda yardım ulaşana kadar” süreceğini belirtti. Demir Kubbe: İsrail’in hava savunma sistemi nasıl çalışıyor? Amsterdam’da yasağa rağmen gerçekleştirilen bir protestoda birçok Filistin yanlısı gözaltına alındı. Türkiye, 2 Mayıs’ta Gazze’ye “kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akışına izin verinceye kadar” İsrail ile tüm ticaretin durdurulduğunu duyurmuştu. İddialar, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı etrafında şekilleniyor. 12 Kasım Salı günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki Ticaret Bakanlığı bütçe görüşmelerinde de “İsraille ticaret” konusundaki tartışmalar öne çıktı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile CHP milletvekilleri arasında hararetli bir tartışma yaşandı. CHP, İsrail ile ticaretin devam ettiğini savunurken, Bakan Bolat bu iddiaları reddetti. CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, iktidarın “İsrail ile ticaret yapılmıyor” dediğini ancak ticaretin halen sürdüğünü ifade etti. Ağbaba, “Bir taraftan ağlıyorlar, bir taraftan ticaret yapıyorlar” diyerek gemilerle İsrail’e çeşitli ürünlerin gönderildiğini belirtti. Bolat, 2 Mayıs’ta alınan karar doğrultusunda İsrail ile tüm ihracat ve ithalatın durdurulduğunu söyledi. “İhracat, ithalat sıfırdır” diyen Bolat, Filistin Hükümeti’nin “Bizim Türk mallarına ihtiyacımız var. Filistin topraklarında 6 milyon insan var” dediğini aktardı. BTC nedir? Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Azeri petrolünü Hazar Denizi’nden Ceyhan Limanı’na, oradan da Akdeniz aracılığıyla Avrupa pazarlarına taşıyor. Boru hattının açılışı 2005 yılında gerçekleşti. Boru hattını kurmak ve işletmek üzere oluşturulan BTC Co. adıyla bilinen şirkette en çok paya sahip olan ilk beş ortak şunlardır: BP: %30,1, SOCAR: %25, Unocal: %8,90, Statoil: %8,71, Türkiye Petrolleri: %6,53. Sistem, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye arasında 1999’da imzalanan Ev Sahibi Hükümet Anlaşması (HGA) çerçevesinde faaliyet gösteriyor. BTC boru hattının operatörü BP’dir. Boru hattının Türkiye içindeki 1076 kilometrelik bölümünü ise BOTAŞ International Anonim Şirketi (BİAŞ) işletmektedir. Aktivistlerin iddiaları neler? Thunberg, 10 Kasım’da ‘Filistin İçin Bin Genç’ grubunun hesabında yayımlanan mesajda, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatının devam ettiğini belirtti. Thunberg, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Filistin ile dayanışmadan bahsediyor ama Türkiye limanları açık kalarak Filistinlileri öldüren makinelere yakıt sağlayan petrolün İsrail’e akmasına izin veriyor,” dedi. “BP ve Azerbaycan’ın SOCAR şirketinin işletmekte olduğu BTC boru hattı, İsrail’in petrol ihtiyacının neredeyse yarısını karşılıyor. Erdoğan ve [Azerbaycan lideri İlham] Aliyev, küresel enerji pazarındaki konumlarını sağlamlaştırarak kâr ederken Filistinliler bunun bedelini hayatlarıyla ödüyor” ifadelerini kullandı. Thunberg’in mesajı, BM İklim Değişikliği Konferansı COP29’un Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başlamasından bir gün önce yayımlandı. İhracatının %90’ını petrol ve gaz gelirlerinden elde eden Azerbaycan’ın COP29’a ev sahipliği yapması tartışma konusu olmuştu. Enerji Bakanlığı ne diyor? Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ceyhan’dan İsrail’e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye’nin buna izin verdiği yönündeki iddiaların ekip olarak asılsız olduğunu açıklayarak bu iddiaları yalanladı. Bakanlık, 10 Kasım’da, hattın Türkiye kesiminin BOTAŞ International A.Ş. tarafından işletildiğini vurguladı. Bu işlemin, BTC ortaklarıyla imzalanan İşletme Anlaşması çerçevesinde yürütüldüğünü de ekledi. Açıklamada ayrıca BTC üzerinden taşınan petrolü, Haydar Aliyev Limanı’ndan dünya pazarlarına satan şirketlerin, Türkiye’nin İsrail ile ticaretin sona erdirilmesi kararına “saygı duyduğu ve teslim noktası İsrail olan hiçbir yüklemenin gerçekleşmediği” belirtildi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, 11 Kasım’da yaptığı açıklamada Türkiye ve İsrail arasında ihracat ve ithalat işlemlerinin 2 Mayıs 2024’ten itibaren “tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurulduğunu” vurguladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mayıs ayında İsrail ile ticaretin durdurulmasının ardından yaptığı açıklamada, “Aramızda 9,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi vardı. Bu ticaret hacmini de biz yok sayarak bu kapıyı kapattık” demişti.