Altı siyasi partinin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Anayasa Değişikliği Teklifi kamuoyuna sunuldu. Önergenin “Genel Gerekçe” bölümünde, “Bu anayasa değişikliğinin amacı, yönetimde keyfiliğe yol açan, anayasal hak ve özgürlükleri güvensiz bırakan, yönetim mekanizmalarını aşındıran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini ortadan kaldırmaktır” denildi. hukukun üstünlüğünü sağlamak ve Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçişi sağlamak.” Vatandaş Altı Sofra Anayasa Taslağı’nın maddeleri nelerdir? Altılı masa adayı nasıl belirleyecek? Sorularına cevap arıyor. Detaylar burada…
TABLO 6’NIN ANAYASAL TASLAK HÜKÜMLERİ NELERDİR?
6. tablonun anayasasının maddeleri:
- Taslak, Anayasa Mahkemesi üyelerinin seçimini de yeniden düzenliyor. Cumhurbaşkanının bu kuruma üye atama yetkisi kaldırılmıştır. Atama yetkisi Türkiye Barolar Birliği kontenjanından üye ataması ile sınırlıdır. Hâkimler Kurulu ve Savcılar Kurulu üyelerini atama yetkisi Meclis’e verilmiştir. TBMM’de yapılacak seçimler “sınırlı belirleyicilerin insiyatifine” bırakılmamıştır.
- Birden fazla aday arasından seçim yapma kuralı getirildi, katılım artırıldı. Siyasi partiler, Anayasa Mahkemesi ve kurullarına aday gösteremezler. Burada mevcut sistemin eskiye dönmesi beklentisi ve eleştirisi vardı. Taslakta, geçmişin eksiklik ve zayıflıklarının giderilmesi amaçlanıyor.
- Tasarıda ayrıca Yükseköğretim Kurulu (YÖK) lağvediliyor. Yerini bilimsel, idari ve mali özerkliğe bırakan üniversiteler arasında eşgüdümü sağlamaya yönelik bir komisyon kurulması düşünülüyor.
- İstikrarsızlığın nedeni olarak görülen ve parlamenter sistemin en çok eleştirilen konusu olan koalisyonlarla ilgili olarak, anayasada hükümetten bu kozun alınmasına yönelik tedbirler getiriliyor. Buna göre “Yapıcı kurucu güvensizlik oyu” anayasada işleniyor. Buna göre hükümeti kurma süreci kolay, devirme süreci zorlaşıyor.
- Hükümet hakkında gensoru sorulabilmesi için yeni hükümetin nasıl kurulacağı hususunun garanti altına alınması kuralı getirilmiştir. İspanya, Almanya, Belçika gibi ülkelerde uygulanan bu yöntem de taslakta yer alacak.
- Değişimin öngörüldüğü önemli alanlardan biri de yargıdır. Buna göre mevcut Hakimler ve Savcılar Kurulu; Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olarak ikiye ayrılacak. Adalet Bakanı ve yardımcısı Hâkimler Kurulu’na katılmayacak.
- Bakan ve yardımcısı Savcılar Kurulu’nda yer alacak. Ayrıca anayasada yargının savunma kurumu güçlendirilecektir.
6’LI TABLO CUMHURBAŞKANI ADAYLARINI NASIL BELİRLEYECEK?
Öte yandan, Cumhurbaşkanlığına seçilen kişinin bir partiye üye olması halinde göreve başlamadan önce partisinden ihraç edilmesi sağlanacak. Böylece Cumhurbaşkanının tarafsızlığı güvence altına alınmış olacaktır.
Parlamentarizmin doğası gereği yürütme alanındaki temel yetkiler Bakanlar Kurulu’na ait olacak. Bakanlar Kurulu, izlediği politikalardan dolayı meclise karşı müştereken sorumlu tutulabilir. Ayrıca her bakan, emri altındaki işlerden dolayı parlamentoya karşı bireysel olarak sorumlu tutulabilir.
Hükümet politikaları, kolektif bir organ olan Bakanlar Kurulu’nda müzakere, diyalog ve uzlaşma yoluyla belirlenecek; Böylece bu politikaların akılcı ve bilimsel temellere dayandırılması sağlanacaktır. Bu da yürütmenin şahsi, keyfi ve akıl dışı politikalara yönelerek toplumu krizlere sürüklemesine engel olacak önemli bir unsur olacaktır.
Teklifimiz sadece bir hükümet sistemi değişikliği değildir. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde bağımsızlığını kaybeden ve hukuk devletinin güvencesi olmaktan uzaklaşan yargı organı, gerçek bir hukuk devletinin gerektirdiği bağımsızlığa kavuşacaktır. Böylece yargı, Anayasa’nın ve hukuk devletinin güvencesi haline gelerek vatandaşların anayasal özgürlüklerini güvence altına alma işlevini yerine getirebilecektir. Bu sayede vatandaşlar geleceğe güvenle bakabilecekleri huzurlu bir ortama sahip olacak.
Yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını sağlamak amacıyla yargı mensuplarının bireysel bağımsızlığını ve yargı kurumlarının kurumsal bağımsızlığını güvence altına alan yenilikler getirilmektedir. Hâkimler ve Savcılar Kurulu, yargı mensuplarının bireysel bağımsızlığının teminatı olarak iki ayrı organ olarak teşkilatlanmıştır. Böylece, hakimlerin özlük haklarına ilişkin karar verme yetkisi Hakimler Kuruluna, savcıların özlük haklarına ilişkin karar verme yetkisi ise Savcılar Kuruluna verilmiştir. Her iki organın üye oluşumu ve üyelerinin seçiminde izlenen yöntem, bu organların özerkliğini güvence altına alacak şekilde düzenlenmiştir.
Elif ÇELİK
.
