Askeri-endüstriyel Kompleks ile üniversite hayatımın ilk dersinde tanıştım: Profesör Fahir Armaoğlu bizi Ankara’daki Siyaset Bilimi Fakültesi’ndeki (SBF) gözleri kan çanağı birinci sınıf öğrencileriyle tanıştırdı. Daha sonra, yıllar boyunca, adının burada ve orada geçtiğini duyduk, ancak onun hakkında her şeyi öğrenmem, Uluslararası İlişkiler Merkezi’ndeki (gençlerin şakayla söylediği gibi “diğer” CIA! O zamanlar, adının önünde Weatherhead yoktu!) Profesör Samuel P. Huntington’ın dersine kaydolana kadar bekledi.
Sam (seminerlerinde dostça olmamız ve herkesin ilk isimle hitap etmesi konusunda ısrarcıydı) güncel olayları sınıftaki tartışmalara getirmenin çok farklı bir yöntemine sahipti: Uluslararası arenada o hafta yaşanan bir şeyi özetler ve sınıfa bunun önümüzdeki haftalarda ne gibi sonuçlar doğuracağını sorardı. 1985’te Bahar döneminin başında, Ebu Nidal’ın militan grubundan Filistinli Arap militanlar Roma ve Viyana havaalanlarındaki El Al gişelerine ateş açtı; 18 İsrailli öldü ve 40’ı yaralandı. “Ebu Nidal”, Sabri Halil el-Benna’nın “savaş takma adı”ydı – Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) içindeki Yaser Arafat’ın Fetih fraksiyonundan ayrıldıktan sonra kendi fraksiyonunu oluşturmuştu. O öğleden sonra, Sam bizi bu terör eyleminin Amerika’daki Filistin sorununa ilişkin genel halk algısını nasıl etkileyeceğini açıklamaya zorladı. (1) İsrail lobisinin bu olayı nasıl ele alacağını ve (2) ABD ordusunun ve endüstrisinin buna nasıl tepki vereceğini değerlendirmeye çalışmamız konusunda ısrar etti. 1985, İsrail-Filistin çatışması açısından özellikle olaylı bir yıl olmuştu. Hatırlarsanız, İtalyan yolcu gemisi Achille Lauro, havaalanındaki El Al baskınından hemen önce Filistinli militanlar tarafından Akdeniz’de kaçırılmıştı.
Profesör Huntington’ın bu terör eylemlerine, özellikle ABD’deki politik etkileri ve sosyal izlenimleri açısından, bir lobi örgütünün aracılığıyla bakmamız gerektiği konusundaki ısrarı, en hafif tabirle, benim için “taze”, çok sıra dışıydı çünkü o zamana kadar ABD ve İsrail o kadar iç içe geçmişti ki, sıradan bir arkadaşlığı çok aşan o derin bağın, o bağlılığın doğal olandan başka bir şey olduğunu hiç düşünmemiştim. Sam, ABD’nin İsrail’le ilgili her şeye olan sadakatinin politik bir çabanın, politik ve sosyal bir örgütün yapay bir yaratımının sonucu olduğunu ima ediyordu!
Amerikan toplumuna dair algım için çok yeniydi; ben ve tanıdığım birçok kişi otomatik olarak ABD’yi dünyanın en büyük Yahudi ülkesi olarak düşünür ve içgüdüsel olarak ABD’nin İsrail ne yaparsa yapsın onu destekleyeceğini söylerdik! Bunun için bir lobi örgütünüz olması gerekmiyordu! Ama sonra, o ilahiyat odasındaki diğer birkaç meslektaşım ve ben bir şey öğrendik.
Yıllar sonra, 2007’de John J. Mearsheimer ve Stephen M. Walt’ın İsrail Lobisi ve ABD Dış Politikası adlı kitabı çıktığında, önsözünden ayrıca Profesör Huntington’ın İsrail Lobisi’nin (büyük L ile) nedenlerini ve etkilerini anlama arayışlarında yazarlarla “yirmi yıldan fazla” çalıştığını ve çalışmalarına “nazik ve destekleyici” davrandığını öğrendim. Bu yüzden Profesör Mearsheimer ve Walt kitabı ona ithaf ettiler.
Yazarları, neslimizin en seçkin siyaset bilimcilerinden ikisi, “Lobi”nin Amerikan siyasetini kendi ulusal çıkarlarına karşı İsrail’i desteklemeye zorladığı gerçeğine işaret ederek Amerikan, İsrail ve Filistin halkına büyük hizmette bulunmuş gibi göründüler. Aslında, İsrail’in yaratılma biçimi doğal değildi; önde gelen Yahudi bilginlerin neredeyse hepsi Siyonistlerin “Yahudi halkı için bir vatan” fikrini çalmasına karşı çıktı. BM Bölme Planı – Karar 181 (1947) Arap ülkeleri tarafından reddedilmişti. Albert Einstein ve Hannah Arent, diğer Yahudi ileri gelenleriyle birlikte, 4 Aralık 1948’de New York Times’ta Yahudileri Filistinlilerin Deir Yassin katliamı nedeniyle eleştiren ve Yahudiler ile Araplar arasında işbirliğinin gerekliliğini vurgulayan bir mektup yayınladılar.
Mearsheimer ve Walt, “İsrail Lobisi”nin Amerika’nın dengesiz ve tarihsel olarak İsrail yanlısı Orta Doğu politikasından büyük ölçüde sorumlu olduğunu savunuyorlar. Bu politikanın ABD ulusal çıkarları için yıkıcı olduğunu savunuyorlar. Mearsheimer ve Walt birkaç vahşi saldırıya maruz kalmıştı ve kitapları artık odadaki bu politik “fil” hakkındaki tartışmaya hakim. Özellikle profesör Mearsheimer, Gazze Soykırımı’ndan sonra televizyon programlarına ve YouTube podcast’lerine çıkıyor ve bu konuda lafını sakınmıyor ve bölge ve ABD için en kötüsünü tahmin ediyor.
Samual Huntington’ın 1985’teki Uluslararası İlişkiler Merkezi bahar döneminde bize hatırlattığı tek bir konu daha var: ABD ordusunun ve sanayisinin İsrail’de gelişen olaylara tepkisi. Bu iki kelimeyi, askeri ve sanayi kelimelerini yakın bir şekilde kullandığınızda, üçüncü bir kelimeye ihtiyacınız olur: karmaşık! Yani, “askeri-endüstriyel kompleks” (MIC) ifadesi bir ulusun ordusu ile savunma sanayisi arasındaki ilişkiyi yorumlamaktadır. Bunlar birlikte kamu politikasını oluşturan çıkarları tanımlarlar.
Mantık ve matematiğin felsefi terimleriyle düşünürsek, “Lobilerin” varlığını gerekli koşul olarak görebiliriz, o zaman askeri-endüstriyel kompleks yeterli koşuldur; ikisi de var olmalıdır ki Amerika Birleşik Devletleri İsrail’i koşulsuz desteklesin. İsrail Lobisi, ordunun ve savunma odaklı şirketlerin, Gazze halkına atılmak üzere tüm o 2.000 tonluk bombaları İsrail’e satmak için politikacılar ve bürokratik aygıtlarla birlikte çalışması için mevcut olması gereken koşulu sağlar. Ordu tek başına “istenen etkiyi” üretmek için yeterli koşulu sağlayamaz. “İstenilen etkiyi” topluma satacak bir endüstriye ihtiyacınız var. Tüm insanlar arasında, komedyen ve podcaster Jimmy Dore, profesör Huntington’ın yaklaşık 40 yıl önce çözmemizi sağladığı o hassas “askeri-endüstriyel kompleks” konusunu gündeme getirdi.
Bakın: Askeri meselelerin endüstri tarafına baktığınızda, büyük resmi görmeniz gerekir. 401(k)’nızın muhtemelen askeri silah varlıklarını içerdiğini bilmeniz gerekir. “Özgür Dünya”nın hiçbir yerinde bomba içermeyen bir emeklilik planı diye bir şey yoktur. Küresel silah satışlarında 10 yıllık düşüşün ardından, şimdi Siyonizm ve Gazze’deki amaçlanan soykırımı sayesinde, İsrail Başbakanı Netanyahu ve savunma ve maliye bakanlarının sonunda tüm Filistinlileri öldüreceğini ve İsrail’i gerçekten sadece Yahudilere ait bir devlet yapacağını umduğu bu olaydan sonra, ABD pazar payını neredeyse %53 artırdı.
Diyelim ki Biden yönetimi Netanyahu ve onun gizli örgütüne 18 milyar dolar verdi. Bu durumda, bu para sadece ABD’de değil, aynı zamanda tüm AB ülkelerinde savaştan elde edilen kâr olarak geri dönecek. Hollandalılar, Almanlar, Fransızlar ve diğerleri paralarını kendi (ve ABD’deki) savunma sanayilerine akıtıyorlar. Financial Times, Wall Street Journal “Savunma hisseleri son zamanlarda fırladı!” diyor. “En iyi 6 savunma hissesini” bilmek ister misiniz? Google’da arayın, size yardımcı olacak onlarca emeklilik sektörü bülteni göreceksiniz.
“Askeriye ile savunma odaklı şirketler arasındaki ilişkinin arkasındaki itici güç, her iki tarafın da fayda sağlamasıdır; bir taraf silah elde eder, diğeri ise bunları tedarik etmek için para alır.” Bu, İsrail Lobisi’nin, yani askeri-endüstriyel kompleksin arkasındaki güçtür; ABD Başkanı Eisenhower’ın 1961’deki veda konuşmasında ilişkinin ölümcül etkilerine dair yaptığı uyarıdan sonra kullanılan ifadedir.
Askeri-endüstriyel kompleksin çirkin yüzünü görmek tatsızdır ve her zaman oradadır. Düşündüğünüzden daha karmaşıktır.
