Başlık: Beşar Esad’ın Düşmesinin Dünya Üzerindeki Etkileri
Suriye, Orta Doğu’nun merkezinde yer alıyor ve Beşar Esad’ın hükümetinin çökmesi, bölgedeki ve global güç dinamiklerini önemli ölçüde değiştirecektir. Rusya, İran, Lübnan, Türkiye, ABD ve Suudi Arabistan, son 14 yıldır iç savaşın çeşitli aşamalarında aktif rol aldı. Peki, bu gelişmeler bu ülkeler için ne ifade ediyor?
Rusya
Rusya, Beşar Esad’ın en önemli destekçilerinden biriydi. Rusya’nın devlet medyası, Esad ailesinin Moskova’ya geldiğini ve “insani gerekçelerle” sığınma talep ettiklerini bildirdi. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Rusya’nın lideri Vladimir Putin’in bu iltica kararını kendisinin aldığını belirtti. Rusya, Suriye’deki askeri üslerinin “yüksek alarm” durumuna geçtiğini ifade ederken, adının açıklanmasını istemeyen bir Kremlin yetkilisi, bu üslerin korunmasının muhalif gruplar tarafından sağlandığını aktardı. Moskova, 2015’te Suriye’deki çatışmalara direkt müdahil olmuş ve muhalefetin kontrolündeki bölgelere ilk hava saldırılarını gerçekleştirmişti. Rusya’nın müdahalesi, Esad’a ülkede büyük bölümlerin kontrolünü 2015-2016 yılları arasında muhaliflerden geri almasını sağlarken, şimdi BM Güvenlik Konseyi’nin durumu değerlendirmek üzere acil bir toplanma çağrısını yaptı.
İran
İran da Esad yönetimine destek veren önemli bir aktör. İran hükümeti, Suriye ile dostane ilişkilerin devam etmesini umduğunu ifade ederken, Esad güçlerine önemli askeri yardımda bulundu. Ancak BBC’nin Orta Doğu Muhabiri Hugo Bachega, “İran’ın bölgede nüfuzunun büyük bir darbe aldığını” belirtiyor. Esad yönetimi altında Suriye, İran ve Lübnan’daki Hizbullah ile olan ilişkilerin merkez noktasıydı, bu nedenle bu durum İran için kritik bir kayıp anlamı taşımaktadır.
ABD ve Batı
BBC Güvenlik Muhabiri Frank Gardner, Beşar Esad’ın 2000 yılında Suriye liderliğini devraldığında Batı’da umutların yükseldiğini hatırlatıyor. Ancak 2001’de Esad’ın terör örgütlerini kınama çağrısını reddetmesi Batı’nın hayal kırıklığını artırdı. Başkan Joe Biden, Suriye’nin “tarihi bir fırsatla” karşı karşıya olduğunu belirtirken, Washington, ülkedeki olası iktidar boşluğundan endişe duyuyor. ABD, Suriye savaşının başlangıcından itibaren bazı isyancı gruplara destek vermiş olup, şu anda ise ülkenin kuzeydoğusunda Kürtler tarafından yönetilen Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) desteklemektedir.
Türkiye
Türkiye’deki bazı insanlar, Esad’ın düşüşünün Türkiye’nin izni olmadan olamayacağını düşünmekte. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriyeli mültecilerin evlerine dönmesi için Esad ile bir diplomatik çözüm bulma çabaları içinde. Ancak Esad bunun için Türkiye’nin taleplerini reddetti. Türkiye, Suriye’deki bazı muhalefet gruplarına destek vermekte ve bu süreçte Suriye’nin kuzeyindeki askeri varlığını kuvvetlendirmeye çalışıyor.
Lübnan
Lübnan’da Esad yönetimine karşı olan siyasi gruplar arasında büyük bir çatlak oluştu. Bazı gruplar, Esad’ın devrilmesini olumlu bir gelişme olarak değerlendirirken, diğerleri için bu durum kaygı verici. Özellikle Hizbullah’ın etkisinin azalacağı düşünülüyor. Bazı analistler, Lübnan’a yeni bir mülteci akınının yaşanabileceğinden endişe ediyor.
İsrail
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Esad yönetiminin çökmesinin ardından orduya Golan Tepeleri ile Suriye arasındaki tampon bölgenin kontrolünü almak için talimat vermiştir. İlhak edilen bu bölge, 1974 yılında yapılan bir anlaşma ile askerden arındırılmış bir bölge olarak kabul edilmekteydi.
Diğer Orta Doğu Ülkeleri
Suudi Arabistan, Suriye’deki kaosu önlemek için bölgedeki aktörlerle iletişim kurmakta. Ürdün Kralı Abdullah da benzer bir mesaj yayımlayarak ek çatışmaların yaşanmaması çağrısında bulundu. Bu durum, Orta Doğu’daki dengeleri etkileyecektir.
