Başlık: BRICS Zirvesi: Putin ve Erdoğan, Zirvenin İkinci Gününde Bir Araya Gelecek
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov, Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya’nın Kazan kentinde gerçekleştirilen BRICS zirvesinin ikinci gününde buluşacağını bildirdi. Bugün başlayan 2024 BRICS zirvesi, Perşembe günü sona erecek. TASS haber ajansının aktardığına göre, Putin’in bugün Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa ve Mısır Devlet Başkanı Abdülfettah es-Sisi ile görüşmesi bekleniyor. Zirvenin ikinci gününde ise Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanı sıra İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ile bir araya gelecek. Ayrıca, Moskova’nın Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile zirvenin üçüncü günü için görüşmeler gerçekleştireceği duyuruldu.
Putin, halka sesleniş konuşmasında Batılı ülkeleri uyardı. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, BRICS üyeliğiyle ilgili yaptığı açıklamada, Türkiye’nin “geleneksel ittifakları” korurken, “ilişkilerin çeşitlendirilmesi” gerektiğini vurguladı. Ayrıca, Erdoğan’ın temaslarının “önümüzdeki dönem için yol gösterici” olacağına dikkat çekti.
Putin, zirve öncesinde BRICS grubuna katılmak isteyen her ülkeye davet göndereceklerini belirtti. Dünya genelinde 30 ülkenin BRICS ile işbirliği arzusunu ifade ettiğini ve grubun genişlemesi için seçeneklerin değerlendirileceğini de sözlerine ekledi. Geçen hafta Moskova’da gazetecilere konuşan Putin, “Kapılar açık, kimseyi engellemiyoruz” şeklinde açıklamalarda bulundu. Türkiye’nin de BRICS’e katılmaya istekli olduğunu daha önce ifade ettiği belirtildi.
Bu yıl BRICS dönem başkanlığını üstlenen Rusya, Kazan’da düzenlenecek zirveye, üye ülkelerin liderlerinin yanı sıra gruba katılma talebinde bulunan ülkeleri de davet etti. Türkiye, Malezya, Tayland, Endonezya, Bangladeş ve Nijerya gibi ülkeler, BRICS’e üyelik niyeti bildirmiştir. Birçok yorumcu, Putin’in BRICS ile Batı’ya karşı güçlü bir denge unsuru yaratmaya çalıştığını ifade etmektedir. 2009’da ilk zirvesini yapan BRICS, ismini ilk beş üyesi olan Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın İngilizce kısaltmalarından almıştır. 2024 yılı itibarıyla Mısır, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri ve İran da BRICS üyesi olmuştur.
Türkiye’nin BRICS’e üyelik başvurusu yapıp yapmadığına dair resmi bir açıklama bulunmamakla birlikte, bu konuda birçok kez istekli oldukları vurgulanmıştır. Yuri Uşakov, Eylül başında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin BRICS üyeliği için başvurduğunu bildirmiştir. Rus haber ajansı RIA Novosti’ye göre, Uşakov, “Türkiye tam üyelik için başvurdu. Bunu değerlendireceğiz” demiştir. 3 Eylül’de AKP Sözcüsü Ömer Çelik, konuyla ilgili olarak, “BRICS’e üye olma isteğimiz Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından defalarca ifade edildi. Talebimiz açıktır ve süreç devam etmektedir. Ancak bu konuda somut bir gelişme yoktur” açıklamasında bulundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 19 Eylül’de katıldığı bir yayında Türkiye’nin BRICS üyeliği konusundaki ilgisini doğruladı. Fidan, “(BRICS üyeliği), Avrupa Birliği ile ekonomik entegrasyonumuz üyelikle taçlansaydı, belki de birçok konuda bu tür bir arayış içinde olmayacaktık” dedi. Ayrıca, Fidan, Haziran ayında Rusya’da yapılan BRICS Dışişleri Bakanları toplantısında Türkiye’nin bu örgütle yakınlaşmasına yönelik Avrupa Birliği’nin olumsuz politikalarını gündeme getirmiştir.
Zirve, Filistin bağlamında da dikkatlice takip edilecek. Putin’in Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas’ı zirveye davet ettiği bildirilmektedir. Zirve öncesinde Putin, hem İsrail hem de Filistin liderleriyle iletişim halinde olduğunu ve iki devletli çözümü desteklediğini belirtmiştir. Daha önce, Çin ve Brezilya’nın Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için önerdiği ortak hareketin “dengeli” olduğunu ve bu durumun kalıcı bir çözüm bulunmasına katkı sağlayacağını ifade etmiştir. Mayıs ayında kamuoyuna açıklanan Çin ve Brezilya önerisi, Rusya’nın Ukrayna’daki askeri varlığından çekilmeden gerginliğin azaltılması ve doğrudan diyalogun yeniden başlamasını mümkün kılmayı öngörmektedir. Ancak, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy bu öneriyi Moskova’nın çıkarlarına hizmet etmesi nedeniyle reddetmiştir.
