Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi’nde Vladimir Putin ile bir araya geldi. Toplantı öncesinde Erdoğan ve Putin kısa açıklamalarda bulundu. Putin, TUSAŞ saldırısı nedeniyle başsağlığı dilekleriyle başladığı konuşmasında, zirvede ticari ve ekonomik işbirlikleri ile enerji konularının ele alınacağını belirtti. Ayrıca, Türkiye’de doğalgaz enerji merkezi kurulması projesinin hazırlıklarının devam ettiğini ifade etti. Ticari ilişkilerde ise 2023 yılında 55,4 milyar dolara çıkan hacmin, bu yıl Ocak-Ağustos döneminde yüzde 6,2 oranında artış gösterdiğine dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye ile Rusya arasındaki banka transferinde yaşanan sorunların çözümü için çabaların devam ettiğini vurguladı. Görüşmede ödeme sistemleri ile ilgili mekanizma kurma konusunda temasların bulunduğu kaydedildi. İki lider, 24 Temmuz’dan bu yana ilk kez yüz yüze görüşmüş oldu. Öncesinde Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin BRICS üyeliği hakkında konuşarak, Türkiye’nin NATO üyesi olmasının BRICS üyeliği için bir engel teşkil etmediğini ifade etti.
Zirveye Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır gibi üye ülkeler katılıyor. Kazan’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi gibi liderlerin yer alacağı bildiriliyor. Rus yetkililere göre, zirveye 36 ülkenin ve altı uluslararası örgütün temsilcileri katılacak. Bu ülkeler arasında Türkiye gibi BRICS klubuna katılma yönde istekli olanlar da mevcut.
Zirvenin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başladığı Şubat 2022’den bu yana Rus topraklarında düzenlenen en üst düzey uluslararası toplantı olduğu vurgulanmakta. Putin’in, Batı’nın izolasyonuna yanıt verdiği şeklinde yorumlar yapılıyor. Türkiye’nin zirvede Batı ile Doğu arasında kurmaya çalıştığı denge politikasını vurgulaması ve BRICS ile ilişkilerini geliştirme isteğini belirtmesi bekleniyor.
BRICS ülkeleri arasında kendi aralarında bir ödeme sistemi geliştirilmesi, zirvenin ana gündem maddeleri arasında yer alıyor. Bu adım, SWIFT adlı uluslararası finansal ağa alternatif bir sistemin oluşturulmasını hedeflemekte. Rusya, Ukrayna savaşının ardından SWIFT sistemindən çıkarılmıştır, bu durum ödemelerin zorluğunu artırmış ve ticari ilişkileri zorlaştırmıştır.
BRICS grubuna katılmak isteyen her ülkenin davet edileceği daha önce Rusya Devlet Başkanı Putin tarafından belirtilmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 22 Ekim tarihinde yaptığı bir açıklamada, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi samimi bir şekilde geliştirmek istiyoruz. Umuyorum ki Kazan zirvesi buna vesile olur,” dedi. Erdoğan’ın kalabalık bir heyetle katıldığı zirve, Türkiye için önemli bir fırsat sunuyor. Türkiye, BRICS üyeliğine ilgi duyduğunu açıklamış ve resmi kaynaklar tarafından duyurulmadığı halde gruba katılma başvurusunda bulunmuştu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin bu niyetini Çin ve Rusya ziyaretleri sırasında somut bir şekilde ifade etti.
Ancak BRICS’in dönem başkanlığını yürüten Rusya, Kazan zirvesinde genişlemeye dair adım atılmayacağını açıklamış ve örgütün 1 Ocak’ta kabul edilen yeni üyeleri hazmetmesi için zamana ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. Zirvede yeni üyelik yerine, ortaklık statüsü altında bir mekanizma önerileceği düşünülmekte. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede BRICS ile işbirliğine yönelik Türkiye’nin kararlılığını yinelemesi ve ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmek için Doğu’nun yükselen güçleri ile yakın bağlar kurma arzusunu dile getirmesi bekleniyor.
Türkiye, BRICS ile işbirliğinin Avrupa Birliği ile yürütülen gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı olduğunu vurgulamaktadır. Ankara, değişik uluslararası kuruluşlara katılım göstererek kendi ekonomik çıkarlarını sürdürdüğünü ifade ediyor.
Ayrıca, Türkiye’nin BRICS platformunu Çin ile ikili ekonomik ilişkiler açısından da değerlendirmek istediği gözlemleniyor. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın da yakın zamanda Çin’e ziyarette bulunduğu bilinmekte. Bayraktar’ın ziyareti sırasında enerji alanında işbirliği konuları gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Çin’e resmi bir ziyaret gerçekleştirmek istediği, bunun yanında Şi Cinping’in Türkiye’ye davet edilmesinin gündemde olduğu ifade ediliyor. Ziyaret sırasında Erdoğan’ın çeşitli liderlerle ikili görüşmeler yapması bekleniyor, ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında olup olmayacağı henüz belirsiz.
