Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi’nde Vladimir Putin ile bir araya geldi. Görüşme öncesinde, her iki lider de kısa açıklamalar yaptı. Putin, açıklamasına TUSAŞ’a yönelik saldırı dolayısıyla başsağlığı dileklerinde bulunarak başladı. Toplantıda ticari ve ekonomik işbirliğinin yanı sıra enerji konularının gündeme geleceğine vurgu yaptı. Ayrıca, Türkiye’de doğalgaz enerji merkezi kurulması projesinin hazırlık çalışmalarının devam ettiğini ifade etti. Ticari ilişkiler bağlamında, 2023’te 55,4 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin bu yılın Ocak-Ağustos döneminde yüzde 6,2 oranında artış gösterdiğine dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise Türkiye ile Rusya arasındaki banka transferlerinde yaşanan sorunları çözmeye yönelik çabaların sürdüğünü belirtti. Görüşmede ödeme sistemleriyle ilgili bir mekanizma oluşturulması için temaslar yürütülmekte olduğunu açıkladı. Bu iki lider, Kazan’da 24 Temmuz’dan beri ilk kez yüz yüze görüşme gerçekleştiriyor. Öncesinde Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin olası BRICS üyeliği hakkında konuştu. Peskov, Türkiye’nin NATO üyesi olmasının BRICS üyeliği için bir engel teşkil etmediğini ifade etti.
BRICS Zirvesi’ne üye ülkelerin yanı sıra, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır gibi ülkeler de katılıyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi gibi liderlerin de katılması bekleniyor. Rus yetkililere göre zirvede toplam 36 ülke ve altı uluslararası örgütün temsilcileri yer alacak. Türkiye de bu ülkeler arasında adaylıkla ilgilenen ülkeler arasında yer almakta.
Zirvenin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana Rus topraklarında gerçekleştirilen en yüksek düzeyli uluslararası toplantı olduğu belirtiliyor. Putin’in bu zirve ile Batı’nın kendisine uyguladığı izolasyona yanıt verdiği düşünülüyor. Türkiye’nin, zirve sırasında Batı ve Doğu arasında kurmaya çalıştığı denge politikasını vurgulaması ve BRICS ile ilişkilerini geliştirme isteğini dile getirmesi bekleniyor.
Zirvenin ana gündem maddelerinden biri, BRICS ülkelerinin kendi aralarında bir ödeme sistemi geliştirmesi. Bu girişimin, SWIFT isimli uluslararası finansal ağa alternatif oluşturulan bir sistem geliştirilmesi amacı taşıdığı ifade ediliyor. Rusya, Ukrayna savaşının ardından SWIFT sisteminden çıkarıldığı için ödemelerinde zorluklar yaşamıştı.
Kazan zirvesi öncesinde Putin, BRICS grubuna katılmak isteyen her ülkenin davet edileceğini belirtmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da yaptığı bir konuşmada, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi derinleştirmek istiyoruz. İnşallah, Kazan zirvesinin bu sürece katkıda bulunacağına inanıyorum,” şeklinde ifadelerde bulundu. Erdoğan, oldukça kalabalık bir heyetle zirveye katıldı ve bu zirve Türkiye açısından birden fazla açıdan büyük öneme sahip. Türkiye, BRICS üyeliğine ilgi gösterdiğini açıklarken, resmi kaynaklar tarafından duyurulmasa da gruba katılmak için başvuruda bulundu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da İstanbul seyahatlerinde bu niyetlerini somut bir şekilde ifade etti.
Ancak Rusya, Kazan zirvesinde yeni üyelik yerine ortaklık statüsü altında bir mekanizma önerilmesi bekleniyor. Türkiye’nin BRICS ile işbirliği konusunda kararlılığını dile getirmesi, ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmek amacıyla Doğu’nun yükselen güçleriyle yakın temaslar kurma arzusunu vurgulaması bekleniyor. Türkiye, BRICS ile olan işbirliğinin Avrupa Birliği ile yürütmekte olduğu gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı olduğu görüşünü savunuyor. ABD ile birçok farklı uluslararası örgüte katılarak kendi ekonomik çıkarlarının peşinden gittiğini ifade ediyor.
Buna ek olarak, Türkiye’nin BRICS platformunu, Çin ile ikili ekonomik ilişkiler açısından da değerlendirmesi yönünde yorumlar yapılmakta. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da yakın tarihte Çine ziyaretler gerçekleştirmişti. Bayraktar’ın ziyaretinde enerji alanındaki işbirliği konuları ön plana çıkmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Çin’e resmi bir ziyaret gerçekleştirmeyi düşündüğü ve aynı şekilde Şi Cinping’in Türkiye’ye davet edilmesinin gündemde olduğu bildirilmektedir. Zirve esnasında Erdoğan’ın çeşitli liderlerle ikili görüşmelerde bulunması bekleniyor; ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında olup olmadığı henüz kesinlik kazanmış değil.
