Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Kuzey Kıbrıs Kampusu’ndan bilim insanlarından oluşan bir ekip, ada sahillerine yumurtlamak için gelen deniz kaplumbağalarını tespit etmek için insansız hava araçlarından (İHA’lar) yararlanan bir yapay zeka sistemine öncülük etti. Yenilikçi teknoloji gönüllüleri otomatik olarak uyararak nesli tükenmekte olan türler için zamanında koruyucu önlemler alınmasını sağlıyor.
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu’nda bilgisayar mühendisliği dersi veren Profesör Yeliz Yeşilada, bilgisayar mühendisliği profesörü Enver Ever, elektrik-elektronik mühendisliği okutmanı Cem Direkoğlu ve havacılık ve uzay mühendisliği yardımcı doçenti Anna Prach, yapay zeka tabanlı projeye ilişkin bilgiler verdi.
Yeşilada, farklı mühendislik alanlarından öğrencilerin ortak bir amaç etrafında işbirliği yaptığı projenin multidisipliner yapısını vurguladı. Girişimin odak noktası deniz kaplumbağalarının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) sahillerinde yumurtlama dönemlerinde korunmasıdır.
Geleneksel olarak gönüllüler kaplumbağaları korumak için sahillerde manuel olarak devriye gezerdi. Ancak bu proje kapsamında deniz kaplumbağalarının varlığını otomatik olarak tespit eden ve gönüllülere anlık bildirim sağlayan yapay zeka destekli bir sistem geliştirildi.
Süreç, caretta caretta deniz kaplumbağalarının fotoğraflarını ve görüntülerini kullanarak yapay zeka algoritması için bir veri kümesinin oluşturulmasını içeriyordu. Yapay zeka, bu veri seti aracılığıyla deniz kaplumbağalarını tanıyacak şekilde eğitildi. Ayrıca havacılık öğrencileriyle işbirliği yapılarak çeşitli yeteneklere sahip kameralarla donatılmış bir İHA geliştirildi. Bu İHA, sahili tarar, yakalanan görüntüleri işler ve geliştirilen yapay zeka algoritmasına göre otonom olarak kararlar verir.
Tasarlanan yapay zeka sistemi, İHA’lar kullanarak adadaki belirli plajları araştırmak ve gönüllülere deniz kaplumbağalarının durumuyla ilgili otomatik mesajlar göndermek için tasarlandı.
Yeşilada, araştırmalarının devam ettiğini vurgulayarak, yavru kaplumbağaların yumurtadan çıkma anının tespitine odaklanan yeni bir çalışmaya dikkat çekti. Bu amaçla yapay zeka sisteminin yeteneklerini daha da geliştirmek amacıyla yavru kaplumbağalara ilişkin yeni bir veri seti hazırlandı. Ekip, yalnızca yetişkin kaplumbağalar yumurta bıraktığında gönüllüleri uyarmakla kalmayıp, aynı zamanda diğer hayvanlardan gelebilecek olası zararları önleyerek yavruların korunmasına da yardımcı olan bir yapay zeka çözümü yaratmayı amaçlıyor.
Proje, teknoloji ile çevre korumanın kesişimini sergiliyor ve yapay zekanın yaban hayatının korunmasındaki potansiyelini örnekleyerek gelecekteki koruma çabaları için ilham verici bir örnek oluşturuyor.