Çin neden yeni bir ticaret savaşı başlatıyor?

Çin’in yeni bir ticaret savaşı başlatmasının arkasında yatan temel nedenler şunlar olabilir:

1. Ekonomik büyümeyi canlandırma çabası: Çin ekonomisi son dönemde yavaşlama eğiliminde. Xi Jinping yönetimi, ihracata dayalı büyüme modelini yeniden canlandırarak ekonomiyi hızlandırmayı hedefliyor.

2. Üretim kapasitesini değerlendirme: Çin’in devasa üretim kapasitesi var ve iç talebin yetersiz kalması nedeniyle bu kapasitenin önemli bir kısmını ihracata yönlendirmek istiyor.

3. İstihdam yaratma baskısı: Artan işsizlik oranları, özellikle genç nüfus arasında, Çin yönetimini endişelendiriyor. İhracata dayalı üretim artışı yeni istihdam olanakları yaratabilir.

4. Teknolojik üstünlük mücadelesi: Çin, özellikle yüksek teknoloji sektörlerinde ABD ile rekabet halinde. İhracat odaklı politikalar, bu alanlarda Çin’in küresel pazar payını artırmasına yardımcı olabilir.

5. Dış politika hedefleri: Ticaret savaşları, Çin’in küresel etkisini artırma ve jeopolitik hedeflerini destekleme stratejisinin bir parçası olabilir.

6. İç siyasi dengeler: Ekonomik başarı, Xi Jinping’in iç siyasetteki konumunu güçlendirebilir ve muhtemel eleştirileri bastırabilir.

7. Küresel tedarik zincirlerinde hakimiyet: Çin, küresel tedarik zincirlerindeki merkezi konumunu korumak ve güçlendirmek istiyor.

Ancak bu stratejinin riskleri de var. Agresif ticaret politikaları, diğer ülkelerle ilişkileri gerginleştirebilir ve küresel ekonomik istikrarı tehdit edebilir. Ayrıca, ihracata aşırı bağımlılık uzun vadede Çin ekonomisinin kırılganlığını artırabilir.

ABD-Çin Ticaret Savaşında Yeni Perde: Teknoloji ve Yeşil Enerji

Washington yönetimi, Çin’in ileri teknoloji ve yeşil enerji alanlarındaki atılımından rahatsız. Yeni gümrük tarifeleri ve yaptırımlar masada. Peki Pekin nasıl karşılık verecek?

ABD Başkanı Joe Biden, Çin’den ithal edilen elektrikli araçlar ve güneş panelleri gibi yeşil enerji ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini artırdı. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen da Temmuz 2024’teki Çin ziyaretinde, Pekin’in küresel enerji ürünleri pazarındaki hakimiyetinden duyduğu endişeyi dile getirdi[1].

Çin Devlet Konseyi Başbakanı Li Keqiang ise Mayıs 2023’te Fransa ziyaretinde, aşırı üretimin Çin-AB ilişkilerine getirdiği zorlukları kabul etti. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen da görüşmede bu sorunu gündeme getirdi[1].

ABD ve AB liderleri özellikle elektrikli araçlar, lityum-iyon piller ve güneş enerjisi ürünlerinin -ki bunlara topluca ‘Yeni Üçlü’ de deniyor- aşırı üretiminden rahatsız[2].

‘Yeni Üçlü’ Ürünler Ne Anlama Geliyor?

‘Yeni Üçlü’ terimi ilk kez Şubat 2023’te Çin Ticaret Bakanlığı’nın bir basın toplantısında kullanıldı. Bakanlıktan üst düzey bir yetkili, bu yüksek teknolojili ve katma değerli ürünlerin Çin’in yeşil dönüşümü ve ekonomik büyümesindeki önemli rolüne dikkat çekti[2].

Çin’in bir önceki yıl yaşadığı ekonomik zorluklara rağmen toplam ithalat ve ihracatı rekor seviyede 5,5 trilyon dolara ulaştı. ‘Yeni Üçlü’ ürünler ise Çin’in yeni büyüme noktaları olarak görülüyor[2].

Resmi verilere göre 2022’de ‘Yeni Üçlü’ ürünlerin ihracatı önemli artış gösterdi[2]:

• Elektrikli araç ihracatı %131,8

• Güneş paneli ihracatı %67,8

• Lityum-iyon pil ihracatı %86,7

Elektrikli Araçlar ve Piller Öne Çıkıyor

Elektrikli araçlar son dönemde Çin ekonomisinin lokomotifi haline geldi. 2023’te Çin, 4,91 milyon adet ihracatla Japonya’yı geçerek dünyanın en büyük elektrikli araç ihracatçısı oldu. Ancak aşırı devlet desteği nedeniyle oluşan kapasite fazlası, fiyat savaşlarına ve diğer üretici ülkelerde tedirginliğe yol açtı[2].

Elektrikli araçlardaki aşırı üretim, lityum-iyon pillere olan talebi de artırdı. Çin, küresel lityum-iyon pil üretiminin %60’ını gerçekleştiriyor[2]. Ancak Covid-19 sonrası ekonomik kriz, iç tüketimdeki düşüş gibi nedenlerle Pekin yönetimi ihracata daha fazla odaklanmak zorunda kaldı[3].

Yeşil Enerjide Ticaret Savaşı Riski

Uzmanlar, yeşil enerji alanında ABD ve Çin arasında yeni bir ticaret savaşı riskine dikkat çekiyor. İki ülke halihazırda güneş panelleri konusunda anlaşmazlık yaşıyor[3].

Pekin, ABD’nin Çinli güneş enerjisi ürünlerine ek gümrük vergileri getirmesine misilleme olarak Amerikan menşeili polisilikonlara %50’lik vergi uygulamaya başladı. Bu hamle küresel tedarik zincirlerini olumsuz etkileyebilir[3].

Görünen o ki, iklim değişikliğiyle mücadele ve yeşil dönüşüm çabaları, ABD ile Çin arasında yeni bir rekabet alanı yaratıyor. İki ekonomik dev arasındaki bu yeni ticaret savaşı, küresel ekonomiyi de etkileyecek gibi duruyor. Gelişmeleri yakından takip etmekte fayda var.

Kaynaklar:

[1] ABD – Çin Ticaret Savaşı ve Tukidides Tuzağı https://www.mahfiegilmez.com/2019/09/abd-cin-ticaret-savas-ve-tukidides-tuzag.html

[2] Araştırma Makalesi / Research Article https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/955816

[3] Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 7, Sayı: 1 (Sf. 75-101) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1166994

[4] ABD kalaylanmış Türk çeliğine ilave vergi almayacak https://www.bloomberght.com/abd-kalaylanmis-turk-celigine-ilave-vergi-almayacak-2347129

[5] ABD-Çin ticaret savaşını kim kazanır? – BBC News Türkçe https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-44167550

[6] Çin-Tayvan geriliminin arkasında ne var? https://www.bbc.com/turkce/articles/cw005v104j9o

[7] Trump’ın yeniden seçilme ihtimali piyasaları karıştırdı https://www.ekonomim.com/finans/haberler/trumpin-yeniden-secilme-ihtimali-piyasalari-karistirdi-haberi-754763

[8] Çin’in enerji ürünleri üretimindeki atılımı küresel bir ticaret savaşına yol açabilir mi?https://www.bbc.com/turkce/articles/c51nn2rvrl4o

Kaynaklar:

[1] Çin Ekonomisi 2024 Yılının İlk Çeyreğinde %5,3 Büyüdü https://ticaret.gov.tr/blog/ekonomi-haberleri/cin-ekonomisi-2024-yilinin-ilk-ceyreginde-5-3-buyudu

[2] Çin, ekonomisini canlandırmak için ‘iddialı’ 2024 hedeflerini açıkladı https://www.bbc.com/turkce/articles/cd18v84v4evo

[3] DÜNYA EKONOMİSİNDE 2024 YILI BEKLENTİLERİ… | Ünsped https://ugm.com.tr/bir-bilene-sorduk/dunya-ekonomisinde-2024-yili-beklentileri

[4] Ticaret Savaşlarının Jeo-ekonomisi https://www.businessweek.com.tr/haberler/abd-cin-ekonomik-gerginliginin-dunya-ekonomisi-ve-kuresel-guvenlik-perspektifinden-dogurdugu-sonuclar-2353121

[5] Çin Ekonomisinin Durumu – Mahfi Eğilmez https://www.mahfiegilmez.com/2024/03/cin-ekonomisinin-durumu.html

[6] Çin 2024 için “yüzde 5 civarında” büyüme hedefi belirledi https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/cin-2024-icin-yuzde-5-civarinda-buyume-hedefi-belirledi/3156028

[7] ABD Seçimleri Yaklaşırken Tırmanan ABD-Çin Gerginliği: Ticaret … https://www.businessweek.com.tr/haberler/abd-secimleri-yaklasirken-tirmanan-abd-cin-gerginligi-ticaret-savaslarindan-ekonomik-savas-ve-topyekun-catism-2354486

[8] Screenshot_2024-08-23-06-55-08-98_40deb401b9ffe8e1df2f1cc5ba480b12.jpg https://pplx-res.cloudinary.com/image/upload/v1724385323/user_uploads/tyqpfopdi/Screenshot_2024-08-23-06-55-08-98_40deb401b9ffe8e1df2f1cc5ba480b12.jpg