İklim uzmanları ve dünya topluluğu, Bakü, Azerbaycan’ın Kasım 2024’te ev sahipliği yapması planlanan kapsamlı bir küresel toplantıyı dört gözle bekliyor. Bu etkinlik, BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamındaki yıllık Taraflar Konferansı’nın (COP) bir bileşenidir ve Azerbaycan’ın şimdiye kadar düzenlediği en büyük etkinliktir. Orta Asya ve Güney Kafkasya bölgeleri için de önemlidir.
COP29 olarak da bilinen zirvenin, dünya liderleri, kamu görevlileri, bilim insanları, sivil toplum örgütleri ve diğer paydaşların iklim değişikliğiyle ilgili çeşitli konuları tartışmak ve müzakere etmek üzere bir araya geldiği önemli bir etkinlik olması bekleniyor. Paris Anlaşması’nın küresel ısınmanın sanayi öncesi seviyelere göre 1,5 santigrat derece (2,8 Fahrenheit derece) üzerinde tutulması gerekliliği, COP gündemindeki ana konulardan biridir. Bu, 2030 yılına kadar 2019’a göre %43 daha az emisyon hedefi ile karbondioksit emisyonlarında büyük bir kesintiyi gerektirir. Geçtiğimiz yıl Dubai’de gerçekleşen COP28 konferansının, fosil yakıtlardan uzaklaşma ihtiyacını ve 1,5 derece hedefine ulaşmak için emisyonları önemli ölçüde azaltmanın kritik amacını vurguladığı unutulmamalıdır. Küresel stok değerlendirmesindeki ifadeler, fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasını özel olarak talep etmese de, önemli emisyon azaltımlarının hemen zorunlu olduğunu ima etti.
İklim değişikliğine ilişkin taahhütler
İklim değişikliğiyle mücadele için gereken iş ve sorumluluk, genellikle algılanandan çok daha fazladır. Küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerinde tutma gibi kritik bir hedefe ulaşmak, emisyonlarda önemli azalmaların yanı sıra tüketici davranışında, yatırımda ve kurumsal stratejilerde radikal ayarlamalar gerektirecektir. Gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir enerji sistemlerine geçiş yapmak için yeterli fona ihtiyacı olsa da, büyük fosil yakıt işletmelerinin sürdürülebilir uygulamalara geçmek için teşviklere ihtiyacı vardır. Hükümetlerin yatırımcı haklarını korumadan önce çevreyi de koruması gerekir. Ayrıca, 1,5 santigrat derece hedefini karşılamak için enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjiye yatırım yapmanın maliyeti yaklaşık 8 trilyon dolardır. 2050 yılına kadar, ticareti yapılan fosil yakıt miktarı 2020 seviyelerine göre %80 oranında azalmış olacaktır.
Hala var olan büyük engellerden biri, ABD’de karbon emisyonlarını azaltan politikaları engellemek için yılda 500 milyon dolardan fazla harcayan fosil yakıt lobisinin etkisidir. Ağ oluşturma ve fikir paylaşımı teşvik edilerek, 2024 BM İklim Değişikliği Konferansı (COP29), ülkelere iklim felaketini ele almak için yeni taahhütler ve pratik önlemler konusunda anlaşma şansı sunuyor. Ayrıca Paris Anlaşması’nın hedeflerini yerine getirmeyi ve iklim eylemini hızlandırmayı amaçlıyor. Özellikle, gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak ve küresel karbon emisyonlarını düşürmek için finansal ve diğer yardım biçimlerine güvenmek zorundadır. Zirve muhtemelen zengin ülkelerin gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğine uyum sağlamaları ve etkilerini azaltmaları için finansal yardım sağlamaları hakkında konuşmayı içerebilir.
Küresel etkinlik uzmanlığı
Azerbaycan, son yıllarda başarılı olan birkaç büyük etkinliğe ev sahipliği yaparak küresel bir mekan olarak yeteneğini kanıtladı. Uluslararası Astronot Kongresi, ilk Avrupa Olimpiyat Oyunları, çeşitli uluslararası spor müsabakaları ve Eurovision Şarkı Yarışması kayda değer çabalar arasında yer alıyor. Ayrıca Azerbaycan, BM’den sonra ikinci büyük uluslararası kuruluş olan Bağlantısızlar Hareketi’nin başkanı olduğu dört yıl boyunca Bakü’de saygın konferanslar düzenledi. Ancak kapsam ve önem açısından, bir sonraki COP29 iklim toplantısı önceki tüm toplantıları gölgede bırakıyor. Önemli sayıda katılımcı çekmesi beklenen Bakü zirvesinin, şehri iki hafta boyunca dünyanın ilgi odağı haline getirmesi ve Azerbaycan’ın zengin çok taraflı diplomasi geleneğini sergilemesi bekleniyor.
Yeşil enerji için yüksek standartlar
“Azerbaycan 2030: Sosyo-Ekonomik Kalkınma İçin Ulusal Öncelikler” başlıklı cumhurbaşkanlığı emrinde belirtilen stratejik öncelikler doğrultusunda Azerbaycan, yenilenebilir enerji çabalarını aktif bir şekilde ilerletmektedir. Bu direktifte yeşil büyüme ve temiz çevrelere yapılan vurgu, yenilenebilir enerji girişimlerinde önemli ilerlemeler sağlamıştır. Önemli dönüm noktaları arasında Masdar, ACWA Power ve Fortescue Future Industries (FFI) gibi önde gelen küresel enerji firmalarıyla büyük ölçekli rüzgar ve güneş enerjisi projeleri inşa etmek için işbirlikleri ve anlaşmalar yer almaktadır. Bu projeler, 2030 yılına kadar elektrik üretiminde %30’luk bir yenilenebilir paya ulaşmak için Azerbaycan’ın yenilenebilir enerji üretme kapasitesini önemli ölçüde artırmayı amaçlamaktadır.
Azerbaycan, 1990 seviyelerine kıyasla 2030’a kadar %35 ve 2050’ye kadar %40 hedefiyle sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltma sözü verdi. Ülkenin yenilenebilir enerjiye doğru ilerlemesinde 1 milyar doların üzerinde önemli harcamalar da yapıldı ve bu da onu yeşil enerjinin geliştirilmesinde bölgesel bir lider konumuna getirdi.
Azerbaycan, iddialı planlarının bir parçası olarak, yeşil enerji gereksinimlerini karşılamak ve dünya enerji piyasalarına entegrasyonunu derinleştirmek için Avrupa kıtasına yeşil enerji ihraç etmeyi de planlıyor. Azerbaycan’ın petrol ve gaz ekonomisinden yenilenebilir enerji üretiminde liderliğe geçişi, ülkenin rüzgar ve güneş enerjisindeki muazzam teknik potansiyelinden yararlanmayı amaçlayan stratejik yönelimiyle vurgulanıyor.
Ayrıca Azerbaycan hükümeti, Doğu Zangezur ve Karabağ’ın kurtarılmış topraklarını “Net Sıfır Emisyon” bölgelerine dönüştürerek devam eden kalkınma ve yeniden inşa çabalarına öncelik vermeyi amaçlıyor. Hidro, güneş, rüzgar ve jeotermal enerji de dahil olmak üzere hemen hemen her türlü yenilenebilir enerji kaynağı, Azerbaycan’ın kurtarılmış topraklarında mevcuttur. Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ve kurtarılmış Doğu Zangezur, Karabağ bölgelerinde yeşil enerji bölgeleri ilan edildi.
Sonuç olarak, 2024’te Bakü’de düzenlenecek COP29 konferansı, emisyonları azaltmak ve iklim adaptasyonunu teşvik etmek için iddialı hedefler belirleyeceği için küresel iklim hareketinde bir dönüm noktası olacak. Bu zirvenin sonuçları, dünyanın dört bir yanından liderlerin bu acil zorlukları tartışmak üzere bir araya gelmesiyle, dünyanın iklim değişikliğine nasıl yanıt vereceği üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir. COP29’un amacı, uluslararası iş birliğini teşvik ederek ve Bakü’den yayılan sürdürülebilir çevresel çözüm fikirlerine odaklanarak elde edilecek olan mevcut iklim hedeflerine ulaşmanın yanı sıra, iklim değişikliğine karşı dünya çapında mücadele için gelecekteki rotayı belirlemektir.
