Cumhuriyetimizin kuruluşunun üzerinden tam olarak 101 yıl geçti. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde ilan edilen Cumhuriyet’in 101. yılı, ülkemizin sokaklarında büyük bir coşkuyla kutlanacak. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkarak başlattığı bağımsızlık mücadelesi, Türk milletinin kararlılığı ve azmi ile 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanı ile taçlandırıldı. Bu önemli mücadele, 101 yıl geçmesine rağmen hala aynı coşku ve inançla kutlanmaya devam ediyor.
BAĞIMSIZLIK YOLU: CUMHURİYET’İN İLANINA GİDEN SÜREÇ Türk milletinin bağımsızlık yolculuğu, Kurtuluş Savaşı’ndaki zorlu çatışmaların ardından 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması ile uluslararası alanda kabul gördü. Yeni Türk devletinin varlığı resmen tescillenirken, şimdi de Ankara’nın Türkiye’nin hükümet merkezi olarak belirlenmesi ve devlet yönetiminin adlandırılması aşamasına geçilmişti. 13 Ekim 1923 tarihinde Ankara başkent ilan edildi ve yeni devletin yönetim şeklinin belirlenmesi ihtiyacı daha da önem kazandı. Bu süreçte Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı olarak devlet başkanlığı görevini fiilen yürütmekteydi. Ancak uluslararası toplum Lozan Antlaşması’nın onayı için yeni devlet rejiminin daha net bir şekilde belirlenmesini talep ediyordu. 27 Ekim 1923’te İcra Vekilleri Heyeti’nin istifası ve yeni bir kabinenin kurulamayışı acil bir çözüm ihtiyacını ortaya çıkardı.
28 EKİM GECESİ: YARIN CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ 28 Ekim 1923 akşamı, Mustafa Kemal Paşa Çankaya Köşkü’nde yakın çalışma arkadaşları için bir akşam yemeği düzenledi. Yemeğe İsmet Paşa, Ali Fuat Paşa, Halit Paşa ve Kemalettin Sami Bey gibi isimler de davet edildi. Mustafa Kemal Paşa, Nutuk’ta bu tarihi geceyi şöyle anlatır: “Yemek sırasında, ‘Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz’ dedim. Orada bulunan arkadaşlar, hemen düşünceme katıldılar. Yemeği bıraktık ve nasıl hareket edeceğimiz hakkında kısa bir program belirledik.” Böylece Cumhuriyet’in ilanı kararı kesinleşmiş oldu. Mustafa Kemal Paşa ve İsmet Paşa, 1921 Anayasası’nda değişiklikler yapacak bir tasarı üzerinde çalışmaya başladılar.
29 EKİM 1923: CUMHURİYET’İN RESMEN İLANI 29 Ekim 1923 tarihinde, TBMM’de yapılan oturumda “Türkiye devletinin hükümet şekli cumhuriyettir” hükmü milletvekillerinin oy birliğiyle kabul edildi. Cumhuriyet’in ilanı, Meclis salonunda “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri ve coşkulu alkışlarla karşılandı. Oylamanın hemen akabinde Gazi Mustafa Kemal Paşa, TBMM tarafından yeni Türk devletinin ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi ve kürsüdeki konuşmasında, “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır” sözlerini sarf etti. Bu tarihi kararla birlikte “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” ilkesi, devlet yönetiminde belirgin bir şekilde yer buldu. Hükümetin kurulma şekli yeniden düzenlenerek parlamenter rejime geçiş yapıldı. Cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak; başbakan ise bakanlarını seçip, cumhurbaşkanının onayına sunacaktı.
29 EKİM: CUMHURİYET BAYRAMI VE MİLLİ COŞKU Cumhuriyet’in ilanından sonra Türk halkı, 29 Ekim’i büyük bir heyecanla kutlamaya başladı. İlk resmi kutlamalar 29 Ekim 1924’te gerçekleştirilen etkinliklerle yapıldı. Hariciye Vekaleti, 2 Şubat 1925’te TBMM’ye 29 Ekim’in milli bayram olarak kutlanması için bir yasa teklifi sundu. 18 Nisan’da kabul edilen bu teklif, 19 Nisan 1925’te TBMM’de onaylandı ve böylece 29 Ekim, 1925 yılından itibaren resmi bir bayram olarak kutlanmaya başlanıldı.
CUMHURİYET’İN 101. YILI: COŞKU VE GURURLA KUTLANIYOR 2024 yılı itibarıyla 101. yaşına giren Türkiye Cumhuriyeti, tüm yurtta düzenlenen etkinliklerle büyük bir coşku ve gururla anılıyor. 101. yıl kutlamaları çerçevesinde başkent Ankara başta olmak üzere İstanbul, İzmir ve diğer büyükşehirlerde resmi törenler, askeri geçitler, konserler, sergiler ve gençlik buluşmaları gibi birçok etkinlik gerçekleştiriliyor. Cumhuriyetin 101. yıl dönümü, Mustafa Kemal Atatürk’ün bağımsızlık mücadelesinin ve modernleşme hedeflerinin ne denli güçlü ve kalıcı olduğunu bir kez daha gösteriyor. “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” prensibiyle yükselen Türkiye Cumhuriyeti, sonsuza dek var olma kararlılığı ile yoluna devam ediyor.
