Başlık: DANA Fenomeni: Valencia’daki Sel Olayının Sebebi Nedir?
İspanya’da aşırı yağışların neden olduğu DANA fenomeni, 158 kişinin hayatını kaybetmesine sebep oldu ve bu olay ülkenin 1987 yılından bu yana yaşadığı en büyük sel felaketi olarak kaydedildi. Valencia’nın bazı bölgelerinde, bir yıllık yağış miktarına eşit yağmur, sadece bir saat içinde düştü. Utiel ve Chiva’da bir metrekareye 300 litreden fazla yağış kaydedildi. Meteorologlar, DANA fenomeninin aşırı dengesiz bir hava durumu yarattığını belirtiyor.
Son olaylar, Dubai’de selin ulaşım kaosuna yol açtığını, Umman’da ise ölü sayısının 20’ye yükseldiğini gösteriyor. Kurak bölgelerin son 40 yılda üç kat arttığı ve bunun getirdiği riskler üzerinde duruluyor. İtalya, sel felaketi nedeniyle ‘Evlerinizden çıkmayın’ uyarısı yaptı. 2023 yılında yaşanan bir diğer olay ise Grönland’daki mega tsunamiyle ilgili gizemdi.
Yoğun yağışların nedeni, atmosferin üst katmanlarındaki soğuk havanın, hızla yükselen ve nem barındıran Akdeniz kaynaklı sıcak hava ile çarpışmasından kaynaklanıyor. Nemli rüzgarların, yüksek irtifada hareket eden karasal rüzgarlarla birleşerek hızla yükseldiği açıklanmakta. İspanyolca isminin baş harfleri nedeniyle DANA olarak adlandırılan bu hava durumu, ağustos ayında İtalya’da bir süper yatın batmasına neden olmuştu. Meteorologlar, küresel ısınmanın bu fenomenin sık görülmesinde etkili olduğunu da vurguluyor.
İklim bilimci Dr. Friederike Otto, bu yoğun yağışların iklim değişikliği ile güçlendirildiğine dikkat çekerek, “Fosil yakıt kaynaklı ısınma her arttığında atmosfer daha fazla nem tutabiliyor ve bu durum daha yoğun yağışları beraberinde getiriyor.” şeklinde konuştu. Araştırmalara göre, her ısınma derecesinde bulutların taşıdığı yağış miktarı %7 oranında artmaktadır. Yağmurun şiddetli yağması durumunda, zemin bu kadar fazla suyu emememekte. Leeds Üniversitesi’nden Prof. Mark Smith, daha sıcak yazların toprağı kuruttuğunu ve su emme kapasitesini azalttığını belirtiyor. Ayrıca, daha sıcak iklimlerde fırtınaların hareketinin yavaşlayıp yavaşlamadığı da araştırılıyor; bu durum yağış miktarını etkileyebilir.
Eylül ayında Akdeniz’deki yüksek sıcaklıklarla daha da güçlenen Boris Fırtınası, Orta Avrupa’daki pek çok ülkeye felaket getirmişti.
Meteorologlar, İspanya’da uyarıların zamanında yapılmadığına dair eleştirileri dikkate alıyor. Oxford Üniversitesi’nden Dr. Linda Speight, “Uyarılar, insanları selden önce yüksek yerlere gitmeleri konusunda bilgilendirerek hayat kurtarıcı olabilir. Ancak yoğun gök gürültülü fırtınaların önceden tahmin edilmesi oldukça zordur, çünkü şiddetli yağışın en yoğun olduğu yerlerin önceden belirlenmesi genelde mümkün olmuyor,” dedi. Ayrıca, meteorologların bu zorlukları aşmak için yenilikçi çözümler bulmak amacıyla çaba harcadıklarını belirtti.
İspanya’daki sel felaketi, ayrıca modern altyapının aşırı sel olaylarıyla başa çıkmada yetersiz olduğunu da ortaya koyuyor. Araştırmalara göre, yollar, köprüler ve caddeler mevcut iklim koşullarına göre değil, geçen yüzyılın iklimine göre inşa edilmiştir.
