Orijinal Başlık: Dışişleri Bakanı Fidan Londra’da: Ziyaretin önemi ve gündemdeki konular
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, İşçi Partisi hükümetinin iktidara gelmesiyle beraber İngiltere’deki ilk Londra ziyaretini gerçekleştiriyor. Fidan, İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile bir araya geldi. İki bakan, görüşmeden önce basına yaptıkları açıklamalarda, Türkiye-İngiltere ilişkilerinin gelişmesine duydukları memnuniyeti ifade etti. Lammy, Hakan Fidan ile muhalefetteyken ilk kez buluştuğunu hatırlatarak, göreve geldikten sonra Fidan’la birçok kez görüşme fırsatı bulduğunu vurguladı. “Türkiye ve İngiltere arasındaki ilişkiler kaçınılmazdır” diyen Lammy, iki ülkenin pek çok konuda birlikte hareket ettiğini söyledi. Fidan ise yaptığı kısa konuşmada, “Türkiye ve İngiltere stratejik ilişkilerinden faydalanıyor. Amacımız bunu daha ileri taşımaktır” dedi.
Her iki bakan, Orta Doğu ve Doğu Avrupa’daki savaşların yanı sıra özellikle serbest ticaret anlaşmasının güncellenmesi konularını da görüşeceklerini belirtti. Lammy, yaptığı bir açıklamada, “Türkiye, İngiltere’nin vazgeçilmez müttefikidir” dedi ve ekledi: “Güvenliğimizi güçlendirmeye, İngiliz ve Türk halkları için iş imkanları yaratmaya kararlıyım. İkili İşbirliği Çerçevesi’ni geliştirmeye devam ediyoruz.”
Fidan’ın ziyaretinin başlıca gündem maddeleri arasında, savunma sanayi işbirliği kapsamında Eurofighter savaş uçaklarının Türkiye’ye satışı ve iki ülke arasında genişletilecek yeni serbest ticaret anlaşmasının müzakerelerinin başlatılması yer alıyor. 2007 yılından beri “stratejik ortaklık” ilişkisi içinde olan Türkiye ve İngiltere, Brexit’in ardından daha yakın bir işbirliği sürecine girdi. Temmuz’da gerçekleşen seçimlerin ardından iş başına gelen İşçi Partisi hükümeti, Türkiye ile ilişkilerin güçlendirileceği mesajını verdi. İşçi Partisi dönemindeki en üst düzey görüşme, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Başbakan Keir Starmer arasında Washington’daki NATO Zirvesi sırasında gerçekleşmişti. Fidan’ın Londra ziyareti, ikili diyaloğun geleceği açısından kritik bir öneme sahip.
Eurofighter satışında ilerleme sağlanacak mı? Türkiye ve İngiltere’nin savunma bakanlıkları, İngiliz hükümetinin 2022’de Türkiye’ye uyguladığı silah ticareti kısıtlamalarını kaldırmasının ardından geçen yıl “Savunma İşbirliği Niyet Beyanı” imzalamış ve işbirliği alanlarını belirlemişti. Bu alanlar arasında Türkiye’nin geliştirdiği yeni nesil KAAN savaş uçağı ile Eurofighter savaş uçağı tedarikinin de yer aldığı belirtilmişti. KAAN savaş uçağı için Rolls-Royce ile ortak motor üretimi imkanı bulunuyor. Ancak, İngiliz firmasıyla 2017’de yapılan ilk anlaşma başarısız olmuştu. İlişkilerindeki gelişmenin bu alanda yeni adımlar atılmasına zemin oluşturacağı değerlendiriliyor.
Savunma sanayi konusunda daha hızlı ilerleyen konu ise Eurofighter savaş uçağı tedariği. Türkiye, Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemi nedeniyle F-35 programından çıkarılmıştı. Hava kuvvetlerinin güç kaybetmemesi için alternatif arayışları süren Türkiye, ABD’den 40 F-16 savaş uçağı ve 79 modernizasyon kitinin yanı sıra 40 adet Eurofighter satın alma niyetinde olduğunu duyurdu. Eurofighter’ların Türkiye’ye satışı için İngiltere’nin liderliğindeki dört ülkenin onayı gerekmekte. Almanya, satışa izin vereceği mesajını vermiştir.
Yeni serbest ticaret anlaşması müzakereleri ne zaman başlayacak? Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın Türkiye’nin genişletilmiş serbest ticaret anlaşması müzakerelerine başlamaya hazır olduğunu yineleyeceğini belirtti. Brexit sonrası, Türkiye ve İngiltere 2020’nin sonlarında bir serbest ticaret anlaşması imzaladı fakat iki ülke, ilişkilerin gelişmesiyle bu anlaşmayı genişletmeye karar verdiler. Haziran 2024’te müzakerelerin başlaması kararlaştırılmıştı ancak İngiltere’de yapılan erken seçimler nedeniyle bu aşama gerçekleşemedi. Türkiye ve İngiltere ticaret bakanları, Ağustos ayında bir araya gelip müzakerelere başlamayı kararlaştırmış, ancak tarih belirleyememişti. Yeni anlaşmanın hizmet ticareti, yatırımlar ve ek tarım tavizlerini içermesi öngörülüyor. Böylece 2023’te 19 milyar doları aşan ticaret hacminin daha da artması ve 30 milyar dolarlık hedefe ulaşılması bekleniyor.
Bölgesel konular da gündemde. İki dışişleri bakanının arasında, Türk diplomatik kaynaklar, Fidan’ın özellikle İsrail-Hamas savaşı ile ilgili kaygılarını ileteceğini, kalıcı ateşkes sağlanması ve İsrail-Filistin sorununa dair iki devletli çözüm arayışlarının gerekliliğini ifade edeceğini bildirmişti. Fidan, İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarını hedef alması ve BM’ye bağlı Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nun (UNRWA) faaliyetlerini yasaklamasından duyulan kaygıları da dile getirecek. Kıbrıs sorunu da gündemde. İngiltere, Kıbrıs meselesinde Türkiye ve Yunanistan ile garantör ülke konumunda ve adada iki askeri üssü yer almakta.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs sorunuyla ilgili yeni bir süreç başlatmak için çalışmalarını yoğunlaştırdı. Guterres, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis ile Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar’ı 15 Ekim’de New York’ta gayriresmi bir yemekte bir araya getirmişti. Tatar, görüşme sonrası yaptığı açıklamada, masada yalnızca Türkiye ve Yunanistan’ın anavatan olarak bulunabileceğini, AB veya İngiltere’nin katılımına sıcak bakmadıklarını ifade etti.
