Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yarın Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenecek BRICS Zirvesi’ne katılacak. Türkiye’nin bu zirvede Batı ve Doğu arasındaki denge politikasını vurgulaması ve BRICS ile olan ilişkilerini geliştirme amacını somutlaştırması bekleniyor. Zirve kapsamında Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında ekonomik, ticari ve enerji konularını içeren bir görüşme yapılması öngörülüyor. BRICS zirvesi bugün itibarıyla başladı ve alınacak kararlar ortak bir deklarasyonla kamuoyuna duyurulacak. Rusya Devlet Başkanı Putin, zirveye katılan liderler arasında yer alırken, ayrıca Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi de katılımcılar arasında bulunuyor. Rus yetkililerin açıklamalarına göre zirveye, 36 ülkenin yanı sıra altı uluslararası örgütün temsilcileri de katılacak. Türkiye gibi, BRICS üyesi olmayı arzulayan ülkelerin de temsil edilmesiyle toplantının uluslararası etkisi büyüyor. Bu zirve, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana ülkede düzenlenen en üst düzey uluslararası toplantı olma özelliğini taşıyor. Bu durum, Putin’in Batı’nın izolasyonuna karşı bir yanıt verdiği yorumlarına yol açıyor.
Zirvenin en önemli gündem maddeleri arasında BRICS ülkeleri arasında yeni bir ödeme sisteminin geliştirilmesi var. Bu girişim ile SWIFT adlı uluslararası finans sistemine alternatif bir yapı oluşturulması hedefleniyor; zira Rusya, Ukrayna savaşı nedeniyle SWIFT sisteminden çıkarılmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 22 Ekim’deki bir konuşmasında, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi içten bir şekilde geliştirmek istiyoruz. Umarım Kazan Zirvesi, bu hedefe ulaşmamıza katkı sağlar” ifadelerini kullandı.
Erdoğan, bu zirveye kalabalık bir heyetle katılmakta ve Türkiye açısından birkaç açıdan önem taşıdığını vurgulamaktadır. Türkiye’nin BRICS üyeliği konusunda ciddi bir istek taşıdığı belirtiliyor ve resmi kaynaklardan hemen bir açıklama yapılmasa da gruba katılma başvurusu yapılmış olabilir. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin ve Rusya ziyaretleri sırasında Ankara’nın bu niyetini açıkça dile getirmiştir. Fakat BRICS dönem başkanlığını yürüten Rusya, Kazan zirvesinde üyelik genişlemesine dair bir adım atılmayacağını belirtmiş; yeni üyeler kabul etmek için zaman gerektiğini kaydetmiştir. Gizli planlar arasında, yeni üyelikten ziyade ortaklık statüsü adı altında bir mekanizma önerilmesi bulunmaktadır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirve sırasında BRICS ile işbirliği konusundaki kararlılığını vurgulaması ve ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmek için Doğu’nun yükselen güçleriyle yakın iletişim kurma arzusunu ifade etmesi beklenmektedir. Türkiye, BRICS ile olan işbirliğinin Avrupa Birliği ile yürütülen gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı olduğunu belirtmektedir. Ankara, çeşitli uluslararası örgütlere katılarak kendi ekonomik çıkarlarını korumayı hedefliyor.
Kazan zirvesinin bir diğer önemli noktası ise Erdoğan ile Putin arasında yapılacak olan ikili görüşmedir. İki lider, Temmuz 24’ten beri yüz yüze ilk kez buluşacaktır. Putin’in dış politika danışmanı Yuri Uşakov, iki liderin enerji işbirliği konularını ele alacaklarını ve özellikle Türkiye’de doğalgaz enerji merkezi kurulması teklifinin gündeme geleceğini açıklamıştır. Ayrıca, ticari ilişkilerin hacminin 2023’te 55,4 milyar dolara çıktığı ve bunun daha da artırılacağı ifade edilmiştir.
Erdoğan ve Putin görüşmesinde sadece ikili ilişkiler değil, bölgesel meseleler de önemli bir yere sahip olacak. Türkiye, bir yandan Rusya-Ukrayna savaşı için kalıcı bir çözüm çağrısında bulunurken, diğer yandan Karadeniz’deki seyir güvenliğini sağlamak amacıyla yeniden harekete geçmeyi planlıyor. Birleşmiş Milletler ile 2022-2023 arasında yürütülen Karadeniz Tahıl Girişimi’nin canlandırılması konusundaki çabalar da sürmekte ve Türkiye, bu konuda hem taraflarla hem de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bağlantı kurmaktadır. Guterres’in zirveye katılması, bu konunun ele alınması için bir fırsat oluşturuyor. Ayrıca, Orta Doğu’daki artan gerilimle ilgili de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin pozisyonunu muhataplarına aktarması bekleniyor.