Başlık: Facebook, Filistinli Haber Kaynaklarını Nasıl Kısıtlıyor?
Yazarlar: Ahmed Nour, Joe Tidy ve Yara Farag, BBC Arapça, BBC Dünya Servisi & BBC Monitoring 18 Aralık 2024.
BBC tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Facebook, İsrail-Hamas çatışması sırasında Filistinli haber kuruluşlarının okuyucularına ulaşımını önemli ölçüde kısıtladı. Gazze ve Batı Şeria’dan haber kaynaklarının etkileşimleri, Ekim 2023’te başlayan savaş süresince belirgin bir düşüş yaşadı. Meta’nın Instagram platformunda sızdırılan belgeleri inceleyen BBC, Filistinli kullanıcıların yorumlarının da aynı dönemde sıkı bir şekilde kısıtlandığına dair bulgulara ulaştı. Facebook’un sahibi olan Meta, belirli bir görüşü özellikle kısıtladığına dair iddiaları kesin bir şekilde yalanladı. Savaşın başlamasıyla birlikte Filistin bölgelerine yalnızca birkaç muhabirin girmesine izin verildi; bu gazeteciler, sadece İsrail ordusunun koruması altında bulunabildi.
Sosyal medya, Gazze’den bilgi almak isteyenler için büyük bir kaynak oluştu. Palestine TV, Wafa haber ajansı ve Al-Watan News gibi Facebook sayfaları, dünya genelindeki birçok kişi için oldukça önemli hale geldi. BBC Arapça Servisi, Filistinli 20 haber kuruluşuna ait Facebook sayfalarındaki etkileşim verilerini derleyip yıllar itibarıyla karşılaştırdı. Sosyal medya hesaplarının etkileşim verileri, gönderilerin ne kadar kişi tarafından görüntülendiğini anlamak açısından oldukça önemlidir; yorum sayısı, tepki ve paylaşım sayıları bu veri setine dâhildir. Savaş döneminde etkileşim oranlarının artması beklenirken, veriler, 7 Ekim 2023 sonrasında etkileşimlerin yüzde 77 oranında düştüğünü gösteriyor. Palestine TV, Facebook’ta 5,8 milyon takipçiye sahip, ancak bu kuruluşun gazetecileri tarafından BBC’ye sağlanan veriler, gönderi görüntüleme sayısının yüzde 60 azaldığını ortaya koydu. Gazeteci Tarık Ziyad, “Etkileşim tamamen sınırlı. Gönderilerimiz insanlara ulaşmıyor,” diyor.
Geçtiğimiz yıl içinde Filistinli gazeteciler, içeriklerinin Meta tarafından örtülü bir şekilde engellendiği yönünde endişelerini dile getirmişlerdi. Bunun yanıtını bulmak için BBC, aynı dönemde 20 İsrailli haber kuruluşunun verilerini de inceledi. Bu grupta Yediot Ahronot, Israel Hayom ve Channel 13 gibi kuruluşlar yer alıyordu. Bu sayfalar, genellikle savaş odaklı içerikler paylaşmasına rağmen, okuyucu etkileşimleri o dönemde yüzde 37 oranında artış gösterdi. Meta daha önce, Filistinliler ve insan hakları grupları tarafından adil bir moderasyon sağlamadığı gerekçesiyle eleştirilmişti. 2021 yılında yapılan bağımsız bir rapor, bunun kasıtlı bir tutumdan ziyade, moderasyon ekibinde Arapça konuşan üyelerin eksikliğiyle ilgili olabileceğini ortaya koydu. Bazı kelimelerin ve ifadelerin, gerçekte öyle olmadığı hâlde ‘saldırgan’ veya şiddet içerikli olarak yorumlandığı belirtildi.
BBC, Arapça yayın yapan ama Filistinli olmayan 30 haber kuruluşunun Facebook sayfalarının verilerini de inceledi; bunlar arasında Sky News Arapça ve Al-Jazeera da bulunuyordu. Bu sayfaların etkileşimlerinde yaklaşık yüzde 100 artış tespit edildi. Yani Filistinli haber kaynaklarının etkileşimlerindeki düşüş, içeriklerin Arapça olmasının etkisiyle açıklanamıyor. BBC araştırmasına cevap veren Meta, Ekim 2023 itibarıyla politikasında “geçici tedbirler” uyguladığını açıkladı. Meta, Hamas’ın, ABD tarafından yaptırım uygulanan ve kendi politikalarına göre ‘tehlikeli örgüt’ olarak değerlendirilen bir grup olduğuna dikkat çekerek ifade özgürlüğü ile güvenlik arasında bir denge sağladıklarını belirtti. Ayrıca, genellikle savaşla ilgili içerikleri paylaşan hesapların az etkileşim aldığını ifade etti.
Sızdırılan Instagram belgeleri, BBC’nin Meta’nın mevcut ve eski çalışanlarıyla yaptığı görüşmelerin bir parçasıydı. İsimleri gizli tutulan bir çalışan, Instagram algoritmalarındaki değişiklikleri gösteren gizli bir belgeyi paylaştı. Bu değişikliğe göre, Filistinlilerin Instagram üzerindeki gönderilerine yapılan yorumlar daha sıkı bir şekilde denetime tabi tutulmaya başlandı. BBC’ye konuşan bu çalışan, “Hamas saldırısından sonraki bir hafta içinde, algoritma Filistinlilere yönelik daha agresif bir tutum aldı,” ifadelerini kullandı. İç yazışmalarda bir mühendis bu duruma itiraz ederek, bu değişikliğin “Filistinli kullanıcılara yönelik yeni bir önyargıyı sisteme ekleyeceğini” belirtti. Meta ise bu adımının ‘nefret içerikli gönderilerdeki artışa yönelik’ bir tedbir olduğunu savundu. Şirket, savaşın başında uygulanan bazı uygulamaların artık geçerli olmadığını belirtti, ancak bu değişikliğin ne zaman yapıldığını açıklamadı.
Savaşın başlangıcından bu yana 137 Filistinli gazeteci hayatını kaybetti, ancak bölgede az sayıda gazeteci çalışmalarına devam ediyor. Gazze’nin kuzeyinde bulunan az sayıda foto muhabirinden Omar el Qattaa, “Birçok bilgi, şiddet içerdiği için yayımlanamıyor. Örneğin, İsrail ordusunun gerçekleştirdiği bir katliamı kayda aldığımızda, bu video yayılmıyor,” diyerek ekliyor: “Ama tüm bu zorluklara, tehlikelere ve sansüre rağmen Filistin’den içerik paylaşmaya devam etmeliyiz.”
