Başlık: Facebook, Filistinli Haber Kaynaklarını Nasıl Kısıtlıyor?
Yazarlar: Ahmed Nour, Joe Tidy ve Yara Farag Unvan, BBC Arapça, BBC Dünya Servisi & BBC Monitoring 18 Aralık 2024
BBC’nin gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, Facebook, İsrail-Hamas çatışması süresince Filistinli haber ajanslarının okuyucularına erişimini büyük ölçüde kısıtlamıştır. Gazze ve Batı Şeria’daki haber kaynaklarının okur etkileşimleri, Ekim 2023’te savaşın başlamasından bu yana önemli bir düşüş göstermiştir. Meta adıyla bilinen çatı kuruluşunun başka bir platformu olan Instagram üzerinden ele geçirilen belgeleri inceleyen BBC, bu platformda da Filestinli kullanıcıların yapmış olduğu yorumların Ekim 2023 itibarıyla daha fazla kısıtlandığını ortaya koymuştur. Meta, belirli bir görüşün kasıtlı olarak kısıtlandığı iddialarının kesinlikle yanlış olduğunu savunmuştur.
Savaşın patlak vermesiyle Filistin bölgelerine yalnızca çok sınırlı sayıda muhabirin girmesine izin verilmiştir. Bu gazeteciler, yalnızca İsrail ordusunun eşliğinde bölgedeki görevlerini yerine getirebilmişlerdir. Örneğin, İsrail’in Gazze’ye düzenlediği bir hava saldırısında TRT Arapça’nın kameramanı ağır yaralanmıştır. Sosyal medya, Gazze’den bilgi almak isteyenler için boşluğu doldurma işlevi görmüştür. Palestine TV, Wafa haber ajansı ve Al-Watan News gibi Facebook sayfaları, dünya genelindeki pek çok kişi için önemli bilgi kaynakları olmuştur.
BBC Arapça Servisi, Filistinli gazetecilerin yönettiği 20 haber kuruluşuna ait Facebook sayfalarının etkileşimlerine dair verileri derlemiştir. Sosyal medya etkileşim verileri, gönderilerin kaç kişi tarafından görüldüğünü anlamak açısından kritik bir öneme sahiptir. Yorum sayısı, tepkiler ve paylaşım sayıları bu verilerin içine dahil edilmektedir. Genellikle savaş döneminde okur etkileşimlerinin artması beklenirken, veriler 7 Ekim 2023 tarihinden itibaren etkileşimlerin yüzde 77 oranında düştüğünü göstermektedir. Palestine TV’nin Facebook’ta 5,8 milyon takipçisi bulunmaktadır. Bu haber kaynağından gazeteciler, paylaştıkları verilere göre, Facebook gönderilerini gören kişi sayısının yüzde 60 azaldığını belirtmişlerdir. Gazeteci Tarık Ziyad, “Etkileşim tamamen kısıtlanmış durumda. Gönderilerimiz insanlara ulaşmıyor” demektedir.
Geçtiğimiz yıl boyunca Filistinli gazeteciler, çevrimiçi içeriklerinin Meta tarafından sessizce engellendiğine dair endişelerini dile getirmiştir. BBC, bu durumu daha iyi anlayabilmek adına aynı tarihlerde 20 İsrailli haber kuruluşunun verilerini de incelemiştir. Bu kuruluşlar arasında Yediot Ahronot, Israel Hayom ve Channel 13 yer almaktadır. Bu sayfalar, büyük oranda savaşla ilgili içerikler paylaşmasına rağmen okur etkileşimleri aynı dönemde yaklaşık yüzde 37 oranında artış göstermiştir.
Meta, daha önce Filistinli kullanıcılar ve insan hakları grupları tarafından, adil moderasyon sağlamamakla suçlanmıştır. 2021 yılında yapılan bağımsız bir araştırma raporu, bu durumun kasıtlı olmadığını, daha çok moderasyon ekibi içinde Arapça bilen kişilerin bulunmamasından kaynaklandığını belirtmiştir. Ayrıca bazı kelimelerin ve ifadelerin, gerçekte öyle olmamalarına rağmen “saldırgan” veya şiddet içerikli olarak değerlendirebildiği ifade edilmiştir.
Bunu sorgulamak amacıyla BBC, Filistinli olmayan 30 Arapça yayın yapan haber kuruluşunun Facebook sayfalarındaki verileri incelemiştir. Bu kuruluşlar arasında Sky News Arapça ve Al Jazeera da bulunmaktadır. Bu sayfaların etkileşimlerinde yaklaşık yüzde 100 artış kaydedilmiştir. Yani Filistinli haber kaynaklarının etkileşimlerindeki düşüş, içeriklerin Arapça oluşuyla tam olarak açıklanamaz.
BBC araştırmasına yönelik olarak Meta, Ekim 2023 itibarıyla politikasında geçici tedbirlere başvurduğunu doğrulamıştır. Meta, Hamas’ın ABD tarafından terör örgütü olarak tanımlandığını ve kendi politikaları gereği “tehlikeli bir grup” olduğuna dikkati çekerek ifade özgürlüğü ile arasında bir denge kurmaya çalıştıklarını belirtmiştir. Şirket ayrıca genelde savaşla ilgili içerik paylaşan sayfaların daha az etkileşim aldığını da ifade etmiştir.
Sızdırılan Instagram belgeleri, BBC araştırması çerçevesinde Meta’nın hem mevcut hem de geçmişteki beş çalışanıyla görüşmeyi sağlamıştır. İsimlerini gizli tutan bir çalışanın, Instagram’daki algoritmalardaki değişiklikleri gösteren gizli bir belgeyi paylaştığı anlaşılmıştır. Söz konusu değişikliğe göre, Filistinlilerin Instagram gönderilerine yaptıkları yorumların daha titiz bir şekilde denetlendiği ortaya çıkmıştır. BBC’ye konuşan bu çalışan, “Hamas saldırısından bir hafta sonra, algoritma Filistinli kullanıcılara daha sert bir yaklaşım göstermeye başladı” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur. İç yazışmalara göre bir mühendis, bu duruma itiraz edip, değişikliğin “Filistinli kullanıcılara yönelik yeni bir önyargı ekleyeceği” uyarısını yapmıştır. Meta, bu adımı attığını kabul etmekte fakat bunun, Filistin bölgelerinden gelen “nefret içeriği” artışına yanıt olarak yapıldığını ileri sürmektedir. Şirket, savaşın ilk dönemlerinde devreye alınan bazı uygulamaların şu anda yürürlükte olmadığını belirtmiş ancak bunun ne zaman sona ereceğini açıklamamıştır. Savaşın başlangıcından bu yana 137 Filistinli gazetecinin yaşamını yitirdiği kaydedilmektedir; bununla birlikte az sayıda gazeteci bölgeden haber aktarmaya devam etmektedir. Gazze’nin kuzeyinde kalan az sayıda foto muhabirden Omar el-Qattaa, “Birçok bilgi, ifşaatları nedeniyle yayınlanamıyor. Örneğin, İsrail ordusunun gerçekleştirdiği bir katliamı kaydettiğimizde, bu video yayımlanamaz hale geliyor” demektedir ve şöyle eklemektedir: “Ancak zorluklara, tehlikelere ve sansüre rağmen Filistin’den içerik paylaşmaya devam etme zorunluluğumuz var.”
