Başlık: Facebook, Filistinli haber kaynaklarını nasıl kısıtlıyor?
Yazarlar: Ahmed Nour, Joe Tidy ve Yara Farag Unvan: BBC Arapça, BBC Dünya Servisi & BBC Monitoring Tarih: 18 Aralık 2024
BBC’nin gerçekleştirdiği bir araştırmaya göre, Facebook, İsrail-Hamas savaşı süresince Filistinli haber ajanslarının okuyucularına ulaşımını önemli ölçüde sınırlandırdı. Gazze ve Batı Şeria’daki haber kaynaklarının okur etkileşimleri, Ekim 2023’te başlayan savaş döneminde ciddi bir düşüş yaşadı. Meta’nın diğer sosyal medya platformu Instagram’a ait bazı belgeleri inceleyen BBC, Filistinli kullanıcıların bu platformda yorumlarının da Ekim 2023’ten itibaren daha fazla kısıtlandığını ortaya koydu. Facebook’un sahibi olan Meta, belirli bir görüşü sistematik olarak kısıtladığı iddialarının ‘kesinlikle yanlış’ olduğunu savundu. Savaşın başlangıcıyla birlikte, Filistin bölgelerine girmesine izin verilen gazetecilerin sayısı oldukça azdı ve bu muhabirler yalnızca İsrail ordusunun gözetiminde çalışabildi. İsrail’in Gazze’de düzenlediği bir saldırıda TRT Arapça’nın kameramanı ağır yaralandı.
Sosyal medya, Gazze içerisinden bilgi almak isteyen kişiler için bu durumu telafi eden bir rol üstlendi. Palestine TV, Wafa haber ajansı ve Al-Watan News gibi Facebook sayfaları, dünya genelinde birçok kişi için önemli bilgi kaynakları haline geldi. BBC Arapça Servisi, Filistinli gazetecilere ait en çok bilinen 20 haber kurumunun Facebook sayfalarının etkileşim verilerini derleyerek bunları yıllar içerisinde karşılaştırdı. Sosyal medya verileri, etkileşim oranlarının ne kadar önemli olduğunu ve paylaşımların ne kadar kişi tarafından görüntülendiğini anlamak açısından kritik bir yere sahip. Yorum, tepki ve paylaşım sayıları da bu veriler arasında yer alıyor. Savaş zamanında okur etkileşiminin artması beklenirken, 7 Ekim 2023’ten itibaren etkileşimlerin yüzde 77 oranında düştüğü görülüyor. Palestine TV, Facebook’ta 5,8 milyon takipçiye sahip ve bu kurumdan gazeteciler, BBC ile paylaştıkları verilere göre, Facebook gönderilerinin görüntülenme sayısının yüzde 60 azaldığını ifade etti. Gazeteci Tarık Ziyad, ‘Etkileşim tamamen durdurulmuş durumda. Paylaşımlarımız insanlara ulaşmıyor’ diye belirtti. Geçen yıl boyunca pek çok Filistinli gazeteci, çevrimiçi içeriklerinin Meta tarafından gizlice engellendiği konusunda duydukları endişeleri dile getirmişti.
Bu durumu incelemek amacıyla BBC, aynı dönemde 20 İsrailli haber kuruluşunun verilerini de göz önüne aldı. Aralarında Yediot Ahronot, Israel Hayom ve Channel 13’ün de bulunduğu bu sayfalar, büyük oranda savaş odaklı içerikler üretmiş olsalar bile, okur etkileşimleri aynı süreçte yaklaşık yüzde 37 oranında artış gösterdi. Meta, daha önce Filistinli kullanıcılar ve insan hakları örgütleri tarafından adil moderasyon sağlamamakla eleştirilmişti. 2021’de hazırlanan bağımsız bir raporda, bu durumun kasıtlı olmaktan ziyade, moderasyon ekiplerinde Arapça bilen personel eksikliğinden kaynaklandığı belirtilmişti. Bazı kelimelere ve ifadelere, gerçekte öyle olmamasına rağmen ‘saldırgan’ ya da şiddet içerikli olarak yaklaşılabildiği hatırlatılmıştı. Bunu test etmek amacıyla BBC, Arapça yayın yapan ancak Filistinli olmayan 30 medya kuruluşunun Facebook sayfalarının verilerini inceledi. Sky News Arapça ve Al-Jazeera gibi sayfaların etkileşim oranlarında yaklaşık yüzde 100 artış tespit edildi. Yani Filistinli haber kaynaklarının etkileşimlerindeki düşüş, içeriklerin Arapça olmasından kaynaklanmıyor. BBC araştırmasına yanıt veren Meta, 2023 Ekim ayından itibaren politikasında ‘geçici tedbirlere’ başvurduğunu aktarırken, Hamas’ın ABD tarafından ‘tehlikeli örgüt’ olarak tanındığına dikkat çekti ve bunun ifade özgürlüğü ile dengelenmesi gerektiğini vurguladı. Meta, genellikle savaşla ilgili içerik paylaşan sayfaların daha az etkileşim aldığını da sözlerine ekledi. Sızdırılan Instagram belgeleri ışığında, Meta’nın hem mevcut hem de geçmişteki beş çalışanıyla görüşmesi sonucunda, Filistinlilerin Instagram gönderilerine yönelik yaptıkları yorumların daha yoğun denetimden geçirildiği ortaya çıktı. BBC’ye konuşan bir çalışan, ‘Hamas saldırısından bir hafta sonra, algoritma kodu Filistinli kullanıcılara karşı daha sert bir hale getirildi’ dedi. İç yazışmalara göre bir mühendis bu duruma itiraz ederek, bu değişikliğin ‘Filistinli kullanıcılara karşı yeni bir önyargı oluşturacağını’ ifade etti. Meta bu değişikliğin yapıldığını kabul ederken, bunun Filistin bölgesinden gelen ‘nefret içeren paylaşımlardaki artışa yanıt olarak’ gerçekleştiğini belirtti. Şirket, savaşın başında uygulamaya alınan bazı önlemlerin artık yürürlükte olmadığını belirtse de, değişimin ne zaman olduğuna dair bir bilgi vermedi. Savaşın başlangıcından bu yana 137 Filistinli gazeteci hayatını kaybetti, ancak bölgeden haber yapmaya devam eden gazetecilerin sayısı oldukça az. Gazze’nin kuzeyinde yer alan sınırlı sayıdaki foto muhabirlerinden Omar el Qattaa, ‘Birçok bilgi, şiddet içerdiği için yayınlanamıyor. Örneğin, İsrail ordusunun gerçekleştirdiği bir katliamı kayda aldığımızda, bu video yayımlanamaz hale geliyor’ şeklinde konuştu. El Qattaa, buna rağmen ‘Zorluklara, tehlikelere ve sansüre rağmen Filistin’den içerik paylaşmaya devam etmek zorundayız’ sözleriyle ekledi.
