Orijinal Başlık: Güney Kore Cumhurbaşkanı neden aniden sıkıyönetim ilan etti?
Orijinal İçerik Parçası: Kaynak: Getty Images Yazan: Frances Mao ve Jake Kwon Unvan: BBC News 4 Aralık 2024 Artan siyasi baskı altında bulunan Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk-yeol, 50 yıldan fazla bir süredir ilk kez demokratik bir ülkede sıkıyönetim ilan etti. Birkaç saat sonra, parlamentonun bu hamleyi engellemesinin ardından sıkıyönetimi kaldıracağını açıkladı. Yerel saatle 23.00’de ulusal televizyonda yapılan sıkıyönetim duyurusunda güvenlik ve Kuzey Kore tehdidinden bahsedilmesine rağmen, kısa süre içinde Yoon’un sıkıyönetimi bir dizi siyasi engellemeye yanıt olarak ilan ettiği anlaşıldı. Gözlemciler, cumhurbaşkanının kendisine yönelik siyasi saldırıları bertaraf etmek amacıyla bu kararı aldığına dikkat çekiyor. Ancak sıkıyönetim, parlamento dışında gösterileri tetikledi ve milletvekilleri saatler içinde kararın yasadışı olduğunu belirterek karşı oylama yaptı. Kaynak: Reuters
Neler yaşandı? Cumhurbaşkanı Yoon, konuşmasında muhalefetin saldırılarına atıfta bulunarak, “kaos yaratan devlet karşıtı güçleri ezmek için” sıkıyönetim ilan ettiğini belirtti. Kuzey Kore, Mayıs ayından bu yana Güney Kore’ye 1500’den fazla atık balon göndermiştir ve bu torbalarda parazitler tespit edilmiştir. Kararla birlikte, Güney Kore Ordusu’na geçici yetkiler verildi ve parlamento önünde polis ve askerler konuşlandırıldı. Meclis binasının çatısına helikopterlerin indiği gözlemlendi. Ordu, parlamento önündeki tüm toplantıların ve siyasi etkinliklerin yasaklandığını duyurdu. Medya da ordunun denetimine girecekti. Kaynak: Reuters
Ancak Güney Kore muhalefeti, Yoon’un sıkıyönetim ilanını hemen yasadışı ve anayasaya aykırı olarak nitelendirdi. Yoon’un kendi partisi olan muhafazakâr Halkın İktidarı Partisi’nin lideri de bu kararı “yanlış hamle” olarak tanımladı. Muhalif lider Lee Jae-myung, Demokratik Parti’nin milletvekillerine parlamentoda toplanıp karara karşı oylama yapma çağrısında bulundu. Kaynak: Reuters
Aynı zamanda halka da, parlamento binası önünde protesto düzenleme çağrısı yapıldı. Lee, “Tanklar, zırhlı personel taşıyıcıları, silahlı ve bıçaklı askerler ülkeyi yönetecek. Değerli vatandaşlarım, lütfen Ulusal Meclis’e gelin” dedi. Bu çağrıyı duyan yüzlerce kişi, sıkı güvenlik önlemlerinin alındığı binanın önünde toplandı. Protestocular “Sıkıyönetime Hayır!” sloganları attı. Eylemciler ile polis arasında arbede yaşanmasına rağmen, çok sayıda askerin bulunmasına rağmen gerginlik ciddi bir çatışmaya dönüşmedi. Kaynak: EPA
Milletvekilleri de barikatları aşarak parlemento salonuna girmeyi başardı. Yerel saatle gece 01.00’de 300 milletvekilinden 190’ı binada toplanarak sıkıyönetim kararına karşı oy kullandı. Böylece Cumhurbaşkanı Yoon’un sıkıyönetim kararı geçersiz kılındı. Kaynak: Reuters
Sıkıyönetim kararının önemi neydi? Güney Kore’de en son 1979’da, uzun süre ülkeyi yöneten askeri diktatör Park Chung-hee’nin darbe sırasında suikast sonucu öldüğü dönemde sıkıyönetim ilan edilmişti. Ülkenin 1987’de parlamenter demokrasiye geçiş yapmasından bu yana böyle bir sıkıyönetim kararı alınmamıştı. Ancak Yoon, Salı günü bu kararı alarak ulusa seslenişinde Güney Kore’yi “devlet karşıtı güçlerden” korumaya çalıştığını belirtti. Seleflerine kıyasla Kuzey Kore’ye karşı çok daha sert bir tutum benimseyen Yoon, siyasi muhalefeti Kuzey Kore sempatizanları şeklinde tanımladı, fakat bunun için herhangi bir delil sunmadı. Sıkıyönetim dönemlerinde orduya daha geniş yetkiler verilirken, vatandaşların medeni hakları ve hukukun üstünlüğü kapsamındaki standartlar sıklıkla askıya alınmaktadır. Kaynak: EPA
Muhalefeti ne harekete geçirdi? Yoon, Mayıs 2022’de göreve gelmişti ama muhalefetin Nisan’daki genel seçimlerde büyük bir zafer elde etmesinin ardından gücünü büyük ölçüde kaybetti. O tarihten bu yana hükümeti istediği yasaları geçiremiyor ve yalnızca muhalefetin geçirdiği tasarıları veto etmekle yetiniyor. Yoon’un adı bazı yolsuzluk skandallarına karıştı; bunlardan biri First Lady’nin hediye olarak Dior marka çanta kabul etmesi, diğeri ise borsa manipülasyonuydu. Kaynak: Reuters
Yoon, geçtiğimiz hafta televizyona çıkarak özür dilemek zorunda kaldı ve First Lady’nin görevlerini denetleyen bir büro kurduğunu belirtti. Ancak muhalefet partilerinin istediği gibi daha kapsamlı bir soruşturma yapılmasını reddetti. Daha sonra muhalefet, hükümet bütçesinin azaltılmasını öngören bir tasarıyı gündeme getirdi ve Güney Kore’de bütçe tasarıları veto edilemiyor. Muhalefet aynı zamanda kabine üyelerinin ve bazı yüksek düzeydeki savcıların görevden alınması için de harekete geçti. Bu isimler arasında, First Lady’ye soruşturma başlatmayan denetleme kurumunun başındaki kişi de bulunuyor. Şimdi ne olacak? Kaynak: EPA
Güney Kore yasalarına göre, parlamentonun çoğunluğu sıkıyönetimin kaldırılması yönünde oy kullanırsa, hükümet buna uymak zorundadır. Aynı yasa, milletvekillerinin sıkıyönetim altında tutuklanmasını da yasaklamaktadır. Nitekim, Yoon parlamentodaki oylamadan birkaç saat sonra sıkıyönetim kararını geri aldı. Kaynak: Reuters
Şu anda sonuçların ne olacağı belirsiz. Parlamentonun önünde toplanan göstericiler, “Yoon Suk Yeol tutuklansın” sloganları atmaya başladı. Ancak Yoon’un aceleyle aldığı bu karar, kendisini 1980 sonrasındaki modern bir demokrasi olarak gören Güney Kore’yi derinden şaşırttı. Sıkıyönetim, on yıllardır demokratik topluma karşı en büyük tehdit olarak kabul ediliyor. Parlamento başkanı da, “Demokrasiyi halkla birlikte koruyacağız” dedi.
