Orijinal Başlık: Güney Kore Cumhurbaşkanı Neden Aniden Sıkıyönetim İlan Etti?
Kaynak: Getty Images Yazan: Frances Mao ve Jake Kwon Unvan: BBC News 4 Aralık 2024 Artan siyasi baskılar altında olan Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk-yeol, 50 yıldan fazla bir süredir ilk kez demokratik bir ülkede sıkıyönetim ilan etti. Birkaç saat sonra parlamentonun bu kararı engellediğinin ardından sıkıyönetimi kaldıracağını açıkladı. Yerel saatle 23.00’te yapılan sıkıyönetim duyurusunda, güvenlik ve Kuzey Kore tehdidinden söz edildi, ancak kısa süre içinde Yoon’un sıkıyönetimi siyasi engellerle yanıt vermek amacıyla ilan ettiği belirlendi. Gözlemciler, Cumhurbaşkanı’nın siyasi saldırıları savuşturmak için sıkıyönetim ilan etme aşamasına geldiğini ifade ediyor. Fakat sıkıyönetim, parlamento dışında protestoları da beraberinde getirdi ve milletvekilleri saatler içerisinde bu kararın yasadışı olduğunu belirterek karşı oy kullandılar. Kaynak: Reuters
Neler Oldu? Cumhurbaşkanı Yoon, konuşmasında muhalefetin saldırılarına değinerek, “Kaos yaratan devlet karşıtı güçleri bastırmak amacıyla” sıkıyönetim ilan ettiğini duyurdu. Yoon’un sıkıyönetim kararı, Güney Kore Ordusu’na geçici yetki verdi ve polisler ile askerler parlamentoya konuşlandırıldı. Ayrıca, meclis binasının çatısına helikopterlerin indiği görüntülendi. Ordunun açıklamasına göre, parlamentonun önündeki tüm toplantılar ve siyasi etkinlikler yasaklandı. Medya da ordunun kontrolü altına alınacaktı. Kaynak: Reuters
Ancak Güney Kore muhalefeti, Yoon’un sıkıyönetim ilanını hemen yasadışı ve anayasaya aykırı olarak nitelendirdi. Yoon’un kendi partisi, muhafazakâr Halkın İktidarı Partisi’nin lideri de sıkıyönetimi “yanlış bir adım” olarak değerlendirdi. Aynı zamanda, muhalefet lideri Lee Jae-myung, kendi partisi Demokratik Parti’nin milletvekillerini parlamentoda toplanarak bu karara karşı oy kullanmaları için çağrıda bulundu. Kaynak: Reuters
Lee, halka da parlamentonun önünde protesto düzenleme çağrısında bulundu. Lee, “Tanklar, zırhlı personel taşıyıcıları, silahlı ve bıçaklı askerler ülkeyi yönetecek. Sevgili vatandaşlarım, lütfen Ulusal Meclis’e gelin” ifadelerini kullandı. Yüzlerce kişi bu çağrıya cevap vererek, sıkı güvenlik önlemlerinin alındığı meclis binasının önünde toplandı. Protestocular “Sıkıyönetime Hayır!” sloganları attı. Eylemciler ile polis arasında arbede yaşanırken, birçok asker olmasına rağmen durum ciddi bir çatışmaya dönüşmedi. Kaynak: EPA
Milletvekilleri, barikatları aşarak parlamento salonuna girmeyi başardı. Yerel saatle gece 01.00’de 300 milletvekilinden 190’ı, sıkıyönetim kararına karşı oylama yaptı. Cumhurbaşkanı Yoon’un sıkıyönetim kararı geçersiz ilan edildi. Kaynak: Reuters
Sıkıyönetim Kararının Önemi Ne? Güney Kore’de 1979’da, uzun süre ülkenin başında bulunan askeri diktatör Park Chung-hee’nin bir darbe sırasında suikaste uğradığında sıkıyönetim ilan edilmişti. Ülke, 1987’de parlamenter demokrasiye geçtikten sonra hiç sıkıyönetim kararı almamıştı. Ancak Yoon, Salı günü bu hamleyi gerçekleştirdi ve ülkesini “devlet karşıtı güçlerden” korumaya çalıştığını ifade etti. Yoon, seleflerine göre Kuzey Kore’ye karşı çok daha sert bir tutum sergileyerek siyasi muhalefeti Kuzey Kore yanlısı olarak tanımladı ama bu iddiasını destekleyecek bir kanıt sunmadı. Sıkıyönetim, orduya daha geniş yetkiler tanırken, vatandaşların medeni hakları ve hukukun üstünlüğü gereği standartların askıya alınmasına da yol açmakta. Kaynak: EPA
Muhalefeti Ne Harekete Geçirdi? Yoon, Mayıs 2022’de göreve gelmişti ancak muhalefet, Nisan ayındaki genel seçimlerde büyük bir zafer elde ederek onun gücünü büyük ölçüde zayıflatmıştı. O tarihten beri hükümet, istediği yasaları geçiremiyor ve yalnızca muhalefetin geçirdiği yasa tasarılarını veto edebilmekte. Yoon’un adı, bir dizi yolsuzluk skandalına karışmış durumda. İlk Leydi’nin Dior marka bir çantayı hediye olarak kabul etmesi, borsa manipülasyonu gibi olaylar gündeme gelmiştir. Kaynak: Reuters
Yoon, daha geçen hafta televizyon ekranlarına çıkarak özür dilemek zorunda kaldı ve ilk leydinin görevlerini denetleyen bir ofis kurduğunu belirtti. Ancak muhalefet partilerinin istediği daha kapsamlı bir soruşturma yapılmasını reddetti. Daha sonra muhalefet, hükümetin bütçesinin azaltılmasını öngören bir tasarıyı gündeme getirdi ki, Güney Kore’de bütçe tasarılarının veto edilmesi söz konusu değildir. Muhalefet ayrıca kabine üyeleri ve bazı üst düzey savcıların görevden alınması için harekete geçti. Bu kapsamda, ilk leydiyi sorgulamayan hükümetin denetleme kurumunun başındaki kişi de yer alıyordu.
Şimdi Ne Olacak? Kaynak: EPA
Güney Kore kanunlarına göre, eğer parlamentonun çoğunluğu sıkıyönetimin kaldırılması yönünde oy kullanırsa, hükümet buna uymak zorunda kalır. Aynı yasa, milletvekillerinin tutuklanmasını da yasaklamaktadır. Nitekim, Yoon parlamentodaki oylamanın birkaç saat ardından sıkıyönetim kararını geri aldı. Kaynak: Reuters
Bu süreçten sonra ne olacağı kesin değil. Parlamentonun önünde toplanan bazı eylemciler “Yoon Suk Yeol tutuklansın” sloganları atmaya başladı. Ancak Yoon’un hızlı bir şekilde aldığı bu karar, kendisini dikta döneminden sonra modern bir demokrasi olarak nitelendiren Güney Kore kamuoyunu derinden sarstı. Sıkıyönetim, uzun zamandır demokratik toplum için en büyük tehdit olarak kabul edilmektedir. Parlamento Başkanı da, “Demokrasiyi halkla birlikte koruyacağız” dedi.
