Başlık: Halep’te Kontrolü Ele Geçiren HTŞ Hakkında Neler Biliniyor?
Suriye’nin kuzeybatısında, 27 Kasım Çarşamba günü silahlı muhalif gruplar hükümete karşı son yılların en kapsamlı saldırısını gerçekleştirdi. Cumartesi itibarıyla, ülkenin ikinci büyük kenti Halep’in büyük bir bölümünün denetimini sağladılar. Bu beklenmedik saldırı, Suriye ordusunun birliklerini şehirden çekmesine sebep oldu ve Rusya, Suriye ordusuna destek olmak için 2016’dan bu yana Halep üzerindeki ilk hava saldırılarını başlattı. Halep’teki bu saldırı, Suriye’deki çatışmaların uzun bir geçmişine sahip olan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) adlı grup tarafından yönetildi.
HTŞ, 2011 yılında El Kaide’ye bağlı Nusra Cephesi adıyla kuruldu. IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi de kuruluş aşamasında yer aldı. Esad’a karşı savaşan gruplar arasında en etkili olanlardan biri olarak görülen HTŞ, o dönemde cihatçı ideolojisi nedeniyle Özgür Suriye Ordusu ile anlaşmazlık içindeydi. 2016 yılında grubun lideri Ebu Muhammed Colani, El Kaide ile bağlarını kopardı, Nusra Cephesi’ni feshederek bir yıl sonra birkaç benzer grupla birleşip Heyet Tahrir eş-Şam ismiyle yeni bir örgüt oluşturdu.
HTŞ’nin lideri Ebu Muhammed Colani, Suriye doğumlu ve 2017 yılından beri örgütün başında. Son yıllarda İdlib vilayetinde altyapı projelerinin açılışlarında ve bölge önderleriyle buluşma etkinliklerinde boy gösteriyor; bunun, “uluslararası terörizmle” mesafesini koruma çabası olarak değerlendirildiği düşünülüyor. Öte yandan, Amerika Birleşik Devletleri, Colani’nin yakalanması için henüz 10 milyon dolarlık ödülü aktif tutuyor. Colani’nin doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Birleşmiş Milletler’in raporlarına göre 1975 ile 1979 arasında doğmuş olabileceği tahmin ediliyor.
HTŞ’nin 27 Kasım’da başlattığı saldırının detayları, örgüt hesapları üzerinden paylaşılan fotoğraflarda Colani’nin merkezi bir rol oynadığını gösteriyor. Telegram’daki “Genel Komuta Merkezi – Suriye” hesabından yayımlanan propaganda görsellerinde Colani, diğer komutanlarla görüşürken, telefonla konuşurken ve belgeler incelerken görülüyor. Bu paylaşıma eşlik eden mesajda, “Askeri Harekât Dairesi genel komutanlığı, Saldırıyı Püskürtme Harekâtı’nın gelişimini denetliyor” denildi. BBC İzleme Servisi’nin aktardığına göre, Ahrar’uş Şam lideri Ahmed Dalati de komuta kadrosunda yer alıyor.
Son dört yılda Suriye’deki savaşın nispeten durulduğu düşünülüyordu. Devlet Başkanı Beşar Esad, ülkenin büyük şehirlerinde yönetimi elinde tutarken, Suriye’nin bazı bölgeleri Esad’ın kontrolü dışında kalmaya devam ediyor. Bu bölgeler arasında, iç savaşın ilk yıllarından beri Suriye devletinin kontrolünden uzak olan doğudaki Kürtlerin bulunduğu ve Suriye Demokratik Güçleri tarafından yönetilen alanlar yer alıyor. 2011 yılında başlayan iç savaşın ardından güneyde bazı huzursuzluklar sürdüğü gibi, IŞİD de Suriye’nin geniş çöl alanlarında hâlâ bir tehdit oluşturuyor. Kuzeybatıda ise İdlib vilayeti, cihatçı ve muhalif grupların kontrolünde bulunuyor ve burada, Halep’e ani saldırıyı gerçekleştiren HTŞ en güçlü grup konumunda.
Suriye’nin hükümet güçleri kontrolü yeniden sağlamak için çabalarını sürdürüyor. İdlib, birkaç yıl boyunca savaş alanı olmaya devam etti, ancak 2020’de Esad’ın ana müttefiki olan Rusya ile isyancıları destekleyen Türkiye’nin arabuluculuğunda yapılan ateşkes anlaşması büyük ölçüde işe yaradı. Halep’te yaklaşık dört milyon insan ikamet ediyor; bunların çoğu, Esad güçlerinin muhaliflerden geri aldığı kasaba ve şehirlerden gelenlerdir. Halep, iç savaşın en kanlı meydanlarından biri oldu ve muhalefetin en büyük yenilgilerinden birini temsil ediyor. Esad’ın zaferinde, Rusya’nın hava gücü ve İran’ın askeri yardımı belirleyici bir rol oynadı. İdlib’deki cihatçı ve muhalif grupların Halep’e ani saldırı kararı almasının arka planında, Hizbullah’ın son durumunun etkili olduğu düşünülüyor. HTŞ, insan hakları ihlalleri suçlamalarının gölgesinde, İdlib’de fiili bir yerel yönetim kurma çabalarını sürdürmekte olup, diğer gruplarla bazı çatışmalara da girmiş durumda. El Kaide’den ayrıldıktan sonra, HTŞ daha geniş bir halifelik yerine Suriye’de bir İslami yönetim kurma hedefinde bulunuyor. Ancak, Suriye’deki çatışmayı büyük ölçekte yeniden başlatacağına dair henüz pek fazla işaret yok.
